Vikan - 02.05.1985, Blaðsíða 28

Forstjóri fangelsisins tekur á
móti mér á skrifstofu sinni. Erik
Andersen sest við boröið og tekur
að segja mér frá þessu einstæða
fangelsi sem hann hefur átt þátt í
að byggja upp. Andrúmsloftið er
þægilegt og herbergið gæti verið
hvaða skrifstofa sem er.
Þó er augljóst að fangelsið er
öðruvísi en aðrar sambærilegar
stofnanir. Segja má aö það eina
sem það eigi sameiginlegt með
öðrum fangelsum sé múrinn sem
útilokaö er að sleppa yfir.
Þó að stofnunin sé lokuð og ag-
inn meðal fanganna sé mikill er
leitast viö aö leggja eins mikla
ábyrgð á þá og mögulegt er. Erik
Andersen hefur yfir 30 ára reynslu
sem fangavörður. Þegar hann í
ar fangavist. Bráðlega lítur hið
fjóröa dagsins ljós. Ein hjón hafa
lokið hegningu sinni og búa með
barn sitt í frjálsu samfélagi.
En það gilda strangar reglur um
samvistir paranna og jafnvel hve-
nær börn mega koma undir.
„Eftir að vinnutíma lýkur
klukkan 16 fram til klukkan 22.30
mega fangarnir gera það sem
þeim sýnist,” segir Erik Ander-
sen. „En á nóttunni læsum viö
klefunum og þá á hver að vera í
sínum klefa. Konurnar mega fæða
börn þótt þær hafi ekki afplánað
sinn dóm til fulls. En þaö má þó
ekki vera meira en eitt ár eftir af
refsitímanum. I undantekningar-
tilvikum getum viö þó leyft að
•barn fái að vera hér upp undir tvö
Erik Andersen fangelsisstjóri
á stofnuninni. 1 því felst að við
eigum auðveldara með aö hjálpa
og leiðbeina ef ekki eru eldri
afbrotamenn með í hópnum.
„Uppfræösla” eldri afbrota-
manna er ekki alltaf það besta
fyrir ungu mennina. ’ ’
Sambandið persónulegt
Stefnan á Ringe er sú aö forðast
fjölmennar deildir þar sem sam-
bandið veröur ópersónulegt og
þess vegna var stofnuninni skipt
upp í smáar einingar.
„Með því aö skipta föngunum
upp í sex hópa fáum við nánara
samfélag þar sem starfsfólkið
getur, þegar best lætur, fylgt
sama hópnum allan refsitímann,”
segir Andersen.
langa fangelsisdóma, skyldu fá að
vera utan fangelsisins með afar
ófullkomna gæslu. En það kom í
ljós einu sinni enn að róttækar
hugmyndir Andersens héldu.
Fangarnir öxluðu ábyrgð sína og
íbúar Ringe eru hæstánægðir.
„Einhver hluti þeirra var þó
dálítið smeykur í upphafi þegar
fréttist að við ættum að fara að
vinna utan múranna,” segir einn
fanganua. „En það hefur alltaf
gengiö vel. Við höfum unnið ýmiss
konar gr )y. SjUStörf og við að
hellul , :ja gangstíga.”
Fn ineirihlutinn starfar innan
muranna við húsgagnasmíði eða
hlýtur þar menntun af ýmsu tagi
sem kemur vitaskuld að góöu
gagni þegar frelsiö endurheimtist.
Á húsgagnaverkstæðinu
upphafi átti þátt í að koma fang-
elsinu í Ringe á laggirnar fitjuðu
margir sérfræðingar upp á trýn-
iö. Þeir voru sannfærðir um aö
þaö gæti aldrei gengið að reka
fangelsi eftir hugmyndum Ander-
sens.
