Heima er bezt - 01.06.1954, Blaðsíða 18

178
Heima er bezt
Nr. 6
Kristmundur Bjarnason:
Fyrsti íslenzki kvenlæknirinn
Framh. úr síðasta hefti.
Um þessar mundir giftist hún
í annað sinn, enskum lögfræð-
ingi, Joseph A. McGraw (7. septi
1909), mesta drengskaparmanni.
Skömmu eftir giftinguna hrak-
aði svo heilsu dr. Hrefnu, að hún
varð að hætta störfum um skeið.
Læknarnir sögðu, að það væri
ofþreyta, sem að henni gengi.
Fóru þau þá hjónin til Kaliforn-
íu, en þar átti Hrefna að hvílast
og hressast. Henni batnaði aftur,
en fékk síðan á hverju ári svip-
uð veikindaköst. Ofan á annað
heilsuleysi hennar bættist svo
illkynjuð inflúenza, og árið 1917
lá hún milli heims og helju mán-
uðum saman, en síðan fór heilsa
hennar heldur batnandi.
Laun mannsins hennar á
þessum árum hrukku ekki fyrir
öllum þeim útgjöldum, er veik-
indi þessi höfðu í för með sér,
og þau urðu öreigar, en öreigi
hafði Hrefna verið mestan hluta
ævinnar, svo að hún tók þessu
öllu með æðrulausri ró og still-
ingu, enda gat hún strax og
heilsan fór að skána, farið að
afla sér nokkurs fjár á nýjan
leik og veitt manni sínum með
því nokkra hjálp til að koma
öllu á kjöl aftur. En róðurinn
var þungur.
Það mun hafa verið um 1920,
að sjúklingur kemur til Hrefnu
frá McPherson héraði í Ne-
braska. Læknislaust var um
þessar mundir í fylkinu, enda
hefur síður en svo þótt gróða-
vænlegt fyrir lækna að setjast
þar að. Er ekki að orðlengja það,
að maðurinn stingur upp á því,
að þau hjón flytjist þangað og
hafi aðsetur í smábæ einum
(raun'ar eina þorpinu, sem um
er að ræða þarna) í sandhólum
héraðsins, og heitir sá bær Tryon.
Þar voru aðeins þrjátíu hús, en
íbúar 125 talsins. Fátt eitt getur
hann talið upp þessu héraði í
Nebraska til ágætis. Það eru
tæpir 2240 ferkílómetrar að
flatarmáli, mjög strjálbýlt (íbú-
ar 1700) og vegir, sem heitið
geta því nafni, engir, — troðn-
ingar á sumrum, hjarn og snjór
á vetrum. Að vísu hafði verið
ruddur eins konar vegur þarna
fyrir löngu, en hann var lítt fær.
Til næstu járnbrautarstöðvar,
sem auðvitað er utan héraðs, eru
fjörutíu og fimm kílómetrar, en
sextíu og einn kílómetri til næsta
sjúkrahússs. Lyfjabúð engin.
Ekki má Hrefna búast við
miklum tekjum. Þetta er hjarð-
mannaland, og fólkið lítt efnum
búið yfirleitt. Héraðsbúum hefur
jafnan haldizt illa á læknum,
því að umdæmið er svo erfitt og
gefur lítið í aðra hönd. Læknir-
inn verður að vera skjótráður
og fær um að taka allar ákvarð-
anir upp á eigin spýtur. Ferða-
gjald fyrir lækni var einn dal-
ur á mílu auk lyfjakostnaðar.
Oft höfðu menn orðið að greiða
fimmtíu dali fyrir læknisvitjun
— og það fyrirfram. En fátt er
svo með öllu illt, að ekki fylgi
nokkuð gott, og svo var hér.
Maðurinn klykkti nefnilega út
með því að segja, að í McPher-
son héraði væri heilnæmasta
loftslag í heimi, og gnótt af þeim
gæðum! Og gat slíkt ekki vegið
nokkuð upp á móti vegleysum,
illviðrum, rafmagnsleysi og hvers
konar öðrum skorti nútíma þæg-
inda, er í hlut átti læknir, sem
heilsu sinnar vegna þoldi ekki
óhollt loftslag? Og svo var bæj-
arnafnið. Hrefnu fannst það
heillandi, — Try-on, það þýddi
blátt áfram: reyndu aftur! Og
hví skyldi hún ekki reyna aft-
ur? Þarna var fólk, sem þurfti
hennar með. Þarna gat hún sýnt
fórnarlund sína og ósérplægni,
ef hún fengi heilsuna aftur. Auk
þessa minnti þetta land hana á
ísland, strjálbýlt, torsótt yfir-
ferðar, en töfrandi í hreinleika
sínum. Þarna var hægt að lifa
hversdagslegu lífi innan um fá-
brotið en vandað bændafólk.
Maðurinn fer, og auðvitað hef-
ur hún ekkert loforð gefið, en nú
er ævintýraþráin aftur vöknuð,
og hún getur ekki að því gert,
þótt hana langi til að freista
gæfunnar þarna út á sléttum
Nebraska.
Þegar maðurinn hennar kem-
ur heim, segir hún honum allt
af létta. Það gætir barnslegrar
ákefðar hjá henni, er hún nefnir
Tryon. Ættu þau ekki að reyna?
„Blessuð vertu ekki að hugsa
um Tryon“, sagði Jósef maður
hennar. „Við höfum orðið ásátt
um að fara til Kaliforníu í vet-
ur“.
„En það er enginn læknir í
Tryon, og ég fæ nóg að gera
þar“, sagði Hrefna.
Bollaleggingum þeirra hjón-
anna lauk með því, að Hrefna
fékk að ráða. Og svo var það,
að hún lagði af stað í eins konar
reynsluför til Tryon. Hún var
þó enn óráðin í að setjast þar
að, en vildi kynna sér málin.
„Ég stökk upp í lestina, sem
fara átti til North Platte í leit að
atvinnu, heilsu mér til handa og
ævintýrum. Skömmu fyrir mið-
nætti var ég komin til North
Platte. Ég spurði fallega stúlku,
sem var á heimleið frá háskól-
anum í Lincoln, hvort hún gæti
ekki vísað mér á gott gistihús
ekki ýkjalangt í burtu. Mér var
vísað á gististað hinum megin
götunnar“, segir Hrefna. Og
þarna rakst hún á póstinn, sem
flutti farþega til Tryon. Þetta
var vinalegur náungi, og þegar
hann vissi, hvert för hennar var
heitið, spurði hann:
„Hafið þér nokkurn tíma komið
þangað?“
Þegar Hrefna neitaði því,
hristi karl höfuðið og sagði:
„Það er hentast fyrir yður að
setjast heldur að hér í North
Platte eða koma til Denver, þar
sem ég á heima. Þér virðist
ekki búin því þreki, sem nauð-
synlegt er lækni McPherson hér-
aðs“.
Maðurinn hafði orðið forviða,
er hún sagði honum, að hún
væri læknir, enda lét hann orð
falla að því, að hún virtist öðr-