Vikan - 15.07.1993, Blaðsíða 61

Vestrinn er síður en svo bú-
inn að syngja sitt síðasta og
vestramyndir hafa líka verið
gerðar fyrir sjónvarp. Kenny
Rogers hefur gert The
Gambler 1 og 2 og Kris
Kristofferson og Willie Nel-
son hafa verið iðnir við gerð
vestramynda fyrir sjónvarp.
Auk þess megum við ekki
gleyma sjónvarpsþáttunum
The Lonesome Dove sem
sýndir voru í ríkissjónvarpinu í
fyrra.
Allra nýjasti vestrinn er El
Mariachi sem gerði það
meira en lítið gott í Bandarfkj-
unum í vor. Þetta er ódýr
mynd (kostaði litlar sjö milljón-
ir dala) og Robert Rodriques
skrifaði handritið, leikstýrði og
framleiddi - 24 ára gamall
undraleikstjóri. Þetta er frísk-
legur, frumlegur og ævintýra-
Clint Eastwood og Colt 45 i
A Fistful of Dollars.
ríkur vestri sem fjallar um gít-
arleikara sem fer til smábæjar
á landamærum Bandaríkj-
anna og Mexíkó. íbúar bæjar-
ins telja að hér sé á ferðinni
kaldrifjaður byssubófi en það
er einn allsherjar misskilning-
ur. Myndin þykir ærslafengin,
fyndin,' spennandi og
skemmtileg. Columbia Pict-
ures, sem dreifir myndinni, vill
að þessi ungi og upprennandi
leikstjóri geri framhaldsmynd.
Leikstjórinn, Robert Rod-
riques, kallar myndina að
gamni sínu Mad Mex, ekki
Mad Max. El Mariachi verður
að öllum líkindum sýnd í
Stjörnubíói.
Að lokum má nefna að Clint
Eastwood leikstýrir nú nýjum
vestra sem verður með leikar-
anum Kevin Costner. Þótt við
séum komin langt inn í tölvu-
vædda veröld fáum við áfram
að heyra byssuskot frá kúrek-
um sem klæðast rykfrökkum
þrátt fyrir hitann á hvíta tjald-
inu.
Vel á minnst. Munurinn á
amerískum og ítölskum vestr-
um er sá að í ítölskum vestr-
um eru byssubófarnir oftast ó-
rakaðir, íklæddir svörtum eða
gráum rykfrökkum og tala
brenglaða ensku.
Hér er enginn slefberi á ferðinni. Ripley og Alien-skrímslið.
HVAÐ ER
HROLLVEKJA?
Til eru ýmsar gerðir af hroll-
vekjum. Við getum talað um
ófreskjuhrollvekjur, sálfræði-
legar hrollvekjur/trylla, geim-
vísindahrollvekjur og það sem
kallast „splatter myndir". Þetta
síðastnefnda á við um B-
myndahrollvekjur þar sem öll
áhersla er á blóðugar aðfarir
geðveikra morðingja, kvik-
dauðra (zombies á ensku) og
ófreskja. Við getum í þessu
samhengi minnst á ítalskar
hrollvekjur Argento (Creep-
ers, Tenebrae og Suspiria) og
Lamberto Bavas (Demons 1
og 2). Auk þess má ekki
gleyma trílógíu George A.
Viðbjóðslegur aðskotahlutur
í The Thing.
Romero um þá kvikdauðu
sem hyggja á heimsyfirráð en
að vera kvikdauður merkir að
vera lifandi dauður. Þessar
kvikdauðu mannverur leggja
sér mannakjöt til munns.
Fyrsta myndin, Night of the
Living Dead, var gerð árið
1968 en Romero reið á vaðið
með kvikdauðuformúluna.
