Heima er bezt - 01.03.1954, Blaðsíða 4

68
Nr. 3
á létt með að rita sendibréf á því.
Þetta handrit dr. Magnúsar
mun síðar verða sent á Lands-
bókasafnið, það er kveðja, sem
gamall emigranti sendir heim.
Kristmundur Bjarnason.
Blóðfjaðratími.
Framan af er líf innflytjand-
ans eins konar blóðfjaðratími,
svo að til fuglanna sé vitnað.
Venjulega á þessi samlíking við
alla innflytjendur, hvaðan svo
sem þeir hafa heimdraganum
hleypt. En eins og að líkum læt-
ur, draga þó líkir hættir, sam-
eiginleg tunga, svipuð skapgerð
og erfðahneigðir dálítið úr sár-
asta sviðanum. En þrátt fyrir
allt, vekur það leiða og jafnvel
sársauka að verða að leggja fyr-
ir óðal fornar venjur og hefð-
bundna hætti eða aðlaða eftir
venjum og jafnvel óhjákvæmi-
legum lífsskilyrðum nýja lands-
ins. Þessa hefur oft ekki verið
gætt sem skyldi, þegar innflytj-
endamálin eru rædd, og stafar
það annaðhvort af hirðuleysi
eða skilningsskorti.
Innflytjandinn þolir illa, að
harkalega sé að honum farið og
hann látinn sæta ómildum dóm-
um, en aðstæðna að engu gætt.
Hins vegar kann hann vel að
meta góðvild og hlýju, þar sem
hann er fyrsta sprettinn eins og
álfur út úr hól.
Við skulum nú láta hugann
reika til ársins 1880. Á járn-
brautarstöð einni nýlega* reistri
á ónuminni preríunni*) er strjál-
ingur af fólki. Frá sjónarhóli
áhorfandans er búnaður þess
skrýtinn og útlenzkulegur, auk
þess sem hann á ekki sem bezt
við sumarhitann í júlí og ágúst.
Klæðnaðurinn er að mestu úr
ull, fer ekki sem bezt og er þung-
ur. Erlenda tungu talar þetta
fólk, og hljómar hún einkenni-
lega í eyrum þeirra, sem ekki
hafa vanizt henni. Þó er tunga
þessi náskyld máli Engilsaxa, því
máli, sem talað var í Englandi
á tíundu öld. Þetta er undan-
tekningarlítið tunga sú, er nor-
rænir víkingar mæltu á forðum.
Fatnaður þessa fólks er ofinn
í heimahúsum, er úr vaðmáli og
saumaður í sveitabæjunum.
*) Svo nefnast hinar miklu sléttur
Ameríku. — Þýð.
Heima ER BEZT
Þetta er hlýr klæðnaður og á vel
við kalt loftslagið í heimalandi
ferðalanganna, en þeir eru frá
íslandi komnir og eru nú á leið
til ýmissa ákvörðunarstaða í
nýja landinu.
Eftir því sem ég framast man,
höfðu hin snöggu umskipti frá
köldu og röku loftslagi í heitt og
þurrt í för með sér ýmsan minni
háttar lasleika, en stundum
voru afleiðingarnar jafnvel ör-
lögþrungnar.
Fj ölskylda mín og vandafólk
varð fyrir þungu áfalli aðeins
fjórum dögum eftir hingaðkomu
okkar. Það var molluhiti þann
dag, og mágur minn, ljóshærður,
sex feta risi og þrekmaður mesti,
sem hafði vinnu við járnbraut-
arlagningu þenna dag, hné nið-
ur allt í einu og lézt af sólstungu.
Þetta var þungur missir, og þótt
allt væri gert til að hjálpa okk-
ur, náði fólkið mitt sér aldrei að
fullu eftir þetta áfall. Systir mín
tapaði sér alveg og náði sér
aldrei að fullu eftir þetta hörmu-
lega slys.
