Vikan - 14.06.1990, Blaðsíða 52

UÓSM.: RÓBERT ÁGÚSTSSON
rv*““y7
Einnig má nota það í matseld
eins og til daemis í kartöflu-
mús, rófustöppu, sósur, salöt
og margt fleira."
SYKUR YRÐI
BANNAÐUR
Er það rétt að aspartam sætu-
efnið í Canderel sé að ein-
hverju leyti hættulegt heilsu
manna?
„Hingað til hefur engum tek-
ist að sýna fram á að svo sé,
þrátt fyrir að það sé mest rann-
sakaða aukefni matvæla í
heiminum. Vegna mikilla um-
ræðna um hugsanlega skað-
semi sýklamats og sakkaríns
var aspartam rannsakað
óvenjulega mikið af ýmsum
aðilum. Má meðal annarra
nefna Matvæla- og lyfjaeftirlit
Bandaríkjanna (FDA) en það
er talið eitt strangasta eftirlit í
heiminum. Efnið var búið að
vera í rannsóknum í sextán ár
áður en sú stofnun veitti leyfi
sitt. Samt sem áður blossuðu
upp miklar umræður um hugs-
anlega skaðsemi aspartams.
Danmörk var meðal þeirra
staða þar sem mikið bar á
þessari umræðu. Þær voru í
hámarki 1986 og urðu til þess
að dönsk heilbrigðisyfirvöld
fólu matvælaeftirlitinu þar í
landi að gera úttekt á málinu.
Emil Poulsen, doktor og eitur-
efnafræðingur, stjórnaði þeirri
athugun. Niðurstaða mjög ít-
arlegrar skýrslu var eftirfar-
andi: „Það staðfestist hér með
að rannsóknir, sem birtar hafa
verið í vísindatímaritum eða
sem framkvæmdar hafa verið
af yfirvöldum og óháðum rann-
sóknarnefndum, sýna að notk-
un aspartams sem aukefnis
hefur ekki minnstu áhættu í för
með sér.“
I Svíþjóð voru tveir læknar,
vísindamenn við háskóla í
Hailgrímurr Þ. Magnússon svæfingarlæknir hefur haldið því fram
að niðurstöðum vissra rannsókna hafi verið stungið undir stól.
Um þessa staðhæflngu segir Guðmundur Hallgrfmsson:..........ég
og fleiri eigum bágt með að trúa því að Bandaríska iyfja- og mat-
vælaeftirlitið (FDA), sem er eitt strangasta eftirlit í heiminum, hafi
látið stinga einhverju undir stól þegar um svo mikilvægt málefni
er að ræða.“
Gautaborg, fengnir til aö gera
sams konar úttekt á hugsan-
legum aukaverkunum aspar-
tams. Komust þeir að sömu
niðurstöðu og Danir, að ekkert
hefði komið fram sem benti til
þess að þetta efni væri á nokk-
urn hátt skaðlegt heilsu
manna.
Kostir aspartams eru miklir.
Fyrst og fremst er að nefna
hversu gífurlegur áfangi það
var fyrir sykursjúka að fá efni
sem hefur sama sætubragð
og sykur en enginn efast um
að það sé líkast sykri á bragð-
ið af öllum aukefnum á mark-
aðnum. Ef Canderel kemur f
staðinn fyrir sykur má reikna
með að það sé mikil hjálp í
baráttunni við aukakílóin.
Nokkuð hefur borið á mis-
skilningi fólks sem felst í hug-
myndum um að Canderel eitt
og sér sé megrandi. Það er af
og frá því það nýtist ekki í bar-
áttunni gegn aukakílóunum
nema það komi í staðinn fyrir
eitthvað sem er mun hitdein-
ingaríkara, eins og til dæmis
sykur.
Lengi hefur vantað eitthvert
efni sem kemur í staðinn fyrir
sykurinn. Ef hann væri að
koma á markaðinn nú myndu
margir efasemdamennirnir
standa upp og segja: „Þetta er
ekki nógu gott. Hér er á ferð-
inni efni sem brennirtennur, er
stórhættulegt fyrir sykursjúka,
rosalega fitandi, hefur gífurleg
áhrif á blóðsykurinn og svo
framvegis." Ég er viss um að
þetta efni yrði bannað því
mjög erfitt er að réttlæta
neyslu sykurs. Staðreyndin er
hins vegar sú að efni sem einu
sinni er búið að leyfa er mjög
erfitt að banna löngu seinna.
