Vikan - 23.01.1986, Blaðsíða 6

að ég hljóp úr vinnunni til að ná mér i eldavél, eina
af þrem sem höfðu komið i verslun frá Ameriku.
Maður sat um allt á þessum tima."
Flytja hltann
— En hver teiknaði húsið?
Halldór verður fyrir svörum. ,,Það var
Ágúst Pálsson. Hann fylgdist vel með i arkitektúr;
einkennilegur maður, sérvitur en afar gáfaður og
mikill listamaður."
,,Hann teiknaði Neskirkju," segir Auður. ,,Hún
átti upprunalega að vera þrisvar sinnum stærri þvi
hann hafði hugsað sér hana líka sem tónleikahús,
en hún þótti víst of stór. Hann var, eins og Halldór
segir, mjög sérvitur og það kom skýrt fram i hönn
un hans á eldhúsinu. Hann var piparsveinn og
fannst óþarfi að vera að leggja mikla áherslu á eld-
húsið og teiknaði það sem einhvers konar
smurbrauðskrók. Ég þurfti þvi að láta breyta mjög
miklu þar. Hjá honum skipti stofan mestu máli og
hljómburður I henni, þvi hún átti um leið að vera
músíkherbergi, en hann var mikill tónlistarunnandi.
Hann gaf okkur hvitan hund i stil við húsið, það var
fyrsti hundurinn okkar, hann Snati. Björn Pálsson,
seinna sjúkraflugmaður, var verktaki og Páll
Guðjónsson yfirsmiður. Flestir smiðirnir, sem unnu
við bygginguna, voru nú samt ..Simonar" eða
gervismiðir, það var mikið um þá á þessum tímum
þvi það voru svo miklar framkvæmdir i gangi."
,,Ég er ekki góður að standa i húsabyggingum
en við höfðum góða menn," ségir Halldór.
Þegar Auður er spurð hvernig henni hafi nú litist
á að fara að búa svona langt fyrir utan bæinn
svarar hún því til að í fyrstu hafi hún nú ekki trúað
þvi að Halldóri væri alvara með að vilja flytja þarna
upp eftir. ,,Mér fannst þetta erfitt i fyrstu," segir
hún, ,,mér fannst dalurinn svo kuldalegur."
,,Já, hann er það," segir Halldór, ,,maður verð-
ur bara að flytja hitann með sér."
,,En nú vil ég hvergi annars staðar vera," heldur
Auður áfram, ,,og það er eins með stelpurnar,
dætur okkar, þær fluttu hingað þegar þær fóru að
búa, byggðu hérna við hliðina á okkur og fluttu
tengdasynina með sér og þeir virðast kunna jafnvel
við sig og við. Svo er náttúrlega ekki hægt að bera
saman samgöngurnar þá og nú."
,,Þá var til siðs að búa í
moldarkofum"
,,Það hefur margt breyst," segir Halldór. „Þegar
ég var barn og faðir minn flutti að Laxnesi var Lax-
neshúsið eina timburhúsið i dalnum. Þá var til siðs
að búa i moldarkofum, menn bjuggu afar fá-
tæklega hér I dalnum. Laxneshúsið var stórt, byggt
fyrir enska peninga sem fengust fyrir hrossasölu.
Hér bjó enskur hrossaagent sem seldi út úr landinu
íslenska hesta til að nota í kolanámum, islenskir
hestar þóttu henta vel i það."
au Auður og Halldór hafa jafnan ferðast
mikið og mér fannst því tilefni til að spyrja hvað
þau gerðu varðandi húsið á meðan þau eru i burtu.
,,Hér býr alltaf einhver og litur eftir húsinu
meðan við erum i burtu," segir Halldór. ,,Við
skiljum húsið aldrei eftir mannlaust."
-- En hafið þið gert mikið að þvi að flytja með
ykkur hluti eða jafnvel búslóð að utan?
,,Nei, við höfurn nu litið gert að þvi, ” segir Auð
ur, „varla nema eitt og eitt stykki og þá helst frá
Danmörku. Við höfum ekki verið að sanka að
okkur dóti Þegar við byggðum hér fékkst bók-
staflega ekki neitt og við þurftum að láta smíða
allar innréttingar og húsgögn i húsið. Birthe Jóns-
son innanhússarkitekt var mér til aðstoðar við að
innrétta hér og velja liti. Við höfuni litlu breytt eða
framkvæmt nema sinnt eðlilegu viðhaldi. Birthe
eða Birta, eins og við köllum hana, teiknaði til
dæmis innréttingarnar hérna i herberginu hans
Halldórs, eftir hans ósk. Hún teiknaði lika hús-
gögnin i svefnherbergin. Allar innréttingarnar voru
smiðaðar á trésmiðaverkstæðinu Björk i Reykjavik.