Við megum ekki heldur
gleyma Jason sem við sáum
í myndaröðinni Friday the
13th en alls gerði Paramount
kvikmyndafyrirtækið átta
myndir um þennan geðveila
axarmorðingja. Síðasta Jason-
myndin er Jason Takes Man-
hattan. Eftir að hafa orðið
kvikdauður sjálfur breytist
Jason í ódrepandi skrímsli í
áttundu myndinni. Þessar
myndir voru ekki sýndar hér á
íslandi nema sú fyrsta en hún
var sýnd í Austurbæjarbíói
meðan það var og hét árið
1981. New Line Cinema fyrir-
tækið hefur nú keypt réttindin
af Paramount og vill endur-
vekja Jason. New Line
Cinema var líka með Night-
mare on Elmstreet mynda-
röðina um Freddy, geðveika
barnamorðingjann sem í-
klæddist hönskum með hár-
beittum hnífsblöðum. Alls
voru gerðar sex myndir um
Freddy Kruger og von er á
sjöundu myndinni bráðlega.
Allar þessar myndir má flokka
sem „splatter-myndih'.
Þegar minnst er á geimvís-
indahrollvekjur detta manni
Alien-myndirnar strax í hug.
Þar þarf kvenhetjan Ripley,
leikin af Sigourney Weaver, í
þrígang að kljást við slepjuleg
geimskrímsli. Auk þess kemur
Andlitsfriö er hún ekki.
Úr Exorcist 1.
upp f hugann mynd Johns
Carpenter, The Thing sem
raunar var endurgerð. Þar
breytast saklausar mannssálir
á Suðurheimskautinu í óhugn-
anleg skrímsli. Critters-
myndirnar má líka flokka
sem geimsvísindahrollvekjur
þó þær séu með gamansömu
ívafi. Critters-verurnar eru
hárprúðir boltar sem breytast í
einhvers konar Gremlins-
kvikindi.
Sálfræðilegar hrollvekjur
eru af allt öðrum toga. Þar er
ekki verið að leggja áherslu á
að sýna hvernig fólk er bútað
niður eða því misþyrmt. Blóð-
ugum og hrikalegum mynd-
skeiðum er einfaldlega sleppt.
Frekar er um að ræða raf-
magnaða spennu sem læðist
að áhorfendum. Þeir heyra
kannski þrusk eða brak í
hurð, síðan er klippt og við vit-
um hvernig fór fyrir saklausa
fórnarlambinu.
Það má segja að
Hitchcock hafi fundið upp
sálfræðilega hrollvekju. Hver
man ekki eftir Psycho? Leik-
stjórinn Brian De Palma tók
Hitchcock sér til fyrirmyndar
og það sjáum við augljóslega
þegar við horfum á Sisters,
Obsession, Dressed to Kill
og nýjustu mynd hans, Rais-
ing Caine. Sálfræðileg hroll-
vekja sýnir sem sagt ekki
endalausar blóðgusur heldur
nær tökum á okkur. Við þurf-
um ekki að sjá morðið með
eigin augum, við ímyndum
okkur einfaldlega hvernig það
hefur verið framið.
Ófreskjuhrollvekjur eru
myndir sem til að mynda sýna
risavaxinn górilluapa, King
Kong, sem er að klifra upp á
Empire State bygginguna til
að kljást við tvíþekjur. Þar að
auki má ekki gleyma risaeðlu-
myndum frá fimmta og sjötta
áratugnum. Margir minnast
líka Godzilla-myndanna í
Kanasjónvarpinu meðan það
var og hét? Steven Spiel-
berg varaði okkur síðan við
hafdjúpunum árið 1975 þegar
hann gerði Jaws. Þrjár fram-
haldsmyndir fylgdu í kjölfarið
og nú hefur Spielberg gert
risaeðlumynd, Jurassic Park.
Þetta kaM-
ar maöur
nálar-
stungu-
aöferö í
lagi. Svip-
mynd úr
Hellraiser
III. Hell on
Earth.
14.TBL. 1993 VIKAN 6