Vikan - 21.11.1985, Blaðsíða 14

— Konur sem hafa búið við langvar-
andi andlegt eða líkamlegt ofbeldi eru
oft of sjúkar til að geta tekið ákvörðun.
Það sem þaer leita að og þurfa er fyrst
og fremst hvíld áður en þær geta tekist
á við vandann.
— Svo finnst foreldrum þeirra oft
minnkun í því að dæturnar leiti i
kvennaathvarf. Alveg hræðileg
skömm.
að halda upp á eitthvað eða rýkur út af
einhverju tilefni.
— Faðir minn drakk æðislega mikið
og var bæði með andlegt og líkamlegt
ofbeldi. Hann fór að drekka um svipað
leyti og ég fæddist. Þegar ég varð eldri
og fór að kvarta undan þessu við
mömmu var mér sagt að hann drykki
„Margar konur hafa sagt
við mig að það sé bara eitt-
hvað í þeim sem fái menn til
að vera svona. Þær lenda
kannski tvisvar, þrisvar í of-
beldisbúskap og segja með
sér: Það er eitthvað í mér
sem fær þessa menn til að
brjálast."
svona af þvi ég væri svo erfið! Og með
tímanum var ég farin að trúa þessu.
Þessi lygi fór í taugarnar á mér, enginn
vissi að hann var svona. Fólk heyrði
lætin seinni árin og það kom fyrir að
gengið var á milli. Ég var eini krakkinn
sem gat ekki þagað yfir þessu og þá var
fólki sagt að trúa mér ekki, ég væri svo
lygin! Amma min trúði mér ekki fyrr en
tuttugu árum of seint, þá sá hún loksins
til hans.
— Mamma ætlaði alltaf að tala við
einhvern en var svo hrædd um að
pabbi kæmist að því og hún yrði þá bar-
in meira. Hún átti ekki í nein hús að
venda.
-- Allir aðrir eru alltaf tilbúnir að taka
á sig sökina fyrir alkóhólista, hjálpa til
að breiða yfir, og það er skilyrði fyrir að
hann geti haldið áfram að drekka. Eng-
,,Ekkert sjálfsagðara en að
konur komi aftur."
inn alki getur drukkið án stuðnings-
manna.
— Margar konur hafa sagt við mig að
það sé bara eitthvað í þeim sem fái
menn til að vera svona. Þær lenda
kannski tvisvar, þrisvar í ofbeldisbú-
skap og segja með sér: Það er eitthvað í
mér sem fær þessa menn til að brjálast.
Það er bara alls ekki rétt. Þær eru bara
orðnar svo sjúkar á því að búa við lang-
varandi ofbeldi að þær leita í sams kon-
ar mynstur aftur, þær kunna ekki ann-
að.
Er þetta, sem þið hafið verið að
lýsa, dæmigerður bakgrunnur konu
sem leitar i kvennaathvarfið?
- Já.
Og þörfin mest fyrir þessar kon-
ur?
— Já, það er svo erfitt fyrir þær að
blanda fjölskyldunum i þessi mál. Það
er miklu betra fyrir þær að koma til okk-
ar.
— Við tökum engar ákvarðanir fyrir
konurnar, hitt er annað mál að við
styðjum þær í þeim ákvörðunum sem
þær taka.
En vilja þær ekki stundum að
ákvarðanir séu teknar fyrir þær?
— Jú, þær biðja stundum um það.
Og það væri afskaplega indælt að geta
bara ráðið lifsgátuna fyrir þær. En það
er það sem við megum ekki og getum
ekki.
— Hver og einn verður að taka
ákvörðun fyrir sjálfan sig. Og það geta
ekkiaðrir gert.
— í þau skipti sem sér á mér og ein-
hver af vinum og kunningjum sér það er
alltaf viðkvæðið: Skildu bara við hann,
skildu bara við hann! Og það er ekki
hægt að fara til sinna nánustu. Þeir
segja bara: Þú valdir þetta sjálf, þá
skaltu bara vera í því.
— Fólk heldur að maður geti bara
labbað út af heimili sínu. Maður gerir
það ekki frá fullu heimili af fólki.
Hvaö með peningamálin?
- Þó maður vinni úti þá er það alltaf
hann sem þarf að borga, segir hann.
Menn verða leiknir í að blekkja sjálfa sig
og aðra.
Er umræða til góðs eða ills?
- Góðs.
— Það er mjög jákvætt að fá opna
umræðu um þessi mál. Það er ótrúlega
lítið vitað um þau. Bók Auðar Haralds
,,. . . held að það haldi aftur
af mörgum bóndanum að
vita að þær geta farið eitt-
hvað."
varð til góðs og sú umræða sem fylgdi i
kjölfarið, en það eru allt of margar kon-
ur sem halda að þær séu einar i sinum
vanda.
