Vikan - 11.07.1985, Qupperneq 15

Pólitískt líf
— Heldurðu, eftir á að hyggja, að það
hafi verið misráðið af þár að gefa eftir
sœti þitt?
,,Nei, ég sé aldrei eftir neinu sem ég
geri. Þá væri ég kominn á Klepp. í pólitík
þarf stundum að taka áhættu, taka
ákvarðanir sem geta stofnað pólitísku
lífi manns í tvisýnu. Það gerði ég og
það mistókst að því leyti að ég náði
ekki kjöri. En það hlýtur að hafa verið
mikilvægt fyrir flokkinn, annars hefði
formaðurinn ekki Ijáð máls á því.
Hvorki hann né flokkurinn hafa haft
fyrir þvi að segja svei attan við mig
siðan svo eitthvað hefur flokkurinn
grætt á þessu. Að vísu er sagt að ég
hafi misst af lestinni í keppninni um
mannvirðingar í flokknum. En ég fékk
svo margt annað í staðinn. Ég losnaði
út úr þeim heimi sem ég hafði lifað og
hrærst í, þessum flokkspólitiska heimi.
Það má segja að ég hafi losnað úr
álögum. Maður sá pólitíkina og marga
aðra hluti í nýju Ijósi. Ætli það séu ekki
eðlileg viðbrögð kappsfulls manns að
snúa vörn í sókn. Það skorar enginn
mörk nema að fara í sókn. Ég fór siðan
aftur i framboð '83 eftir ærna umhugs-
un. Það togaðist á í mér hvort ég ætti
að reyna að fara á þing aftur eða helga
mig ritstjórastarfinu. Það varð úr að ég
gaf kost á mér. Ég taldi mig ennþá eiga
ýmislegt ógert og ósagt í pólitik. Ég
vildi reyna að koma hugmyndum
mínum og skoðunum á framfæri. Með
mjög góðri kosningu lít ég svo á að
kjósendur í Reykjavík hafi einnig talið
mig eiga erindi. Svo gerðist það að
þegar inn i þingflokkinn var komið virt-
ust allar dyr lokaðar. öll þau störf, sem
ég hafði haft áður, voru komin i hendur
annarra. Áhrifastööur stóðu mér ekki til
boða. Mér var greinilega ætlað að byrja
upp á nýtt eins og ég hafði gert '71 með
öllum þeim tíma og þeirri fyrirhöfn sem
þvi fylgir. Ég nennti þvi einfaldlega
ekki. Ég er kominn á fimmtugsaldurinn
og ég taldi mig hafa annað og betra við
minn tima að gera en standa i einhverri
pólitískri biðröð þar sem ekkert er vitað
um hve margir eru á undan í biðröðinni.
Ég tók hnakk minn og hest og fór inn á
blað aftur.
Ég hef að vísu verið inni á þingi i
vetur; fyrst og fremst af tillitssemi við
þá kjósendur sem kusu mig — eins til
að átta mig á stöðunni. Ég er ekki alveg
búinn að sætta mig við að segja skilið
viö pólitikina. Að því leyti má segja að
ég sé í hálfgerðri biðstöðu eins og ég
held raunar að íslensk pólitik sé. Það
eru vatnaskil núna. . ."
— Og enginn veit hvert framhaldifl
verður. . .?
„Enginn veit sína ævina fyrr en öll er.
Ég hef tekið óvænt hliðarspor áður. Ég
á kannski fleiri til. Pólitikin stendur á
vegamótum. Flokkaskipting á íslandi er
tímaskekkja. Það er öllum Ijóst að hefð-
bundin pólitík, að því er varðar atvinnu-
vegi og rikisafskipti, þarfnast mikillar
uppstokkunar. Það hefur orðið mikil
röskun i búsetu fólks. islendingar hafa
lifað í verbúðum fram að þessu og fólk
sættir sig ekki lengur við það. Verka-
lýðshreyfingin er í mikilli gerjun. Það
blasir við að kjarabarátta er orðin úrelt.
Ég held að fólk sjái líka að flokkakerfið
og flokkarnir eru frekar orðnir stofnanir
heldur en lifandi hreyfingar. Þeir eru
farnir að hugsa inn á við en ekki út á
við. Einn góðan veðurdag springur
þetta. Menn eru búnir að hafa hér sams
konar ríkisstjórnir i áratugi með mis-
munandi áherslum. Þetta er allt saman
ein og sama ríkisstjórnin. Þó að Sjálf-
stæðisflokkurinn fái 5 eða 7 prósent
meira eða minna í kosningum, Fram-
sókn hækki eða lækki eða Alþýðu-
flokkurinn vaxi núna breytir það ósköp
litlu. Það er bara öldugangur í sama
pollinum."
