Vikan - 11.07.1985, Blaðsíða 16

FÁÐU ÞÉ
Stólar þekki
Þótt gott sæti sé jafnnauðsynlegt heilsunni og gott
rúm er ekki svo ýkja langt síðan slíkir gripir komust í
eigu almúgans. Það voru höfðingjarnir sem lengi fram-
an af sátu í betri sætum — almúginn sat á hækjum sín-
um, kraup eða húkti á heimatilbúnum þrífótum þegar
best lét. Það var ekki fyrr en á sextándu öld að almenn-
ingur fékk sér sæti — og þá i sætum þar sem alls hófs
var gætt.
Stóllinn sagði lengi vel til um það hvort viðkomandi
var kardínáli, munkur, höfðingjasonur eða bara óbreytt
vinnuhjú . . .
. . . og það sem meira er, þessi mismunur á sætum
manna fyrirfinnst enn þann dag í dag. Á tuttugustu
öldinni situr yfirmaður fyrirtækisins í göfugra sæti en
undirmennirnir — oftast nær að minnsta kosti. Við
þurfum ekki að fara lengra en inn á Alþingi íslendinga
og sjá stólana sem ráðherrum vorum eru ætlaðir og svo
þá sem óbreyttir þingmenn verða að sætta sig við.
Texti: Guðrun
Mynd 1
Skoski arkitektinn, hús-
gagnahönnuðurinn og
málarinn Charles Rennie
Mackintosh hannaði stól-
inn með háa „stigabak-
inu”. Þessi stóll, sem
margir hafa litið hýru auga,
var upphaflega ætlaður
blaðaútgefanda i litlum
smábæ í Skotlandi og átti
að falla inn í innréttingarn-
ar í húsi sem Mackintosh
hafði teiknað handa útgef-
andanum. Mackintosh
fylgdi eigin stefnu í hönn-
un, nýtti sér sveigjanleika
viðarins og „klæddi" stóla
sína í lakk til að undirstrika
formið og um leið til að
hylja öll samskeyti. Hann
nýtti sér seinna meir flatar-
málið við form stólanna og
réð svartur litur þá miklu í
verkum hans. Mackintosh
og félagar hans, kenndir
við svokallaðan Spook
School (Draugaskóla) í
Glasgow, vildu gjarnan
hverfa frá hrærigrautnum
sem ríkt hafði i hönnun
Viktoríutímabilsins. Mack-
intosh varð fljótt þekktur
utan heimalands síns og
átti verk á fjölda sýninga.
Blómatímabil Mackintosh
er frá 1897 til 1905. Eftir það
og fram til 1916 er hljótt um
verk meistarans en þá á
Mackintosh aftur tveggja
ára blómpskeið. Hann fær
fá verkefni eftir það og
flytur ásamt konu sinni og
vinnufélaga til Frakklands
til að mála. Charles Rennie
Mackintosh fæddist í Glas-
gow árið 1868. Hann lifði
aðallega af sparifé sínu síð-
ustu árin og þegar hann
lést í Frakklandi árið 1928
var hann fátækur maður.
En stigastóllinn hans, Hili
House, og aðrar mublur eru
enn í framleiðslu og hér á
Fróni má fá háa stólinn fyr-
ir litlar 25.560 krónur í hús-
gagnaversluninni Casa í
Reykjavík. En stóllinn er
um leið listaverk eftir
þekktan hönnuð.
16 Vikan 28. tbl.