Vikan - 14.06.1990, Blaðsíða 44

TEXn, GUNNHILDUR H. AXELSDÓ'RR
STRESSIBORNUM ER
ÍSLENSKUR VERULEIKI
Iokkar tœknlvœdda iðn-
aðarsamfélagl, þar sem
peningar og velgengni
skipar ceðstan sess, hafa
viðkvœmar tilfinningar
mannsins orðið undir, ekki
sfst tilfinningar barna.
Þœtttr, sem geta valdlð
streltu og tilfinnlngalegu
álagl hjá bömum, eru margs
konar. Hér verður fjallað um
bágborlnn fjárhag fjölskyld-
unnar, skólakerfið og áhrif
fjölmiðla.
FJÖLSKYLDAN OG
STREITA BARNA
Kjör launafólks hérlendis út-
heimta aö báöir foreldrar vinni
höröum höndum sér og börn-
um sínum til lífsviðurværis. í
mörgum tilfellum er um yfir-
vinnu að ræöa. Foreldrar hafa
því, þegar heim er komiö, lít-
inn tíma aflögu til að sinna
börnum sínum. Hér er einkum
átt viö nærandi tilfinningalegt
og vitsmunalegt samband.
Ung börn hafa takmarkaða
getu til aðlögunar. Fjár-
hagsáhyggjur heimilis-
ins og krafa um hröðun
á þroskaferli barnsins
veldur streitu á viö-
kvæmustu mótun-
arárum einstakl-
ingsins.
Útivinnandi for,-
eldrar, sérstak-
lega mæður, eru
undir meira-tíma-
álagi en foreldri
sem vinnur ekki
úti. Útivinnandi
foreldri þarf að
vekja börnin
snemma, klæða
þau og snyrta,
gefa þeim að borða og koma
þeim á dagheimilið (með bíl,
fótgangandi eða í strætis-
vagni). Lítill tími gefst til þessa
alls og mikil pressa er á börn-
unum að fylgja dagskrá hins
fullorðna. Félagslegar aðgerð-
ir stjórnvalda, tilfinningaleg
stöðnun ásamt skilningsleysi á
sálrænum þörfum barna eru
meðal þeirra þátta er vega að
vaxtarskilyrðum íslenskra
barna.
Hvaða von eiga börn við
slíkar fjölskylduaðstæður? Er
umhverfið, sem barnið vex
upp við, vænlegt til þroska og
framfara? Svarið er því miður
neikvætt og það sem verra er,
aðstæður fara versnandi.
Vegna fjárhagslegrar og fé-
lagslegrar pressu í íslensku
samfélagi eru margir foreldrar
einfaldlega of uppteknir af eig-
in vandamálum til þess að
geta sinnt þörfum barnanna
sinna.
SKÓLINN OG
STREITA BARNA
Skólar valda streitu hjá börn-
um á ýmsa vegu. Fyrir utan
streitu samkeppninnar um
einkunnir og virðingu kennara
og samnemenda hafa skólarn-
ir tilhneigingu til að samhæfa
eða móta börn á staðlaðan
hátt og neyða upp á þau
væntingum umhverfisins og
þjóðfélagsins. Námsefni,
kennsla, skipulag skólans og
umhverfi neyðir börnin til aö
fást við verkefni og hugðarefni
hinna fullorðnu. Þetta skapar
síðan þrýsting á barnið að
flýta sér að vaxa upp.
Skólakerfið byggist á niður-
röðun og innrætingu álitlegs
safns staðreynda og óskyldra
upplýsingamola. Jafnframt
gerir það ákveðnar kröfur
um skaþgerðareinkenni
og hegðunarmynstur.
Að þessari aðlögun
fólks er unnið af
mikilli elju frá upp-
hafi skólagöng-
unnar og
sleitulaust
fram á
44 VIKAN 12. TBL 1990