Kemst enginn áfram
nema vera þægur. . .
— Þú ert einn á þingi?
,,Nei, ég tilheyri ennþá þingflokki
sjálfstæðismanna þótt ég hafi ekki
mætt þar. Þar mæti ég ekki vegna þess
að ég er óháður gagnvart ríkisstjórninni
sem þingflokkurinn styður. Ég tel það
óeðlilegt að ég fylgist með störfum
þingflokks sem styður rikisstjórnina. Ég
er ritstjóri og starfa sem slíkur. Ég væri
sifellt að brjóta trúnað við þingflokkinn
með því að hlusta þar á umræður og
vera siðan að stýra blaði sem er frjálst
og óháð. i þriðja lagi hafa verið umbrot
í minum huga. Endurmat mitt á pólitík-
inni i það heila tekið hefur orðiö til þess
að ég hef ekki fundið hvöt hjá mér til að
taka þátt í hefðbundnum störfum þing-
flokksins. Ég er að leita mér að minum
farvegi."
— Hvernig er sambandifl vifl aðra
sjálfstæðisþingmenn?
„Þetta eru allt saman menn sem ég
hef starfað með i lengri tima, allt saman
vinir mínir. Persónulegt samband er
með ágætum, að minnsta kosti af
minni hálfu, enda er hér ekki um að
ræða persónulega óvild. Þetta er
vandamál sem hlýst af þvi að ég er far-
inn að hugsa öðruvísi en ég gerði áður.
Ennþá er það mitt vandamál en ekki
þeirra. Mér var ýtt út i kuldann og hef
tekið afleiðingunum af því. Ég var ekki
nægilega þægur og stilltur. Það var
mitt harakiri. Ég sé ekki betur en Sjálf-
stæðisflokkurinn komist ágætlega af
þrátt fyrir mína pólitísku útlegð."
Settur á varamannabekk
— En er ekki hætt við þvi afl þú
komist ekki áfrem; flokksapparatifl
stimpli þig út i næstu kosningum?
„Ég hef ekki trú á að flokkurinn sæk-
ist eftir framboði mínu eins og mál hafa
þróast. Það er ekki vist nema það sé
einnig gagnkvæmt. Þá er það ekki í
sjálfu sér ósætti við Sjálfstæðisflokk-
inn. Mér þykir vænt um þann flokk, sér-
staklega sögu hans. Það er ekki vegna
þess að ég sé á móti öllum þeim fjöl-
mörgu sem kjósa flokkinn sem ég sit úti
í horni. Þessi sérstaða mín byggist á þvi
að mér finnst Sjálfstæðisflokkurinn
vera kerfisflokkur eins og hinir flokkarn-
ir. Hann er háður sínum hagsmunum.
Hann er tjóðraður af öllum þeim
völdum sem hann og menn á hans
vegum hafa hagsmuni af því að varð-
veita. i stuttu máli sagt: flokkspólitíkin
höfðar ekki til mín i augnablikinu."
— Það má þá búast við þvi að þú dett-
ir út vifl næstu kosningar?
„Það væri þá ekki heimsendir. Og
svo má alltaf fá nýtt skip og annað föru-
neyti."
— Gætirðu hugsafl þér að fara fram
fyrir annan flokk an Sjálfstæðisflokk-
inn?
„Nei, ekki miðað við óbreytt ástand.
Eins og sakir standa finnst mér ekki sér-
lega eftirsóknarvert að sækjast eftir
þingmennsku þingmennskunnar
vegna. Ég tel mig hafa miklu meiri áhrif
og koma mínum skoðunum miklu betur
á framfæri með því að vera ritstjóri
heldur en að tala yfir auðum þingsal.
Og auk þess er svo margt skemmtilegt i
iífinu sem ég á enn eftir ógert."
„Ég hef tekið óvænt hliðarspor áfl-
ur. Ég á kannski fleiri til. Pólitíkin
stendur á tímamótum."
Kjósendur móðgaðir?
— Nú vékstu úr sæti sem þú hafðir
verifl kjörinn í, fyrir Pétri sjómanni um
árifl. Síflan kemur annafl prófkjör sem
þú brillerar á 1983 og hættir siflan vifl að
sitja þing sem þú ert kosinn á. Ertu
ekkort hræddur um að kjósendur þínir
sáu móflgaðir út i þig?
„Ég hef aldrei tekið ákvörðun i pólitík
með hliðsjón af því hvort einhver
móðgist eða ekki. Ég held að fólk hljóti
að hafa kosið mig vegna þess að það
hafi treyst á mína dómgreind og meti
þá pólitísku baráttu sem ég hef háð.
