Vikan - 21.05.1987, Blaðsíða 38

margir hafi nú ekki verið hrifnir af því til að
byija með. Við byijuðum að setja bætiefni i
bensín. Nú, það var hafist handa við að auka
vöruúrvalið á bensínstöðvunum. Forstjóri
Olíufélagsins skrifaði eitt sinn grein í Morgun-
blaðið og gagnrýndi mjög þetta aukna
vöruúrval á bensínstöðvum okkar. Honunr
fannst raunar steininn alveg taka úr þegar við
byrjuðum að selja sígarettur, sælgæti og gos-
drykki. En það leið ekki á löngu þangað til
keppinautamir höfðu fetað í fótspor okkar í
þessum efnum. Ég held að fólki myndi finnast
ansi fátæklegt í dag ef það gæti ekki keypt
þessa hluti á bensínstöðvum.
Við vomm mjög smáir í sölu á eldsneyti
til erlendra flugvéla en málum hagaði þannig
til, áður en Flugstöð Leifs Eiríkssonar var
tekin i notkun, að Oliufélagið hf. átti af-
greiðslukerfið og með því kerfi voru allar
fiugvélar í Keflavík afgreiddar. Olíufélagið
neitaði hreinlega að afgreiða erlenda viðskipta-
menn Olís, alveg þangað til 1984 að mér tókst
að semja við það. En sá samningur var svo
takmarkaður að hann var harla lítils virði. í
honum var sem sagt sá fyrirvari að þeir af-
greiddu ekki þá viðskiptavini sem einhvem
tímann höfðu verið viðskiptavinir Esso eða
Skeljungs. Það má því segja að þessi fyrirtæki
hafi skipt þessum viðskiptum bróðurlega á
milli sin. En upp úr sölu á eldsneyti til er-
lendra flugvéla er mikið að hafa. Það var
ekki það að við vildum ekki komast inn á
þennan markað heldur var okkur hreinlega
haldið utan hans. Þetta breytist vonandi með
tilkomu nýju flugstöðvarinnar því þar eiga
flugfélögin birgðageymslumar sameiginlega
og afgreiðslukerfið sjálft tilheyrir fiugstöðinni.
Svo nú fyrst er kominn gmndvöllur fyrir
Olis að keppa á þessum markaði.
Ég reyndi gjaman að koma á samkeppni
á milli olíufélaganna. Almennur neytandi
verður ekki mikið var við samkeppni olíufé-
laganna. Það er helst að það sé samkeppni í
því að veita sem besta þjónustu á bensínstöðv-
unum. Það sem menn eiga oftast við með
samkeppni er verðið en hér hefur ekki verið
neinni samkeppni um það til að dreifa. Olíufé-
lögin kaupa sameiginlega inn olíuvörur,
annaðhvort frá Rússum eða öðrum. Bensinið
er að mestu leyti keypt af Rússum og það
er eðlilegt að það sé ekki hægt að hafa verð-
samkeppni þegar allir kaupa inn á sama verði
- eða í fljótu bragði virðist það vera svo. Ég
held hins vegar að það sé hægt að koma á
verðsamkeppni þó að allir kaupi inn á sama
verði, með því einfaldlega að gefa álagninguna
fijálsa. Félögin geta gert ýmislegt með því að
halda innanlandskostnaði niðri og verðsam-
keppni eða fijáls álagning ætti að vera
hvatning til að gera svo. Þegar Olis byijaði
með súperbensínið var ákveðið að hafa. fijálsa
verðlagningu á því. En súperbensínið kaupa
félögin inn sitt í hvetju lagi frá Vestur-Evr-
ópu. Um tíma var mismunandi verð á þessari
vöru en nú selja allir á sama verði. Það kann
að stafa af því að það félag sem nær hagstæð-
ustu samningunum selur á lægsta verðinu, en
um leið hefur það þau áhrif að hin félögin
vilja ekki selja á hærra verði og lækka sitt
verð því til samræmis við keppinautana. Þann-
ig er hugsanlegt að samkeppnin sé til staðar
án þess að hún sjáist.“
Peningalykt
- Svo er Olís selt án þinnar vitundar og
án vitundar Landsbankans. Surnir hafa haft
á orði að salan hafi verið lúaleg aðför að
þér. En þú hefur ekkert látið hafa eftir þér
varðandi það mál.
„Ég vil nú sem minnst segja um málið. En
það er kannski von að spurt sé hvers vegna
menn selja fyrirtæki sem stendur vel. Það má
líka spyija hvort jíetta hafi verið jafnmikil
reyfarakaup fyrir Ola Kr. Sigurðsson eins og
haldið var fram í fréttum á sínum tíma. Út
af fyrir sig er það ekki mitt að svara því af
hveiju menn vilja selja hlutabréf á einhveiju
verði sem telst vera reyfarakaup fyrir þann
sem kaupir. En til að víkja mér ekki alveg
undan spurningunni vil ég segja þetta:
Skuldir Olís í Landsbankanum höfðu til
langs tíma verið mjög miklar, óeðlilega miklar
ef miðað er við hin olíufélögin, hvort sem það
er nú rétt eða rangt að miða alltaf við þau.
