Vikan - 21.11.1985, Blaðsíða 39

A
/ ^llir samkvæmisgestirnir
höföu safnast saman hringinn í
kringum Monsieur Bermutier
dómara sem var að láta í ljósi
skoðanir sínar á hinu dularfulla
St. Clud máli, hinum óútskýran-
lega glæp, sem hafði raskað ró
Parísarbúa í heilan mánuð.
Monsieur Bermutier stóð uppi við
arininn og ræddi málið. Hann
raðaði niður sönnunargögnunum,
greindi fræðilega möguleika í
sundur en komst ekki að neinni
niðurstöðu. Sumar konurnar höfðu
staðið upp úr sætum sínum og fært
sig nær honum. I þyrpingu í
kringum hann störðu þær á skegg-
lausar varir hans sem kunngerðu
svo áhrifamikil orð. Þær skulfu og
titruðu, gagnteknar af þeirri undar-
legu, óttablöndnu lotningu, þess-
ari áköfu og óseðjandi þrá eftir
hryllingi, sem ásækir hug kvenna
og kvelur þær eins og hungurverk-
ir. Ein þeirra, sú sem fölust var,
vogaði sér að rjúfa smáþögn sem
orðið hafði:
„En hræðilegt! Það er eitthvað
yfirnáttúrlegt við þetta. Enginn
mun nokkru sinni komast að hinu
sannaíþessumáli.”
Monsieur Bermutier sneri sér
að henni.
„Það er rétt ályktað. En orðið
yfirnáttúrlegt, sem þér notuðuð, á
ekki heima í umræðum um þetta
mál. Við stöndum andspænis
glæpi sem var fagmannlega
upphugsaður og framkvæmdur af
kunnáttu. Málið allt er sveipað svo
miklum leyndardómum að við
getum ekki greint það frá hinum
óskiljanlegu kringumstæðum sem
umlykja glæpinn. Eigi að síður hef
ég einu sinni á dómaraferli mín-
um þurft að fylgja eftir dómsmáli,
en glæpurinn virtist vera framinn
á yfirnáttúrlegan hátt. Að lokum
urðum við að hætta rannsókn
málsins vegna skorts á sönnunar-
gögnum.”
Konurnar hrópuðu einum rómi:
„0, verið svo vænir að segja
okkurfráþví.”
Með hátíðlegum virðuleika, sem
hæfði rannsóknardómara, hélt
Monsieur Bermutier áfram máli
sínu:
„Þið megið ekki fyrir nokkurn
mun halda að ég sjálfur svo mikið
sem eitt augnablik hafi rakið neitt
í þessu máli til hins yfirnáttúr-
lega. Ég trúi einungis á eðlilegar
orsakir. Það færi miklu betur á
þvi ef við notuðum orðið óútskýr-
anlegur í staðinn fyrir yfirnáttúr-
legur til að lýsa því sem viö skilj-
um ekki. Hvað sem því líður var
það sem var svo athyglisvert í
þessu máli, sem ég ætla að segja
ykkur frá, í sjálfu sér ekki atburð-
urinn sjálfur heldur undanfarinn
og það sem af hlaust. En nú byrj-
um við á sögunni.
„Á þessum tíma var ég rann-
sóknardómari í Ajaccio sem er lít-
ill bær með hvítmáluðum húsum.
Bærinn stendur viö fallegan flóa
sem umgirtur er háum fjöllum á
alla vegu. Aðalviöfangsefni mitt
þarna var að rannsaka blóðhefnd-
ir og ættarvíg. Sumar þessara
blóðhefnda eru mikilfenglegar,
villimannslegar, hetjulegar og
ótrúlega átakanlegar. Þegar
orsakir þeirra eru skoðaðar koma
upp allar helstu ástæður hefnda
sem hugsast geta. Þarna finnst
hatur sem hefur enst í margar
aldir: þaö liggur kannski óútkljáð
um tíma en slokknar aldrei.
Þarna finnast líka andstyggileg
vélabrögð, launmorð, sem gefa
sláturhúsum ekkert eftir, en sum
nálgast það að vera hetjudáðir. í
tvö ár hafði ég ekki heyrt talað um
annað en verðiö á blóöi, ekkert
nema þennan hræðilega korsíska
sið sem leggur þá skyldu á herðar
manni, sem hefur verið beittur
órétti, að koma fram hefndum á
þeim sem fyrir ranglætinu stóð.
