Vikan - 21.03.1994, Blaðsíða 56

MYNDLIST
marxíska skólann sem hefur
verið allsráðandi í myndlista-
gagnrýni á undanförnum ár-
um?
„Mér finnst þeir á margan
hátt vera hræsnarar. Þeir
hringelta skottið á sér í alls-
konar orðaleikjum og skrifa
tungumál sem aðeins sér-
fræðingar skilja. Þetta eru
menn sem boða einhvers-
konar alþýðuhugsjón sem er
algjör mótsögn við hátterni
þeirra. Þeir fordæma og
gagnrýna allt saman án
þess að benda á nokkrar úr-
lausnir. Þegar þú ferð að
horfa á þetta í víðara sam-
hengi þá sérð þú að hinn
marxíski skóli þrífst á því að
gagnrýna hið kapitalíska
hagkerfi. Þetta er enginn
smá fjöldi sérfræðinga og
heilu háskólarnir eru undir-
lagðir af þessari umræðu. í
dag eru forsprakkarnir
skriðnir út úr andspyrnu-
byrgjum sínum og sestir í
ráðherrastóla margra
stærstu safnanna. Marxis-
minn er því engu betri en
blóðsuga með óvenju stóran
heila. Hann lifir á gagnrýni
sinni á kapítalismanum án
þess að ögra honum nokk-
urn tímann af alvöru. Ef
hann gerði það mundi hann
kála sinni eigin mjólkurbelju.
Engu að síður verður að
segja marxismanum til hróss
að hann hefur verið sá hverf-
isteinn, sem bestu gagnrýn-
ishnífarnir hafa verið brýndir
á, og án hans tilvistar væri
ég sennilega ekki að hjala
þetta. Lausnin, ef hana er að
finna, felst ekki í að for-
dæma málverkið vegna
þess að það var notað til að
metta uppamarkaðinn á síð-
asta áratug eða minimalis-
mann eða yfirhöfuð nokkurn
skapaðan hlut. Lausnin er
að skoða heildarmyndina og
taka afgerandi stefnumið."
Hvað finnst þér um stefnu
íslenskra stjórnvalda í
menningarmálum ?
„Hún einkennist af tvi-
skinnungi og það er nánast
enginn stuðningur við menn-
ingarlífið í landinu. Myndlist
er orðin fóður fyrir fjölmiðla-
na sem þeir geta leikið sér
með á yfirborðslegan hátt til
að fylla upp í dálksentímetr-
ana og sá listamaður sem er
flinkastur að kjafta fær
mestu athyglina. Listin er
aðeins aukaatriði og átylla til
að koma sér á framfæri og
„meika það“ eins og sagt er.
Litið er á listamenn á íslandi
sem léttgeggjaða sérvitringa
sem þurfa að engjast um í
krampaflogum til að skapa.
Sú goðsögn gengur ennþá
fjöllunum hærra að listamað-
urinn sé einhverskonar súp-
er-næmur móttakari sem
tekur á móti skilaboðum frá
yfirnáttúrulegum verum og
túlkar þau í gegnum verk
sín. Þetta er ekkert annað
en afdanka hugmynd frá
tímum klerkaveldisins.
Myndlist er ekkert öðruvísi
en önnur vinna en samfélag-
ið vill ekki viðurkenna hana
sem slíka. Þegar hinsvegar
mikið liggur við og fegra á
landið í augum umheimsins
eru listamennirnir dregnir úr
glerbúrum sínum og sendir
erlendis til að sýna fram á að
sjálfstæð hugsun og menn-
ing þrífist vel í landinu. Þá
þykir ekki verra ef þetta get-
ur aukið sölu á útflutningsaf-
urðum okkar. Það vita allir
að það er varla krækiberi í
helvíti eytt í myndlistina en í
áramótaávarpi forsetans og
við önnur hátíðleg tækifæri
láta stjórnvöld í veðri vaka
að þau setji menninguna
jafnfætis efnahagslífi þjóðar-
innar. Svoleiðis froðusnakk
er ekkert annað en opinber
glæpamennska, valdakúgun
í sinni svörtustu mynd, líkt
og hið tilvonandi Erró-safn á
Korpúlfsstöðum, einn sví-
virðilegasti skandall þessar-
ar aldar. Fólki veit almennt
ekki nóg um þetta en það á
að eyða einum komma fjór-
um milljörðum undir verk
manns sem er nánast út-
lendingur. Þetta eru áratuga
framlög stjórnvalda til mynd-
listar í landinu. Stór nefnd af
háttsettum vinum, klíku-
bræðrum og öðrum ríkis-
launuðum goðsagnarsmið-
um, var send til Frakklands
til að taka í spaðann á Erró
og óska honum til hamingju
með „míg-hrifningu“ þjóðar-
innar á list hans. Hver segir
að Erró sé svona mikill stór-
lax þó hann geti rennt stór-
kallalega fyrir laxa handa
pressunni þegar hann kemur
heim á sumrin til að segja frá
heimsfrægðinni; Gunnari
Kvaran, forstöðumanni Kjar-
valsstaða, Mattíasi Johann-
essen ritstjóra Moggans, og
Davíð Oddssyni. . .!!!! Erró
er smápeð í heimslistinni,
stækkunarglersnóta í sögu
popplistarinnar. Þessi verð-
launaafhending fór fram á
sama tíma og skúlptúrfélag-
inu, sem áður hafði vinnuað-
stöðu á Korpúlfsstöðum, var
sparkað út, Listasafn íslands
á í vandræðum með að
halda launuðum starfsmönn-
um við yfirsetu á verkum sin-
um og hefur varla efni á
aumustu verkum eftir okkar
helstu listamenn og Nýlista-
safnið, sem er eina safnið
sem lætur íslenska sarh-
tímalist sig öllu varða, er í
fjársvelti. Listamenn eru
sömuleiðis alveg að gefast
upp á því að geta ekki selt
nein verk.“
SÖFNIN ÉTA SKÍTINN
ÚR SJÁLFUM SÉR
Hvað er þá helst til ráða í
þessum efnum?