„Við erum hér yfirleitt með
fanga sem eiga aö dveljast áratug
eða meira bak viö lás og slá,” seg-
ir Erik Andersen. „Hvað getur
verið réttara en láta þá frá
upphafi lifa svo eölilegu lífi sem
auöiö er, miöað við kringumstæð-
ur? Að meðaltali eru konurnar
meö rúmlega átta ára refsitíma
og karlarnir rúmlega sex ára.”
Strangar reglur
um barneignir
Nú er 81 fangi í Ringe, þar af 15
konur. A fimm af sex deildum
fangelsisins búa pörin saman og
næstum allar konurnar eiga sér
„vin” innan múranna.
Afleiöingarnar láta ekki á sér
standa. Fram til þessa hafa þrjú
börn fæðst meðan móðirin afplán-
ár. En satt að segja hefur þetta
ekki verið neitt vandamál hingað
til.
Aö hafa konur og karla saman í
fangelsinu hefur haft jákvæð áhrif
á fangana,” segir Erik Andersen
og aðrir starfsmenn fangelsisins
eru sammála honum. Andrúms-
loftið er verulega miklu betra en í
öðrum fangelsum.
„Fangarnir verða einhvern veg-
inn tillitssamari hver viö annan og
öll umgengni háttvísari. Þaö sést
líka á innréttingunum aö konur
eru í samfélaginu. Allur vefnaður
fangelsisins er hreinni, sömuleiðis
gólf og gluggar. Karlarnir taka
ósjálfrátt upp hreinlegri lifi-
máta.”
Konurnar sem koma til Ringe
eru á öllum aldri. Ringe er annaö
tveggja fangelsa í Danmörku sem
tekur á móti konum yfirleitt. Hins
vegar hefja karlkyns fangar í
Ringe refsivist sína áöur en þeir
verða 23 ára, og það er engin
tilviljun.
„Við viljum hafa unga menn hér
„Þessi hópur fylgist þá að í
mörg ár og jafnvel á lokaskeiöinu
þegar um þaö er aö ræða að út-
vega einstaklingunum vinnu og
húsnæði þegar fangavistinni lýk-
ur.”
Starfsemi fangelsisins nær líka
út fyrir múrana. Erik Andersen
átti þátt í að byggja upp þetta
fangelsisform en uppgötvaði fljót-
lega að vanrækt haföi verið að
ætla, föngunum nægilega vinnu
innan fangelsisins.
„Störfin voru alltof fá, þótt við
hefðum varað við því. Þá var ekki
um nema eitt að ræöa og það var
að fara út fyrir veggi fangelsisins.
Við byrjuöum á því aö smíða
alvöru tréskip, 14 metra langt,
eftir norskum teikningum. Og þaö
er reyndur bátasmiður sem
stjórnar verkinu. Annar hópur
fékk að fara í byggöahverfin í
Ringe, en þangað er aðeins spöl-
korn, og þar hefur hann unnið aö
alls konar viðgerðum.”
Margir voru mjög svartsýnir á
aö fangar, sem væru aö afplána
65% halda
áfram
afbrotum
Það eru frjálsir trésmiðir sem
stjórna vinnunni í fangelsinu og
koma til vinnu sinnar á hverjum
morgni. Varðmennirnir í fangels-
inu hafa heldur enga sérstaka
menntun til fangagæslu. Erik
Andersen hefur af ráönum hug
hlífst viö því aö leita mikið eftir
þjónustu sérfræðinga.
„Ég trúi því að venjulegt fólk sé
jafnþýðingarmikiö og svokallaðir
sérfræðingar,” segir hann. „Viö
höfum enga félagsfræðinga, sál-
fræðinga eða uppeldisfræöinga í
venjulegri merkingu. Við getum
heldur ekki stært okkur af því að
fáir flækist aftur inn á glæpa-
brautina. Þaö eru um það bil 65%
sem gera þaö, en viö fáum líka
verstu afbrotamennina í Dan-
mörku.”
Og Erik Andersen heldur
áfram: „En á hinn bóginn vonast
ég til að fangarnir beri hér meira
28 Vikan 18. tbl.