Og ef ekki næst til sökudólgsins þá
kemur hefndin fram á börnum
hans eða ættingjum. Gamlir
menn, börn, fjarskyldir ættingjar,,
ég hafði séð þeim slátrað og hugur
minn var fullur af sögum um
hefndir.
Dag einn var mér sagt frá því að
Englendingur nokkur hefði gert
langtíma-leigusamning um lítið
sveitasetur hinum megin flóans.
Hann hafði komiö með franskan
þjón með sér sem hann hafði
kynnst í Marseille. Það leið ekki á
löngu þar til almenn forvitni var
vakin á þessum sérvitra manni
sem bjó einn og yfirgaf aldrei hús
sitt nema til að fara á veiðar.
Hann talaði ekki við neinn og hann
kom aldrei í bæinn, en æfði sig í
einn eða tvo tíma á hverjum
morgni í skotfimi. Alls konar
sögusagnir urðu til um hann.
Hann var sagður af göfugum
ættum og hefði flúið ættland sitt af
pólitískum ástæðum. I kjölfar
þessarar sögu fylgdi sú kenning að
hann væri í felum vegna þess að
hann hefði framið hræðilegan
glæp og fylgdu kenningu þessari
nákvæm og hörmuleg smáatriði.
Sem embættismanni var mér
umhugað um að komast að ein-
hverju um þennan mann en fyrir-
spurnir mínar voru árangurslaus-
ar. Hann kallaði sig Sir John Row-
ell. Ég varð aö gera mig ánægðan
með að fylgjast með ferðum
hans en ég komst eiginlega aldrei
aö neinu grunsamlegu um hann.
Samt sem áður héldu kjafta-
sögurnar áfram og þær urðu svo
útbreiddar að ég ákvað að reyna
að sjá þennan mann með eigin
augum. Ég byrjaði þess vegna að
fara reglulega á veiöar í nágrenni
sveitaseturs hans.
Það var ekki fyrr en eftir lang-
an tíma að tækifæri mitt kom, en
að lokum gafst það vegna akur-
hænu sem ég skaut svo að segja
beint undir nefi Englendingsins.
Veiðihundurinn minn færði mér
fuglinn en ég fór með hann strax
til Sir John Rowell og bað hann að
þiggja fuglinn að gjöf. Ég afsakaði
um leið skort minn á góðum
mannasiðum. Hann var rauðhærð-
ur og rauðskeggjaður maður,
mjög hávaxinn og samsvaraöi sér
vel. Hann var nokkurs konar geð-
góður og vel siðaður Herkúles.
Hann var alveg laus við það sem
kallaö er breskur þumbaraháttur,
en hreimur hans var greinilega
handan Ermarsunds. Hann
þakkaði mér kærlega fyrir tillits-
sama framkomu mína. Og áður en
mánuður var liðinn höfðum viö
talast við fimm eða sex sinnum.
Kvöld eitt, þegar ég átti leið fram-
hjá hliðinu hjá honum, sá ég hann
tilsýndar reykjandi pípu sína. Ég
heilsaöi honum og hann bauð mér
inn til að drekka með sér bjórglas.
Ég þáði boð hans fúslega. Hann
tók á móti mér af hinni nákvæmu
ensku gestrisni og þó að hann
talaði mjög bjagaða frönsku þá
hrósaði hann Frakklandi og
Korsíku í hástert og lýsti yfir hlý-
hug sínum gagnvart þessum
löndum. Undir því yfirskini að
hann hefði vakiö áhuga minn fór
ég að spyrja hann, mjög var-
færnislega, um líf hans og
framtíðaráætlanir. Hann svaraði
af fullkominni hreinskilni og sagði
mér aö hann hefði ferðast mikið
um Afríku, Indland og Ameríku.
„Já, ég hef lent í ýmsum ævin-
týrum,” sagði hann hlæjandi.
Ég sneri umræðunum að
veiðum og hann sagði mér margar
skrítnar veiðisögur af sjálfum sér
og hvernig hann hefði skotið flóð-
hesta, tígrisdýr, fíla og jafnvel
górillur.
„Þetta eru allt ægilegar skepn-
ur,”sagði ég.
„Eiginlega ekki,” svaraði hann
brosandi. „Maðurinn er versta
skepnan.”
Hann hló hjartanlega, eins og
stór og vingjarnlegur Englend-
ingur.
„Ég hef líka oft elt uppi glæpa-
menn,” bætti hann við.
Svo byrjaði hann að tala um
byssur og bauð mér að líta á hinar
ýmsu gerðir. Stofa hans var
tjölduð með svörtu silki, ísaumuðu
með gylltum blómum sem glóðu
eins og eldur á dökkum grunnin-
um. Hann sagði að tjöldin væru
japönsk.
