Vikan - 19.10.1999, Blaðsíða 12

Skuggahliðar
kynsjukdomar
fllnæmi batt enda á kynlífs-
byltinguna og frjálsar ástir
urðu aftur fjarlægur draumur.
Þannig komust fjölmargir
fyrrum kátir karlar á síðum
karlatímarita að orði eftir að
þekking manna á HIV
veirunni jókst. Þetta var svo
sem ekki ný raunarolla. Þeg-
ar sýfilis var landlægur í
Bretlandi og Bandaríkjunum
á Viktoríutimanum var svipað
upp á teningnum nema menn
fóru með sjúkdóminn eins og
mannsmorð. Meðan Viktoría
ríkti í Bretlandi var yfirborðs-
kennd siðavendni alls ráð-
andi meðan göturnar voru
fullar af vændiskonum og -
körlum svo hvorki fyrr né
síðar hefur annars eins fjöldi
stundað harkið i London.
Stærstur hluti þeirra var
sýktur af einhvers konar kyn-
sjúkdómum en af þeim var
sýfilis alvarlegastur.
Kannski má segja
að hið sama
gildi um al-
næmi. Menn
vita að sjúk-
dómurinn er til staðar en það
virðist ekki aftra sumum frá að
stunda kynlíf án þess að nota
verjur. Til allrar lukku er enn
sem komið er ekki stór hluti
fólks á íslandi smitaður af HIV
en það eru aðrir og ekki síður
alvarlegir sjúkdómar á ferðinni.
Einn þeirra er klamydía. Sá
sjúkdómur er stórvarasamur
fyrir þær sakir hversu leynt
hann getur farið. Klamydíusýk-
ing orsakast af bakteríu
(Chlamydia trachomatis). Pessi
baktería getur sýkt bæði kyn-
færi og augu.
Klamydía er algeng-
asta orsök bólgu í
eggjaleiðurum
Fæstar konur og einungis
helmingur karla fá einkenni
klamydíusýkingar. Einkenni
karla eru útferð úr þvagrásinni
(slímkenndur vökvi, glær, hvít-
ur eða gulleitur) og stundum
sviði og kláði í þvagrásinni og
við þvaglát. Þessi einkenni
koma oft fram 1-3 vikum eftir
samfarir sem leiddu til smits.
Einkenni kvenna eru aukin út-
ferð (hvítur eða gulleitur, slím-
kenndur vökvi frá leggöngum),
sviði eða kláði í þvagrásinni við
eða eftir þvaglát, tíð þvaglát,
óreglulegar blæðingar og stund-
um kviðverkir. Einkenni geta
horfið á fáeinum dögum hjá
báðum kynjum og blundar þá
sýkingin í langan tíma. Hún get-
ur blossað upp síðar af mismun-
andi orsökum, t.d. vegna ann-
arra sýkinga. Hægt er að bera
klamydíusmit í langan tíma
áður en sýkillinn breiðist út og
byrjar að valda einkennum.
Þess eru dæmi að konur séu
einkennalausar árum saman
þrátt fyrir að vera smitaðar en
klamydía er algengasta orsök
bólgu í eggjaleiðurum og getur
slík bólga leitt til ófrjósemi eða
utanlegsfósturs. Konur eru van-
ar því að vera með útferð og
margar fá sveppasýkingar í
leggöng þannig að aukna útferð
tengja þær ekki endilega við
klamydíusmit. Kviðverkir eru
einnig algengir hjá konum í
kringum blæðingar eða egglos,
einkenni sem oftar en ekki eru
hunsuð vegna þessa. Karlmenn
eru líklegri til að bregðast við
fái þeir útferð en klamydía get-
ur verið einkennalítil hjá karl-
mönnum líkt og hjá konum en
hún getur einnig valdið bólgu í
eistum karla. Klamydía getur
sýkt augu og valdið verulegri
bólgu með tímabundinni
blindu.
Vegna þess hve leynt smitið
getur farið eru þess dæmi að
klamydíusmit geti valdið mikil-
um sárindum og leiðindum hjá
pörum. Þegar smitið loks grein-
ist koma upp ásakanir um fram-
hjáhald á báða bóga en hugsan-
legt er að smit sé allt að 5-6 ára