Menntamál - 01.12.1940, Side 43

MENNTAMÁL
105
hún geti ekki átt sér neina framtíð, en þessi stund mun
einnig renna upp yfir okkur, ef okkur tekst ekki að halda
hinu ómissandi, heilbrigða jafnvægi á milli fræðslunnar
og ræktunar skapgerðarinnar í öllu uppeldi þjóðarinnar.
Það er svo óendanlega miklu meira um það vert, hvað mað-
urinn er, hverjir eru hinir ráðandi þættir í skaphöfn hans,
heldur en hvað hann veit. Sú staðreynd ætti að vera letruð
yfir hverjum einustu skóladyrum, ekki til þess að gera
lítið úr fræðslu og þekkingu, heldur til að minna alla upp-
alendur á það, að hlutverk þeirra er fyrst og fremst að
gefa heiminum góða menn, og þar næst fróða menn.
Það er allt annað en glæsilegt þegar þeir menn komast
í þá aðstöðu að ráða örlögum heilla þjóða, jafnvel heilla
heimsálfa, sem alizt hafa upp í útjöðrum kristinnar sið-
menningar, menn, sem búa yfir talsverðum vitsmunum
og stjórnarhæfileikum, en eru með óræktað hugarfar. Og
er efast um að nokkurt verkefni, sem bíður oss inni í
framtíðinni, sé eins aðkallandi eins og ræktun nýs hugar-
fars. Mér er það vel ljóst, að þekkingin er vísindalega mikils
virði, og við megum aldrei láta það henda okkur að van-
meta hana, og iðkun hennar á að vera annað höfuðhlut-
verk allra skóla. En heimurinn í dag er fullur af þekkingu,
dýrmætri þekkingu, sem gæti gert mennina hamingju-
sama, ef — ef menn kynnu að nota hana rétt, ef hinn per-
sónulegi þroski og manngöfgi væri kominn á það stig, að
nota hana til blessunar í stað þess að nota hana til að út-
hella bölvun yfir mannkynið.
En svo að horfið sé að einfaldari og hversdagslegri hug-
leiðingum í sambandi við barnaskólana og fræðaiðkanir
þeirra, þá er vert að benda á það, að það er ekki eins nauð-
synlegt nú eins og var fyrir nokkrum árum að skólarnir
vinni á þessum alfræðigrundvelli, að þeir telji ómissandi að
láta börnunum í té ákveðinn forða af sem flestum fræði-
greinum. Nú standa miklu fleiri dyr opnar til fræðslu og
þekkingar en fyrir nokkrum árum eða áratugum. Nú berst