Landsbankinn var aldrei tilbúinn að taka á
þessu máli á þann hátt að hægt væri að leysa
það. Bankinn kaus heldur að halda félaginu
í stöðugri úlfakreppu með því að hafa okkur
i stöðugum vanskilum. Þar bar tvennt til. í
fyrsta lagi hafði Olís lengi neitað að verða
við þeim tilmælum bankans að auka hlutafé
með útgáfu nýrra hlutabréfa og bæta á þann
hátt eiginfjárstöðuna. í annan stað ficddist sú
hugmynd í bankanum að best væri að halda
félaginu í úlfakreppu til þcss að knýja fram
sameiningu á OIís og Skeljungi. Eftir því sem
Skeljungur sóttist meira eftir að komst úr við-
skiptum við Útvegsbankann og inn í Lands-
bankann urðu þeir ákafari í að þvinga okkur
til samninga. Samningaviðræðum var komið
á milli félaganna fyrir milligöngu Lands-
bankans og þær viðræður stóðu á annað ár
eða uns þcim var slitið 21. nóvember 1986.
Meðan á viðræðunum stóð hal'ði þróast sú
hugmynd að Skeljungur keypti hlutabréf af
stjórnarmönnum í Olís. Sumum stjórnar-
mönnum líkaði hugmyndin mjög vcl en hún
varð síðan að engu því að Skeljungur prútt-
aði verðið svo langt niður að viðræðuin var
hætt. Sumir stjómarmenn hjá Olíuversluninni
hafa liklega verið orðnir svo þyrstir í pcninga
eða búnir að finna svo mikla peningalykt að
þeir ákváðu að selja sín bréf, jafnvcl á því
lága verði sem í boði var og með þeim hætti
sem raunin varð á. Það var ekki einhugur
um málið og því fór það svo leynt.“
- Nú veit Landsbankinn ekki al’ því þegar
bréfin eru seld, voru þctta ekki óheiðarleg
viðskipti?
„Ég tel að það hafi verið meirihluta stjómar-
innar til lítils sóma hvemig var staðið að
málum. Það er rétt að taka það fram að
stjómarformaðurinn var erlendis þegar bréfin
voru seld. Svo vom þarna stjómarmenn sem
vissu ekki af málinu, ásamt öðrum hluthöfum.
Ég frétti af sölunni á laugardegi ásamt þeim
tveimur stjómanuönnum sem ekki seldu. Þá
var þegar búið að ákveða að ég færi til
London á mánudeginum til þess að sitja fund.
Ég ræddi við Óla um helgina og það var
afráðið að ég færi, hann raunar óskaði eftir
því að ég yrði áfram forstjóri og við sætum
þama hlið við hlið og á þann hátt var málið
tilkynnt fjölmiðlum og starfsmönnum félags-
ins. Það var sameiginlegt álit okkar Óla að
ferðin til London væri það mikilvæg fyrir fé-
lagið að það væri rétt að ég færi. Ég var í
London í fimm daga og á rneðan gafst okkur
báðum tími til að meta stöðuna og hugsa
okkar mál. Ég hygg að við höfum báðir kom-
ist að þcirri niðurstöðu að það gætu ekki
verið tveir skipstjórar á sama skipinu og ég
held að það hafi verið Ijóst frá þcirri stundu
sem að ég kom heim að svo yrði ekki. Því
hætti ég.
En eins og ég sagði áðan vil ég ekki tjá
mig mikið um söluna á Olis eða viðskilnað
þeirra sem seldu við inig og þá sem ekki seldu
en sá viðskilnaður var þeim til lítils sóma."
Banla hf.
Skömmu eftir að Þórður var hættur hjá
Olís var Baula hf. stofnuð. Að henni standa,
auk Þórðar, Örn Vigfússon, Jón og Vilhjálm-
ur Ingvarssynir og Jón Asgeirsson. Baula á
að framleiða og selja matvörur og í upphali
er fyrirUekið stofnað um framleiðslu á jógúrt.
Eins og nærri má geta er nýtt fyrirtæki ekki
hrist fram úrcrminni og mikla skipulagsvinnu
þarf að inna af hendi áður cn framlciðslan
getur hafist. Ganga þarf frá allri fjánuögnun,
það er dýrt að starta þcssu fyrirtæki. Forsaga
málsins cr sú að Örn og Þórð hefur lengi
dreymt um að stofna fyrirtæki á borð við
Baulu en Mjólkursamsalan ein hefur lil
margra ára haft leyli til að sclja mjólkurvörur
á höfuðborgarsvæðinu. Fyrir tveimur árum
var lögunum breytt og þá opnaðist möguleiki
fyrir fyrirtæki á borð við Baulu.
„Örn Vigfússon er mjólkurfræðingur, er
upphafsmaður jógúrtframlciðslu hér á landi.
Hann starfaði við jógúrtframlciðslu Mjólkur-
bús Flóamanna í mörg ár. Þarna er þvi á
ferðinni maður sem kann til verka. Við erum
komnir vel á veg, búnir að kaupa allar vélar,
kcyptum vélasamstæðu frá Alfa Laval í Sví-
þjóð. Þetta cru fullkomnustu og bcstu vélar
scm hægt cr að fá. Við erum búnir að taka
nýtt húsnæði á leigu suður í Bæjarhrauni í
Hafnarfirði og þessa dagana er unnið að þvi
að innrétta það. Vélarnar vcrða alhcntar í
júlí. Það tekur um það bil mánuð að setja
þær upp svo að um miðjan ágúst ættum við
að geta hafið tilraunaframleiðslu. í dag er
38 VIKAN 21. TBL