Heima er bezt - 01.03.1951, Side 25

Nr. 1
Heima er bezt
21
myndir hennar og ráð var það
eina, sem við átti, í því lífi, sem
við lifðum, því hvort okkar um
sig varð að geta farið óhikað
sinna eigin ferða. í Soho og víða
annarsstaðar hafði ég séð of
mikið af hinum ýmsu hliðum
kynlífsins til þess að ég gæti
farið að meta það um of í sam-
anburði við góðan og fullkom-
inn félagsskap, enda er kynlíf-
ið ekki nema einn þáttur af
mörgum í sambúð karls og konu.
Á sama hátt og við öfluðum
fyrir þurftum okkar bæði tvö út
á við, skiptum við með okkur
heimilisverkunum — en það var
hlutur, sem var mér fremur geð-
felldur, enda hafði ég þurft á
því að halda frá barnæsku að
geta gripið til hendi innanhúss.
Að einu leytinu fannst mér lífið
auðveldara en áður, að öðru leyt-
inu erfiðara. Skilnaður okkar
þegar ég lenti í fangelsi, var
miklum mun meiri reynsla nú
en fyrr — næstum því óbærileg-
ur; á hinn bóginn var minning-
in um hana það sem stytti mest
einverustundir mínar í varð-
haldinu, og hugsunin um and-
litssvip hennar.
Fyrsta klandrið, sem ég lenti
í eftir að ég kynntist henni, var
mér beinlínis kvöl, því að svo vel
þekkti ég heiminn, að ég gerði
ráð fyrir að missa hana fyrir
fullt og allt. En hún kom til að
vera viðstödd yfirheyrsluna; hún
kom til mín inn í heimsóknar-
stofuna til að kveðja mig (það
var næsta óbærilegur skilnað-
ur); hún heimsótti mig reglu-
bundið í fangelsið, og sagði
jafnan: i.Kvíddu engu. Ég mun
bíða eftir þér, þegar þú slepp-
ur.“ Og hún stóð alltaf við lof-
orð sín. Ég beið eftir heimsókn-
um hennar í eftirvæntingu.
Vitneskjan um það, að hún biði
eftir mér fyrir utan fangelsis-
múrana til þess að taka á móti
mér, jók tilhlökkun mína eftir
því að verða frjáls. Það er eitt-
hvað það, sem engin orð fá lýst,
1 kossi þeirrar konu, sem mað-
ur elskar, kossinum, sem hún
gefur manni, eftir að maður hef-
ur verið mánuðum saman í
fangelsi; fyrstu frjálsu klukku-
stundirnar eru paradís á jörðu,
sem maður er með henni — ut-
an við hinn stóra heim — heim,
sem að afstaðinni fangelsisvist
manns er manni óraunveruleg-
ur, hættulegur.
Ég hef aldrei fyrirhitt neinn,
sem hefur í jafn ríkum mæli
elskað jafn ógæfusamar mann-
eskjur. Hún dýrkar móður sína,
sem veit hvernig hún lifir, og
myndi gera allt sem hún gæti
fyrir hana. Hún er fullkomlega
heiðarleg vinum sínum og hefur
ekki í eitt einasta skipti orðið
þeim til tjóns eða komið þeim í
klípu. Hún þekkir ekki til þeirr-
ar smásálarlegu öfundar og
rógs, sem venjulegt fínt fólk
hrærist í. Og þó hefur hún feng-
ið á því að kenna; hún hefur
orðið að berjast sjálf og lent í
fangelsi: kannað djúpin og klif-
ið tindana, og þrátt fyrir allt
þetta haldið kvenlegum tilfinn-
ingum sínum og yndisleik.