Sumt er úr fyrra bui Halldórs. Þetta reykborð er til
dæmis úr fyrra búi og því fylgdu leðurstólar og
sófi, sem enn er óslitið."
„Er það til ennþá?” spyr Halldór. „Já, á Fálka-
götu, það eru góðir stólar, svoleiðis eiga hlutirnir
að vera; slitna ekki. Mesta vandamálið hér eru
bækur, bækur eru mitt vandamál. Það eru allir
krókar og kimar fullir af bókum, kjallarar lika. Þetta
eru hálfgerð vandræði. Ég þyrfti að setja þetta á
aksjón.
Nú er Mosfellsdalurinn mikið jarðhitasvæði
og þið voruð með þeim fyrstu sem notfærðu sér
heita vatnið og byggðuð einkasundlaug hér að
Gljúfrasteiní. Höfðuð þið hitaveitu frá upphafi?
„Nei, nei," segir Auður, „fyrst höfðum við kola
kyndingu og ekkert rafmagn. Við höfðum bensín-
mótor sem kveikti á öllu húsinu i einu svo það var
eins og logandi viti i myrkrinu. Við grófum eftir
köldu vatni i eins og hálfs kilómetra fjarlægð frá
húsinu. Halldór fékk Vilmund Jónsson til að leggja
á ráðin með rotþró á meðan husið var enn á bygg-
ingarstigi."
„Já, það var visindaleg rotþró," segir Halldór.
„Siðan fengum við oliukyndingu, en hitaveitan
kom ekki fyrr en, ja, ætli það hafi ekki verið svona
1956 57 og það var að sjálfsögðu mesti munur-
inn. Fyrst þótti alveg ógerlegt að fá hingað hita-
veitu, en svo fengum við mág minn, Sigurð Thor-
oddsen, til að reikna þetta allt út og þá reyndist
það gerlegt. Það voru svo Halldór, Paul Ammen-
drup, en hann á sumarbústað hér rétt hjá, og
bóndinn i Laxnesi sem lögðu heitavatnsleiðslur inn
dalinn." „Þeir sem bjuggu hérna trúðu ekkert á
þetta," segir Halldór. „Það má ef til vill segja að
sundlaugin hafi komið heldur fljótt, þvi nú er hún
orðin frekar gamaldags, en hún er góð," segir
Auður.
Gljúfrasteinn
Þegar hér var komið var tekið að skyggja og
Halldór átti von á öðrum gesti. Niðri i stofu beið
kaffið og jólasmákökurnar. Á leiðinni niður innti ég
þau eftir því hvernig nafnið Gljúfrasteinn væri til
komið.
Þau Halldór og Auður bentu mér út um glugg-
ann á litinn hól framan við húsið. Hóllinn er lyng
vaxinn en ofan á hólnum trónir stærðar steinn,
þakinn skóf.
„Þetta er makalaus steinn,” segir Halldór. „Það
er bara toppurinn á steininum sem stendur upp úr,
steinninn heldur áfram langt niður i jörðina. Það er
átrúnaður á þessum steini."
Ei« Þaö fyrsta, sem dregur að sér athygli
gestkomandi í anddyrinu á Gljúfrasteini, er stór og
falleg Borgundarhólmsklukka.
Vinnuherbergi Halldórs. Stólarnir, sem Halldór og
Auður sitja i, voru smiðaðir af þeim mikla mublu
smið og Ijóðskáldi Jóni Magnússyni úr Þingvalla
sveit. Á milli þeirra stendur reykborðið góða. Mál
verkið á veggnum er eftir Svavar Guðnason.
Sverðið fékk Halldór þegar hann var gerður að
heiðursdoktor við háskólann í Helsinki. Göngustaf-
urinn er gjöf frá góðum vinum á sjötugsafmæli
Halldórs. Á hillunni er privatbrúðusafn Halldórs,
ýmsir handunnir smáhlutir og figúrumyndir sem
hann hefur haft með sér heim úr ferðum sinum
erlendis.
6 Vikan4. tbl.