„Þetta er ofsalega stór og
flókin spurning og mér dettur
ekki til hugar að ég geti svar-
að henni til hlítar. Þróunin er
mjög svipuð hér og erlendis.
Yfirlitssýningar og samsýn-
ingar eru efst á baugi hjá
söfnunum sem leggja alltaf
meira og meira upp úr sölu á
póstkortum og gjafavörum.
Það er alltaf verið að reyna
að slá í gegn með einhverj-
um stórsýningum eða“
blockbusters" og fínum kaf-
fikrókum. Ég held að sýning-
arstefnan öll sé komin í
ógöngur og safnið sjálft sem
stofnun jafnvel orðið úrelt
sem slíkt. Við þurfum að
horfa á stóru myndina og
breyta samfélaginu til að
breyta myndlistinni, eins og
ég sagði áðan. Það þarf að
krukka í umgjörðina og
sþyrja grundvallar spurning-
anna. Við hjökkum í sama
farinu, það eru alltaf sömu
litlu klíkurnar, sem berjaöt
fyrir hagsmunamálum sín-
um, og þetta á sér stað alls
staðar innan samfélagsins.
Ég held og vona að mynd-
listin sé sá vettvangur sem
getur byrjað að breyta
þessu. Spurningin stendur
um hver velur og dæmir
hvað sé merkilegt. Níutíú
prósent af því, sem fer inn í
söguna, er það sem er í
tísku hverju sinni og mest er
blaðrað um. Það er þvi búið
að læsa söguna inn í falska
umgjörð og það er akkúrat
þetta mál með tískuna sem
þarf að taka til athugunar því
smekkurinn ákvarðar hvern-
ig við högum okkur innan
samfélagsins. Þetta er hin
marxísk-kaþítalíska efnis-
hyggja í hnotskurn. Hún
byggist á smekk, annars
mundi tískumaskínan og
auglýsingabatteríið og allur
tröppustrúktur auðvaldsins,
sem það stendur undir, ekki
fúnkera. Ef þú tekur þetta í
sundur þá sérð þú að allt
ræðst af þessum smekk.
Hann er síðan notaður, jafn
afstæður og hann er, til þess
að hólfa fólk niður og umb-
una því. Það þarf að ganga
að honum og opna umgjörð-
ina en ég held að söfnin,
eins og þau eru rekin í dag,
séu ófær um að spyrja þess-
ara spurninga. Ef þau færu
að gera það mundu þau
ógna eigin tilvist. Það hefur
reynst þeim nógu erfitt að
taka inn list sem gagnrýnir
þau og tekur þjóðfélagið á
beinið. Þeim hefur samt tek-
ist að stilla þessari list upp á
sýningum og eru því farin að
éta skítinn úr sjálfum sér. Ef
þau færu hinsvegar virkilega
að krukka í þessi málum
mundi það pottþétt, 100%
garantérað, valda tortímingu
þeirra.
Hannes Sigurðsson er
einn af fáum íslenskum
myndlistaráhugamönnum
sem hafa þekkingu og þor til
að hafa sjálfstæða skoðun í
dag. Það kom margt fleira
athyglisvert fram í viðtali
okkar en ekki er pláss til að
rekja það hér. Það er hins-
vegar ástæða til að hvetja
lesendur, sem hafa áhuga á
íslenskri samtímalist, til að
fylgjast með sýningunum á
Mokka og lesa greinar
Hannesar sem stundum
hafa birst í Lesbók Morg-
unblaðsins. □
LAUSN Á SÍÐUSTU GÁTU
+ + + + + + + + + V+ + MÖ+ + X +
+ + + + + + ÞOLINMÆBI+AS
+ + + + + + AFÆTA+TALBNT
+ + + + + +MUNI+GULLINO
+ + + + + + BRANDUR + +GAN
+ + + + + NAM+NÁÐ+NEIND
+ SESS + SEF+IMBANN + V
+ 1SJÁ + KNÁR+ÓLM + MA1
+ MÖAR+EN + ORÐA + HASS
KAPLA + LIFRAUÐ + AN + +
+ G + DRAF + ÁRUR + MUNDA
FLÓA + MILDAÐ + MESSUR
+ ÖRN + ARMÆÐA+ÁTTINA
ÆÐA+RUM + M+ BÓLA + NAR
+ + + BEN + MARÍAS + ESRA
VEKRINGI + +T + TIH +
+ 1LÝÐUR+SE1+ANDE
+ GÁTUR + ÁKI + IDNAR
LIMUR + GLÁMUR+IL +
UNIR+KEFLIR + GROB
+ K + + GÆFUMADUR + KR
KOST+KAEADU + AG + O
+ NORNIN + + IR + FLOSI +
FAREIND + ÁL + O+ EITRI
+ EIOINAPLI + KÁR N I + N
ÞÁSKILDAGAT1ðI+ U N U N
56 VIKAN 3. TBL. 1994
+ w + cq <3 E-<