Hvers vegna varð hún „vand-
ræðakona“? Af þeirri einföldu
ástæðu, sem svo margir verða
það: vegna þess, að hún þráði
betri lífskjör heldur en hún gat
veitt sér með hægu móti undir
þeim kringumstæðum, sem hún
var í. Hvers vegna heldur hún
áfram slíkum lifnaði? Vegna
þess, að það er eina leiðin, er
séð verður, sem getur veitt henni
það sem hún þráir. í þekkingu
og tækni er hún jafningi hvaða
karlmanns, sem stundar ólögleg-
an verknað; á ýmsum sviðum
ber hún af, einkum í þekkingu
sinni á mannlegu eðli og sálar-
lífi.
Ég á henni að þakka áhuga
minn á bókum, listum og ýms-
um fögrum hlutum. Hún hefur
allgott vit á fjármálum. En mest-
ar mætur hefur hún á raun-
sæjum skáldsagnahöfundum,
leikritahöfundum, ljóðskáldum
— Maxim Gorki, Dostoievsky,
Upton Sinclair, Jack London, H.
G. Wells, Bennet, Galsworthy,
Lean O’Clarey, Liam O’Fla-
herty, — sérhverjum, sem hefur
skrifað um lífið eins og það er,
fólkið eins og það er. Hún hefur
ekkert að gera við glæpareyfara;
fæstir þeirra, sem lifa í „undir-
heimum“ þjóðfélagsins, hafa
nokkuð að gera við þá. Ein af
tómstundaiðjum hennar er að
teikna, og það gerir hún mjög
vel. Hún hefur skarpa athyglis-
gáfu, sem hún heldur stöðugt
vakandi. Það mætti vera snjall
maður, sem kæmi henni svo
margþættur fyrir sjónir, að hún
vissi ekki hvar hún hefði hann.
Eins og svo margir okkar, sem
lifum kreddulausu lífi, hefur
hún mikinn áhuga fyrir hinu
nýja Rússlandi, eftirvæntingar-
full eftir því að vita, hvort betri
lífskjör falla í hlut hinna fátæku
stétta eftir þessa nýju þjóðfé-
lagslegu tilraun.
Hamingja mín og lán við það
að kynnast D er tvöföld, því að
ég hef einnig kynnzt móður
hennar og komizt að raun um,
að hún er einmitt sú tegund af
móður, sem mig langaði til að
eignast, þegar ég var barn; og
satt að segja held ég, að ég eigi
betra með að meta hana rétt
heldur en verið hefði, ef ég hefði
raunverulega verið barnið henn-
ar. Engum manni gæti hlotnazt
meiri gæfa en sú að kynnast
tveim slíkum manneskjum í
einu. Hún skilur mig, alveg eins
og hún skilur dóttur sina; og
hún reynir aldrei að tala við
okkur í umvöndunartón, enda
þótt engin launung sé á því,
hvernig við lifum. Hún tekur
okkur eins og við erum og
treystir okkur til að lifa lífinu
eftir því sem okkur hentar bezt.
Einhverjum kann að finnast
það skrýtið, að ég skuli aldrei
hafa hugsað mér að kvænast D
og losa hana við þá nauðsyn að
lifa slíku lífi sem hún lifir. Ef
ég stingi upp á slíku, myndi hún
ekki samþykkja það. Til þess er
hún of sjálfstæð; hún metur
sjálfstæði sitt öllu hærra. Ein-
mitt það gerir hana að jafn ein-
stæðri konu og hún er.
Ef ég færi til hennar á morg-
un, eða hún kæmi til mín, og
segði: „Nú er þetta búið milli
okkar; ég vil lifa lífinu algjör-
lega frjáls,“ myndi ekki eiga sér
stað hinn minnsti snefill af reiði
eða ásökunum — á hvorugan
bóginn. Eini tengiliðurinn milli
okkar er hinn sanni félagsandi.
Fari hann út um þúfur, hverfur
allt. Það er samband okkar
tveggja með fullu jafnrétti,
jöfnu frelsi. Við trúum á hina
frelsandi ást, ekki á hina, sem
bindur.