Vikan - 03.12.1987, Blaðsíða 9

Sjúklegt barnaofbeldi
á mörgum
íslenskum heimilum
Hugsanlega var það aðeins eðlishvöt særðs dýrs, veru þessa litla varnarlausa barns að það var hætt
sem bjargaði lífi lítils barns sem sætti slíkri hrotta- að kveinka sér en starði bara sljóum augum á um-
meðferð af hendi foreldris síns að læknar telja sig hverfi sitt, sem eðlishvöt þess tjáði því að hlaut að
aldrei hafa séð annað eins. Margbrotnir handleggir vera fjandsamlegt.
og vessandi brunasár eftir sígarettuglóð voru að- Ætla mætti að þessi lýsing væri úr einhverri hryll-
eins hluti af alvarlegum áverkum sem eins árs gam- ingsskáldsögu eða magnaðri ofbeldiskvikmynd, en
alt barn varð fyrir frá hendi föður síns. Heiftarlegur veruleikinn er því miður hrottalegri en svo.
sársaukinn var orðinn svo órjúfanlegur hluti af til-
Þessir atburðir áttu sér stað
nýverið á íslandi. Barnið er að-
eins eins árs og hefur lifað allt
sitt stutta líf í þvílíkum hryllingi
að engin leið er að lýsa því með
orðum.
Þegar þetta óhamingjusama
barn komst loks í hendur yflr-
valda var það svo skaddað á sál
og líkama að það er nú á sér-
stakri stofhun þar sem reynt er
að koma því til heilsu aftur.
Samkvæmt heimildum Vikunnar
er talið afar hæpið að þetta litla
barn nái sér nokkurn tíma að
fullu.
Hvers konar maður er það
sem fremur svona viðbjóðsíeg-
an glæp? Hann er faðir barnsins,
sem lét þarfir þess fara í tugarn-
ar á sér. Þegar hann gætti barns
síns í fjarveru móðurinnar
stundaði hann þá sjúklegu iðju
að kvelja varnarlaust vöggubarn
þar sem hann þoldi ekki grát
þess!
Skýrsla um þetta hrottalega
mál er í höndum Barnaverndar-
ráðs íslands.
Alvarlegt
þjóðfélagsmein
„Það er ljóst að misþyrmingar
á börnum eru alvarlegt þjóðfé-
lagsmein. Oftast er ekki um
beint ofbeldi að ræða heldur
það að barnið er vanrækt en þau
tilfelli sem við fáum inn á borð
til okkar eru allt ffá því að vera
mjög væg og upp í mjög alvar-
leg en þau eru þó mjög fá sem
betur fer,“ segir Guðjón Bjarna-
son ffamkvæmdastjóri Barna-
verndarráðs íslands.
Aðspurður um fjölda tilfella
þar sem um beint ofbeldi hefúr
verið að ræða segir Guðjón að
skráning á þessum málum sé í
kaldákoli og þar að auki koma
ekki nándar nærri öll þessi mál
til kasta Barnaverndarnefnda
eins og þau ættu að gera.
„Barnaverndarnefhdir eru illa
undir það búnar að annast fúll-
komna skráningu mála og einn-
ig er oft erfitt að flokka þessi
mál en við erum nú að vinna að
því að koma þessari skráningu á,
því við erum töluvert á eff ir hin-
um Norðurlöndunum hvað
þetta atriði varðar,“ segir
Guðjón.
í máli hans kemur ennfremur
ffam að stórborgarlífið ýtir und-
ir ofbeldi á börnum og þar er
jafnffamt erfiðara að fýlgjast
með því. f minni samfélögum
komast menn ekki upp með
slíkt til lengdar ef frá eru skildir
mjög einangraðir staðir í sveit.
Þótt skráning þessara mála sé
í molum segir Guðjón að áætla
megi að það þurfi að hafa opin-
ber afskipti á einhvern hátt af
5-10 af hverjum þúsund
börnum, frá minniháttar að-
vörunum og upp í að foreldrar
eru sviptir forsjá barns síns.
Málið sem greint var frá hér í
upphafi þessarar umfjöllunar er
með þeim ljótustu sem koma til
kasta Barnavernarnefhdar og
slík mál eru fá.
Yfirleitt er um að ræða mar
og minniháttar skrámur en til-
felli þar sem sígarettuglóð er
notuð til brunasára eru þó
nokkur.
200 mál á síðasta ári
Ef litið er í ársskýrslu Félags-
málastofnunar Reykjavíkurborg-
ar fýrir síðasta ár, sem nýlega
var gefin út, kemur í ljós að í um
200 málum var vísað sérstak-
lega til stofnunarinnar vegna að-
stæðna eða aðbúnaðar barna.
Sigríður Jónsdóttir félags-
fræðingur sem vann að skýrsl-
unni segir að þetta sé lágmarks-
fjöldi, málin séu í raun fleiri.
Fjórðungur þessara mála telst
alvarleg mál, þar er um kærur til
Barnaverndarnefndar að ræða
og helmingur af slíkum kærum
eru í hverfi III eða Breiðholtinu
en þess ber að gæta að það er
jafhframt barnflesta hverfið.
Til að gefa betri hugmynd um
vandann eins og hann kemur
fram í ársskýrslunni segir þar
orðrétt:
„Starfsmenn voru beðnir við
útfyllingu ársyfirlits að gefa álit
sitt á því hvort börn voru mikil-
væg í vinnslu málsins. (Hér er
verið að ræða um heildarmála-
fjöldann sem barst stofnuninni.
Innskot blm.). í 559 málum
kváðu þeir svo vera. Ætti þetta
e.t.v. að gefa okkur hugmynd
um það hvað starfsmenn telja al-
varleg barnaverndarmál vera
mörg.“
Algengustu tilvísunaraðilar
eru sálfræðideild skóla, einstakl-
ingar úti í bæ, foreldrar sjálfir,
skóli, sjúkrahús, barnageðdeild,
dagvistunarstofhanir og lögregl-
an.
Algengasta tilvísunarástæða
eru lélegar eða erfiðar heimilis-
aðstæður en aðrar áberandi
ástæður eru skólavandi, ofbeldi
á heimilum, afbrot, flökkulíf og
vímuefnavandi en hið síðast-
nefnda er í meirihluta gefið upp
sem tilvísunarástæða í unglinga-
deild.
Þessar ástæður eru taldar upp
í þeirri röð sem þær koma tíðast
fýrir og sést af því að ofbeldi á
heimilum er framarlega í flokki.
Bamavemdarmálum
íjölgar
Málum sem komu til kasta
Barnaverndar fjölgaði nokkuð í
fyrra frá árinu áður. í ársskýrsl-
VIKAN 9