Á miðju stærsta þilsins var
undarlegur hlutur sem vakti at-
hygli mína; hann var mjög áber-
andi með rautt flauel að bak-
grunni. Ég stóð upp til að skoða
hlutinn nánar. Þetta var hönd —
mannshönd — ekki hrein, hvít
bein, heldur svört, þurrkuð hönd
með gulnaðar neglur og vöðvarnir
voru sjáanlegir og gamlar blóð-
trefjar. Svart blóð myndaði eins
konar skorpu utan um beinin, sem
höfðu verið höggvin eins og með
öxi um miðjan framhandlegginn.
Utan um úlnliðinn á þessum
óhreina hlut var hnoönegld, öflug
keðja sem var fest í vegginn með
hring sem var nógu rammgerður
til að halda fíl.
„Hvað er þetta? ” spurði ég.
„Þetta er versti óvinur minn,”
svaraði Englendingurinn rólega.
„Hann var Ameríkani. Höndin á
honum var höggvin af með bjúg-
sverði. Þar á eftir var hún flegin
með beittum tinnusteini og
þurrkuð í sólinni í heila viku.
Þetta var vel unnið verk.”
Ég snerti þessar jarðnesku
leifar. Maðurinn hlýtur að hafa
verið tröllvaxinn. Fingumir voru
óeðlilega langir og voru festir með
Guy de Maupassant (1850 — 1893)
38 Vikan 47. tbl.
risastórum bandvefsstrengjum,
en á þeim héngu ennþá skinn-
pjötlur. Þetta var hræðileg sjón —
þessi hönd sem skinnið hafði verið
flegið af. Það var óhugsandi að
þetta gæti verið annað en villi-
mannsleg hefndaraðgerð.
„Hann hlýtur að hafa verið
sterkbyggður náungi,” sagöi ég.
„Það er rétt,” svaraði
Englendingurinn þýðri röddu.
„Hann var sterkur, en ég var
sterkari. Það var ég, sem setti
keöjuna á hönd hans til að koma í
veg fyrir að hún flýði.”
Og vegna þess að ég hélt að
hann væri að gera að gamni sínu,
svaraði ég:
„Það er varla þörf á keðjunni
núna. Höndin getur ekki hlaupist á
brott.”
Sir John svaraði, alvarlegur í
bragði:
„Þessi hönd er alltaf að reyna
að komast í burtu. Keðjan er
nauösynleg.”
Ég sendi honum spurult augna-
ráð og velti fyrir mér hvort hann
væri genginn af vitinu eða hvort
þetta væri hótfyndni. En hann var
jafnrólegur og góðviljaður á svip-
inn og áður. Ég breytti um
umræðuefni og byrjaði að dást að
byssunum hans. Ég tók samt eftir
því að þrjár hlaðnar skamm-
byssur lágu á glámbekk í stofunni.
Það leit út fyrir að þessi maður
liföi í stöðugum ótta um að veröa
fyrir árás.
Ég heimsótti hann mörgum
sinnum en svo hætti ég. Fólk var
farið að venjast nærveru hans og
hafði ekki lengur áhuga á honum.
Heilt ár leið. Morgun einn seint í
nóvember var ég vakinn af þjóni
mínum sem sagði mér þær fréttir
að Sir John Rowell hefði verið
myrtur þá um nóttina. Hálfri
klukkustund síöar var ég kominn
á sveitasetur Englendingsins.
Með mér voru lögreglustjórinn og
yfirmaður herlögreglunnar.
Þjónn Sir Johns var grátandi í
dyrunum. Hann var örvinglaður
og frávita af harmi. I fyrstu
grunaði ég hann. En hann var þó
saklaus. En morðinginn fannst
aldrei.
Þegar ég kom inn í stofuna rak
ég augun fyrst í líkið af Sir John
þar sem það lá á bakinu á miðju
gólfinu. Vestið hans var rifið og
önnur ermin af jakka hans hafði
verið rifin alveg af. Þaö leit út
fyrir að hræðileg átök hefðu átt
sér stað.
Dánarorsökin var kyrking.
Andlit Sir Johns var svart, bólgið
og hræöilegt. Andlitsdrættirnir
báru vott um ofsafenginn ótta.
Milli tannanna var einhver hlutur.