Okkur lærðist fljótt að leggja
ullarfötin okkar fyrir óðal eins
og auðvitað annað það, sem varð
þröskuldur í vegi llfsþæginda
okkar. Hitinn var enn geysileg-
ur. Moskítóflugurnar angruðu
okkur mjög, en mikið var um
þær um þessar mundir. Við
þjáðumst eins mikið eða meir af
biti þeirra og steikjandi hitan-
um. Andlit sumra bólgnuðu svo
og þrútnuðu upp, að ekki var
sjón að sjá. En það var ekkert
við þessu að gera, við urðum að
sætta okkur við þetta.
í vist hjá herra Vales.
Fyrir sunnan okkur var enskt
hverfi við litla á. Gamla land-
nemaleiðin lá vestur með þess-
um læk frá Assinibeinedalnum
alla leið vestur til Prince Albert.
Mér var sagt, að veiðimennirnir
og frumbyggjarnir hefðu farið
þessa leið í veiðiferðir sínar
vestur eftir. Síðan höfðu land-
nemarnir „komizt á slóðina“
jafnvel löngu áður en nokkuð
fór að hatta fyrir járnbrautinni.
Margir þessir menn voru ein-
hleypir, sumir þeirra svonefndir
remitance-menn*) frá Englandi.
Aðrir höfðu flutt með sér fjöl-
skyldu og vegnaði allvel, er á allt
er litið.
Ég hafnaði hjá remitance-
manni, ókvæntum. Hann hét
Vales og var frá Bristol. Ég átti
að fá tvo dali í kaup á mánuði,
allt uppihald og eitthvað fata-
kyns. — Það var komið kvöld, er
við héldum af stað úr nýlend-
unni og myrkrið féll á. Við vorum
ríðandi, en leiðin var 15 mílur og
vegur yfir sléttuna (preríuna)
enginn.1)
Ég var dapur í bragði og skap-
ið þungt. Ég gat ekki við það
ráðið. Ég var aðeins fjórtán ára
og lítið karlmenni, og hvað mál-
ið varðaði, þá voru mér allar
bjargir bannaðar. „Yes“ og „no“
voru að kalla einu orðin, sem ég
gat borið réttilega fram. Mér
fannst nóttin myrk, og það fór
um mig skjálfti, þótt hlýtt væri
í veðri. Fljótlega kom tungl á
loft, en það gladdi mig ekki að
heldur. Ég söng vers, sem ég
hafði nýlega lært, því að ég
hafði snotra söngrödd. Ég grét,
en í hljóði, það var þögult,
mannlegt ákall eftir hjálp guðs
og leiðsögn. Og ég lét huggast.
Vales hafði verið að tala við
mig öðru hverju alla leiðina, en
ég skildi llítið eða ekkert af því,
sem hann sagði, mjög erfitt fyr-
ir mig að átta mig á enska fram-
burðinum, þótt mér síðar tækist
að skilja og tala ensku allvel.
Veður var kyrrt og bjart, dag-
bjart að kalla í rjóðrunum. Við
létum hestana lötra vegleysuna.
Ég veitti því eftirtekt, að Vales
tók einhvern smáhlut upp úr
vestisvasa sínum og rýndi á um-
hverfið í gegnum hann. Eftir því
sem ég komst að raun um síðar,
var þetta einglirni. Hann hafði
það jafnan meðferðis, endaþótt
ég yrði þess aldrei var, að það
skerpti sjón hans nokkuð.
Loks um klukkan eitt um nótt-
ina riðum við í garð. Húsið var
stórt, úr bjálkum með leir- og
*) Remitance-menn. Þannig voru nefnd-
ir svnir ríkra Englendinga. Þeir þurftu
lítiS fyr'r lífinu að hafa, ef illa gekk, fengu
þeir hjálp heiman að. Þe r reyndust lé-
legir bændur, en margir gengu í riddara-
lið lögreglunnar og reyndust vel.
!) Þegar ég fyrst leit þessar slóðir, var
öll nærliggjandi slétta nálega þakin bein-
um vísunda og annarra dýra. Sums stað-
ar voru þess: bein samantínd i hauga, því
að þau voru markaðsvara.
2