Vikan - 05.09.2000, Blaðsíða 24

Stiórnar ótUnn h'fi bínu?
Ungur maður uar að kyunast fjölskyldu kærustu sinnar og leist uel á allan
hópinn. Hann uar hó undrandí á þuí að í huert skipti sem hann hitti móður-
systur stúlkunnar, konu utan af landí, uar hún nokkuð uið skál. Þegar pað
bar uið í fjórða sinn að konan sú tók á móti honum í dyragættinni á heimili
tiluonandi tengdamóður hans og bauð hann uelkominn, ögn hástemmd og
með suolítið drafandí röddu, spurði hann kærustu sína huort pessí móður-
systir hennar ætti uið áfengisuanda að stríða. Stúlkan skellihló og aftók pað
með öllu. Móðursystir hennar uar hins uegar flughrædd og eina ráðið tíl að
koma henni upp í fluguél uar að gefa henni nokkra hjartastyrkjandi siússa af
áfengi. Konuuesalíngurinn uar síðan suo miður sín meðan á flugtímanum
stóð að hún hafði uenjulega með sér áfengi á pela og reyndí að drekka í sig
kæruleysi. Fjölskyldan pekkti öll betta uandamál hennar en betta uar ekki í
fyrsta sínn sem þetta kom utanaðkomandí spánskt fyrir sjónir.
Sumir geta
ekki notið úti-
vistar á sumrin
vegna ótta við
kóngulær og
ðnnur skor-
kvikindi.
Fælni eða fóbía hefur
verið skilgreind sem
óútskýranlegur ótti við
einhverjar aðstæður
eða hluti. Flughræðsla, loft-
hræðsla, hræðsla við kóngulær
eða önnur skordýr, vatnshræðsla
og innilokunarkennd eru algeng-
ustu tegundir fælni en það er
margt annað til. Myrkfælni er al-
geng meðal barna en margir
losna aldrei alveg við hana þótt
þeir séu orðnir rígfullorðnir og
sumir óttast dýr meira en allt
annað og leggja á flótta ef þeir sjá
hund eða kött. Napóleon var
einn þeirra og sagt er að þessi
mikli hershöfðingi sem margoft
horfðist í augu við dauðann. hafi
lamast af ótta þegar köttur komst
inn í svefnherbergi hans.
Stundum á fælni rætur sínar að
rekja til einhvers atviks í æsku
viðkomandi einstaklings, til að
mynda er kona nokkur óskap-
lega hrædd við gamlar konur.
Ástæða þess ótta er sú að eldri
bróðir hennar taldi henni trú um
að gömul kona í næsta húsi væri
galdranorn og að hún myndi gera
stúlkubarninu mein ef það hlýddi
ekki fyrirskipunum bróðurins.
Flann þreyttist aldrei á að lýsa
fyrir henni á mjög myndrænan
hátt hvernig nornin færi með
börn og benti henni, þessu til
stuðnings, á bók með ævintýrinu
um Hans og Grétu. Þessi unga
kona veit að sögur bróðursins
voru uppspuni en samt finnur
hún til lamandi hræðslu í hvert
skipti sem hún sér gamlar konur
og hún leggur sig í líma við að
forðast að setjast við hlið þeirra
á opinberum stöðum. Skelfingin
er mjög raunveruleg þótt hún
gangi þvert á alla skynsemi og
ekkert rökrænt sé við hana.
Dauðhrædd uið duerga
Önnur kona þjáist af sömu
órökrænu hræðslunni við dverga.
Hún laumaðist til að horfa á
kvikmyndina Don’t Look Now
með Julie Christie og Donald
Sutherland þegar hún var barn
þrátt fyrir að foreldrar hennar
hefðu lagt blátt bann við því. Af-
leiðingin var sú að barnið fékk
martraðir í fleiri nætur á eftir og
þótt nú sé það orðið fullorðin
kona hefur henni aldrei tekist að
hrista af sér skelfinguna sem það
vekur með henni að sjá dverg-
vaxið fólk. Fyrir nokkrum árum
var þessi kona á ferð í London og
mætti dvergvöxnum manni í
rauðri regnkápu, eins og dverg-
urinn í myndinn klæddist, og ótt-
inn sem greip hana var svo yfir-
þyrmandi að hún var lengi að
jafna sig.
Þeir sem haldnir eru fælni
þekkja þessa lamandi skelfingu
sem grípur um sig hjá því í hvert
skipti sem þeir þurfa að horfast í
augu við ógnvaldinn. Margir
hníga niður og geta sig hvergi
hrært, aðrir finna fyrir svima og
flökurleika. Það er sérstaklega
algengt þegar um lofthræðslu er
að ræða og það hefur komið fyr-
ir að lofthrætt fólk hafi verið hætt
komið vegna þess að sviminn get-
ur verið svo magnaður að það
nánast missi j afnvægið þegar það
þarf að horfa niður úr mikilli
hæð. Kaldur sviti sprettur út um
allan líkamann og eftir að fyrstu
skelfingarviðbrögðin eru liðin
hjá byrjar fólk að skjálfa. Algengt
er að óttakast af þessum toga geri
fólk uppgefið og margir eru lengi
að jafna sig.
24
Vikan