Á hálsi hans, sem var þakinn
blóði, voru fimm holur sem gætu
hafa verið gerðar með járnfingr-
um. Læknir kom. Eftir skoðun á
fingraförunum á hörundinu, sem
tók langan tíma, stamaði læknir-
inn þessi undarlegu orð:
„Það er eins og hann hafi verið
kyrktur af beinagrind.”
Hrollur fór um mig og ég gaut
augunum á vegginn þar sem ég
var vanur að sjá hina hræðilegu,
skinnlausu hönd. En höndin var
þar ekki lengur. Keðjan hafði
verið slitin og hékk laus. Ég
beygði mig yfir líkið og milli
samanbitinna tanna hans fann ég
einn fingurinn af hinni horfnu
hönd. Fingurinn hafði verið skor-
inn eða öllu heldur bitinn af. Rann-
sókn var framkvæmd en án nokk-
urs árangurs. Engar dyr né
gluggar höfðu verið þvingaðir;
engir skápar né skúffur brotnar
upp. Varðhundarnir höfðu ekki
orðið fyrir ónæöi. Kjarnann úr
vitnisburði þjónsins er hægt að
gefa í stuttu máli. I mánuð eða svo
hafði húsbóndi hans virst hugsi.
Hann haföi fengið mörg bréf sem
hann brenndi án tafar. Hann hrifs-
aði oft svipu og í reiðikasti, sem
líktist helst brjálæðiskasti, réðst
hann á hina skrælnuðu hönd og
lamdi hamslaus, að því er virtist.
Höndin á veggnum hafði horfið á
dularfullan hátt nákvæmlega á
sömu stundu og morðið var fram-
ið.
„Sir John,” sagði þjónninn, „fór
seint í háttinn og læsti sig inni í
svefnherbergi sínu. Hann hafði
alltaf byssur tiltækar.” Oft á nótt-
unni hafði hann heyrst tala með
háværri röddu, eins og hann væri
að rífast viö einhvern. Hina umtöl-
uðu nótt hafði samt ekkert heyrst
til hans og þaö var ekki fyrr en
þjónninn kom næsta morgun til að
opna gluggana aö hann uppgötv-
aði morðið. Vitnið hafði engan
grunaðan.
Ég sagði dómurunum og lög-
reglustjóranum allt það sem ég
vissi um hinn látna og fyrir-
spurnum var haldið uppi um alla
eyjuna af ýtrustu nákvæmni. En
aldrei kom neitt fram sem varpað
gæti ljósi á atburðinn.
Nótt eina, þremur mánuðum
eftir moröið, fékk ég hræðilega
martröð. Mér fannst ég sjá þessa
margumtöluðu og óhugnanlegu
hönd, hlaupandi eins og sporð-
dreka með kónguló yfir glugga-
tjöldin og veggina í svefnherbergi
mínu. Þrisvar sinnum vaknaði ég
og þrisvar sofnaði ég aftur og
þrisvar sinnum sá ég þessar
viðbjóðslegu mennsku leifar á
harðastökki um herbergið mitt,
hlaupandi á fingrum sem líktust
mest fótum á einhverju skordýri.
Næsta dag var komið með höndina
sjálfa til mín. Hún hafði fundist á
leiði Sir Johns í kirkjugarðinum.
Hann haföi verið grafinn þar
vegna þess aö engir ættingjar
hans fundust nokkurs staðar.
Vísifingur handarinnar var horf-
inn. Frúr mínar, þetta er saga
mín! Þetta er allt og sumt sem ég
veitumþetta mál.”
Konurnar voru felmtri slegnar,
fölar og titrandi. Ein þeirra
mótmælti:
„En leyndardómurinn er ekki
afhjúpaður. Það er engin skýring.
Okkur mun aldrei koma dúr á
auga ef þú segir okkur ekki þitt
eigið álitámálinu.”
Dómarinn brosti hörkulega.
„Kæru frúr. Ég er hræddur um
að ég muni taka frá ykkur mar-
traðir ykkar. Mín skoðun er ein-
faldlega sú að hinn rétti eigandi
handarinnar hafi alls ekki verið
dauður og að hann hafi komið til
að leita að hinum afhöggna
líkamshluta sínum. En ef þið ætl-
ist til aö ég segi ykkur hvemig
honum tókst það þá er til of mikils
mælst. Þetta var eins konar blóð-
hefnd.”
önnur kona mótmælti:
„Nei, það getur ekki verið rétta
skýringin.”
Sögumaður, sem var ennþá
brosandi, samsinnti henni:
„Ég sagði yður að þér yröuð
ekki ánægðar með svar mitt. ”
47. tbl. Vikan 39