Með aspartam er kominn
fram valkostur sem hefur eng-
in skaðleg áhrif á heilsuna eftir
því sem vísindamenn heims-
ins vita best.“
FREKAR TRÚARBRÖGÐ
EN GAGNRÝNI
„Gagnrýnina, sem komið hef-
ur fram á þessa hluti, má frem-
ur flokka undir trúarbrögð en
gagnrýni byggða á rökum.
Engin gögn, sem byggð eru á
vfsindalegum athugunum,
máli þessara gagnrýnenda til
stuðnings, hafa verið lögð
fram af viðurkenndum aðilum.
Á hinn bóginn hafa verið lagð-
ar fram heilu bækurnar með
niðurstöður um skaðleysi
aspartams.
Ekkert aukefni í matvælum
hefur verið rannsakað meira
en aspartam. Það ætti þó öll-
um að vera alveg Ijóst að
maður, sem borðar ekki morg-
unmatinn sinn og fer síðan út í
sjoppu nokkru seinna og
drekkur þar dietdrykk, er ekki
á réttri leið. Ef hann hins vegar
ástundar gott mataræði jafn-
hliða því sem hann skiptir út
þeim matartegundum sem
innihalda mikinn sykur fyrir-'
þær sem innihalda aspartam
sætuefni eða bætir því við í
stað sykurs þá er næringar-
fræðileg staða hans góð.
Talaö hefur verið um að í
rottum, sem hefur verið gefið
aspartam, hafi greinst hærri
tíðni krabbameins en í öðrum.
Niðurstöður þessara rann-
sókna hafa hvergi birst opin-
berlega og væri mjög gaman
að fá að sjá þær ef þær eru til.
Ef þessar rannsóknir hafa ver-
ið gerðar og niðurstöður þeirra
eru réttar ætti þeim sem þær
unnu að vera kappsmál að
koma niðurstöðunum á fram-
færi þar sem mikið er í húfi
eða heilsa neytenda sem er
ofar öllu.
Ég hef séð þær staðhæfing-
ar frá Hallgrími Þ. Magnússyni
svæfingalækni að niðurstöð-
um sem þessum hafi verið
stungið undir stól vegna þrýst-
ings hagsmunaaðila. Það er
um það að segja að ég og fleiri
eigum bágt með að trúa því að
bandaríska lyfja- og matvæla-
eftirlitið (FDA), sem er eitt
strangasta eftirlit í heiminum,
hafi látið stinga einhverju undir
stól þegar um svo mikilvægt
málefni er að ræöa sem þetta.
Einnig hefur komið fram
gagnrýni á að sætuefnið sé
framleitt af mannahöndum.
Mörg lyf, eins og hormónalyf,
svo sem vaxtarhormón, eru
framleidd í verksmiðjum og ef
ætti að banna öll lyf, sem eru
framleidd á þann hátt, þyrftu
flestar þjóðir að endurskoða
ansi margt hjá sér.
Ég vil undirstrika að engin
rannsókn hefur sýnt fram á
skaðsemi aspartams á neinn
hátt. Það eina neikvæða við
aspartam er hversu dýrt það
er í samanburði við sykur. Á
móti kemur að það er mjög
drjúgt eða um tvö hundruð
sinnum drýgra.
Mér finnst vítavert að fólk,
sem hefur ekkert máli sínu til
stuðnings, skuli vera að
hræða aðra með einhverjum
dylgjum sem ekki fá staðist í
raunveruleikanum. Þar er
meðal annarra um að ræða
fólk eins og sykursýkisjúklinga
sem verða að nota önnur
sætuefni en sykur og veldur
þessi óábyrga gagnrýni
ástæðulausri hræðslu og gerir
þeim lífið erfiðara."
52 VIKAN 12. TBL. 1990