Vikan - 22.01.1987, Blaðsíða 13

1
Þorramatur
Um leið og þorrablótunum fjölgar
fer að gæta annarrar hneigðar, aftur-
hvarfs til þess sem var. Það kemur
glögglega fram í mataræðinu. Fram
að þessum tima hafði fólk gjaman
viljað vera laust við þennan mat.
Þess sér fyrst stað rétt fyrir 1940 að
fólk skuli snæða einhvem tiltekinn
mat, þá auglýsti kjötkaupmaður einn
hangikjöt og bjúgu sem tilvalinn mat
til að hafa á þorrablótum. En lengj
vel auglýstu átthagafélög og aðrir
þeir sem stóðu að þorrablótshaldi
einungis að íslenskur matur væri á
borðum. Snemma á sjötta áratugn-
um fór veitingahúsið Naust að bjóða
þorramat í trogum. Þessi trog vom
smíðuð samkvæmt fyrirmynd frá
Þjóðminjasafninu. í þeim vom meðal
annars súr svið, lundabaggar, hangi-
kjöt, súrsaðir hrútspungar, hákarl,
bringukollar, glóðarbakaðar flatkök-
ur og rúgbrauð með smjöri. Með
hveijum diski var látinn fylgja sjálf-
skeiðungur og mundlaug.
Orðið þorramatur sést fyrst á síð-
um dagblaðanna í febrúar 1958 en
að öllum líkindum er það miklu eldra
í talmáli. Núna notum við þetta orð
dags daglega, sérstaklega á þorra.
Neysla hefðbundinna íslenskra
matvæla jókst stórlega á þorranum
upp frá þessu en auk veitingahúsanna
tóku margar verslanir upp frá þessu
að selja þorramatarbakka sem hægt
var að taka með sér heim. Á síðustu
árum hefur svo enn bæst við þorra-
matinn, nú er rófustappa, ítalskt salat
og síld að verða jafnnauðsynlegt á
þorranum og súrmetið.
Nýjasta tilhaldsefnið við þorra-
komu em svo blómagjafir kvenna til
unnusta sinna og eiginmanna. í byij-
un þessa áratugar byrjuðu blóma-
verslanir á höfuðborgarsvæðinu að
auglýsa bóndadagsblóm og við höf-
um tileinkað okkur siðinn og eftir
nokkur ár verður þetta einn af föstu
liðunum við upphaf þorra.
Flest verðum við því vist fegnust
þegar þorrinn er liðinn því þá styttist
í vorið. Því er tilhlýðilegt að enda á
þessum húsgangi.
Hörkusmidiir harðleikimi
hefur smáan varma.
Þú ert lióimt, þorri mimi,
þig munu fáir harma.
Heimildir.
Ámi Bjömsson, Þorrablót á íslandi.
Ámi Bjömsson, Saga daganna.
íslenskar þjóðsögur og ævintýri, Jón Ámason safn-
aði.
4. TBL VIKAN 13
j