Hún hefur löngum byggst á skapi og til-
finningum og tengslum við lífið i
kringum mig. Hvað er varið í stjórn-
málamann sem alltaf siglir á lygnum
sjó? Ég hugsa að kjósendur minir hafi
ekki ætlast til þess, er ég fór inn á þing,
að ég sæti þar á varamannabekk."
— Þeir eru frekar móflgaflir út i aðra
en þig?
„Ekki móðgaðir en sárir. Hins vegar
hef ég ekki móðgast við nokkurn
mann."
Munnurinn
á kjaftakellingum
— Þú ert fráskilinn og einhverjar radd-
ir heyrðust þegar þú fórst fram í próf-
kjör '83 þess efnis að það myndi há þér í
kosningabaráttunni? Svo hlaustu mjög
gófla kosningu. Hvafl viltu segja um
það?
„Mér finnst vera tvískinnungur í
þjóðfélaginu hvaö varðar sifjamál. Fólk
er að vandlætast yfir imynduðum synd-
um hjá öðru fólki en er svo kannski
sjálft að læðast eins og músin, kasta
steinum úr glerhúsum. Sjálfsagt hefur
einhver rógur verið í gangi um mín
einkamál. Það virðast flestir vita betur
en maður sjálfur hvernig höndla eigi
hamingjuna og lifshlaupið. Samfélagið
setur sér siðareglur sem meina manni
jafnvel að vera heiðarlegur gagnvart
sjálfum sér og sínum nákomnustu.
Farisearnir spyrja: Hvað kom fyrir
hann? En þeir spyrja aldrei: Hvernig
hefur hann það? Ég fór ekki varhluta af
þessum fariseum en hinir voru sem
betur fer fleiri. Ég hélt að minnsta kosti
bæði þingsætinu og mannorðinu."
— Fylgið benti sem sagt til þess að
kjaftagangurinn spillti ekki fyrir þár?
„Ætli þetta sé ekki meira í munninum
á kjaftakellingum og í ákveðnum hóp-
um heldur en að íslendingar séu upp til
hópa að velta sér upp úr einkamálum
annarra. Og ég reikna með þvi að fólk
hafi kannski tekið mig eins og ég er —
með öllum mínum brestum og göllum."
— Hefurflu einhverja hugmynd um
þafl hvernig pólitíkus fólk vill i dag? Þú
vilt kannski ekki einu sinni hugsa um
þafl?
„Jú, jú. Ég hef alltaf gaman af að
tala um pólitík. Ég held að í sjálfu sér sé
nokkuð auðvelt að afla sér vinsælda i
pólitik ef menn vilja á annað borð vinna
skipulega að þvi. En þegar allt kemur til
alls byggist fylgi á trausti. Það verður
að minnsta kosti að fara saman við
vinsældirnar. Á islandi hefur verið
nauðsynlegt að pólitíkusar væru loyal
og þægir í sínum flokkum til að feta sig
til vinsælda. Ég er ekki viss um að fólk
vilji slíka pólitíkusa öllu lengur þótt
flokkarnir vilji þá. Ég held að fólk leggi
meira upp úr þvi að þeir séu sjálfstæðir,
sjálfum sér samkvæmir og heiðarlegir.
Það er eftirtektarvert að með tilkomu
sjónvarps og mikillar fjölmiðlunar
verður fólk fyrr leitt á pólitíkusum. Ólaf-
ur Thors, Eysteinn og Einar Olgeirsson
voru stjórnmálamenn í áratugi og héldu
alltaf sinni stöðu. Sveiflurnar eru meiri
núna. Það er vandasamt fyrir stjórn-
málamenn að standa i sviptivindum
fjölmiðlanna. Þess vegna mega menn
ekki fara of geyst i vinsældasamkeppn-
inni. Það er eins og með tiskuna. Þeir
geta dottið úr móð."
Vesturbæingur
— En svo vifl komum aftur afl upphaf-
inu: Þú ólst upp i Vesturbænum?
„Já, að undanskildum þremur til
fjórum árum í Norðurmýrinni hef ég
verið þar. Það henti mig að vísu að
leigja mér ibúð í Austurbrún í — hvað
heitir það? — Kleppsholtinu — stuttu
eftir aö ég gifti mig. En það var slys sem
ég læt ekki endurtaka sig."
— Þú ert semsé ekkert á leiðinni úr
Vesturbænum?
„Mér þykir verst að það skuli vera
búið að loka kirkjugarðinum þar."
28. tbl. Vikan 15