— Alkóhólistar eiga miklu betra,
vinnuveitendur eru til dæmis farnir að
koma inn í dæmið, mönnum er gefinn
sjens, annaðhvort að fara í meðferð eða
vera reknir og þjóðfélagið er byrjað að
taka sinn þátt I því. Það er tekið fyrr í
taumana en áður.
En hvað með þau tilfelli sem
verða ekki rakin til drykkju?
— Þau eru kannski vandasömust
allra.
— Og það þarf ekki endilega svo
mikla drykkju til. . .
— Við vitum að það er ekki alltaf
drykkja sem spilar inn I, konur hafa ver-
ið þolendur svo lengi, karlmaðurinn vill
vera sá sterkari og konur hafa verið
fastar í þessu mynstri frá örófi alda,
þekkja oft ekki annað og engin um-
ræða, engin úrræði.
,,Það væri afskaplega
indælt að geta bara ráðið
lífsgátuna fyrir þær."
Hverjir eiga að sjá um fræðsluna
— skólarnir?
— Jafnvel þeir. Það eru fyrirlestrar
um vimugjafa i skólunum og þar má
auglýsa að börn eigi líka I einhvern stað
að venda. Ég held þeim myndi líða bet-
ur ef þau vissu að þau gætu leitað eitt-
hvað. Þeim finnst þau oft vera ofurseld
foreldrum sínum og stundum drekka
þeir báðir eða þau geta einhverra hluta
vegna ekki leitað til þeirra. Svo þyrfti að
vera miði eða bæklingur á slysadeildum
um hvað kvennaathvarfið sé. Það er
,,Eitt það hörmulegasta
sem ég hef horft upp á er
kona sem kom inn vegna
andlegs ofbeldis."
Kannski sneið til sín?
— Sem það er.
— Það er búið að koma því inn hjá
sumum konum að allt sem gerist sé
þeim að kenna. Eiginmaðurinn segir:
Ég drekk af því þú ert ómöguleg. Og
sérðu hvernig þú ert búin að gera börn-
in. Og það er ekki bara að hún trúi því
sjálf, við sjáum merki þess að börnin
trúi því lika.
— Þegar búið er að segja við hana oft
að hún sé svo heimsk og hafi enga
dómgreind, hún sé eyðsluseggurinn og
eigi ekki peninga fyrir mat handa börn-
unum, jafnvel þó allir peningarnir fari í
brennivín handa honum, þá fer hún að
trúa þessu. Þó hún sé kannski búin að
vera í sama kjólnum i tuttugu ár!
— Ef þú kemur inn i ibúð drykkju-
manns, segjum að þú sæist ekki, þá
myndirðu finna spennuna sem myndast
þegar fer að líða að næsta fylliríi. Litla
barnið, sem hellir niður úr mjólkurglas-
inu i ógáti vegna þess að það er yfir-
spennt, má alveg eins eiga von á því að
pabbi þess rjúki upp og segi: Alltaf
sami sóðaskapurinn á þessu heimili, ég
er farinn út. Það er ekki verandi hér! Og
litla barnið situr uppi með það að pabbi
er farinn á fyllirí af því það hellti niður
mjólkinni. Drykkjumaður leitar alltaf að
tilefni til að drekka, hvort sem hann er
,,Fólki var sagt að trúa mér
ekki, ég væri svo lygin. Ég
var eini krakkinn sem gat
ekki þagað yfir drykkj-
. n
unm.
ekki siður mikilvægt en bæklingar um
slysabætur.
— Þegar konurnar eru að koma
þangað og kallinn bíður kannski frammi
blindfullur og þær segjast hafa dottið.
Og eru dauðhræddar við kallinn! Við að
vera lamdar ef þær kjafta frá. Ef þarna
væri hægt sð kippa með sér bæklingi
þá gætu þær hugsað málin og komið
sér burt ef þær væru búnar að fá nóg.
— Það er allt of mikið um að fólk viti
ekki um tilvist kvennaathvarfsins.
— Ekki hafði ég hugmynd um það
fyrr en lögreglan sagði mér að ég gæti
farið þangað.
Getur verið að það séu margar
konur sem vita ekki af þvi?
— Ég vissi ekki heldur af þvi. Og vinn
ég þó þannig vinnu að ég hefði átt að
vita það.
— Lögreglan vísar konum oft á það,
og samstarfið við hana er yfirleitt mjög
gott. Svo hefur komið fyrir að spítalarn-
ir visi á okkur, í þannig tilfellum.
— Sumar, sem eru í kvennaathvarf-
inu, skammast sin fyrir það og vilja ekki
láta vita af því.
— Þó þær séu ekki þær sem ættu að
skammast sin!
,,Það er ekki hægt að fara
til sinna nánustu. Þeir segja
bara: Þú valdir þetta sjálf, þá
skaltu bara vera í því."
— Ég lét vita í vinnuna hvar ég væri,
og það var allt i lagi.
Hjálpar þá ekki að einhver fáist til
að tala um þetta?
14 Vikan 47. tbl,