Heima er bezt - 01.07.1956, Síða 12

Brúin, sem Gisli smiöaði á Skiðadalsá.
„Thyra“ fari upp að Böggvisstaðasandi með brúarefnið.
Tókum við því fegins hendi. Bátarnir voru tcngdir við
skipið og siglt vestur og upp á Sand. Þegar upp á leg-
una var komið og skipið lagzt við akkeri, var kominn
norðaustan strekkingur eða þétt gola, svo að við sáum
engin önnur ráð en láta ryðja timbrinu fyrir borð, og
myndi það þá reka upp á Sandinn, náttúrlega tvist og
bast. Þá segir Kristinn Havsteen: „Á ég ekki að reyna
að leggja í yfirstýrimanninn? Hann er vanur að leggja
timbur í fleka, og þó sjór sé ókyrr, þá vona ég, að það
takist, en eitthvað verðið þið að þægja honum fyrir.“
Þetta heppnaðist, hann tók þetta að sér, þótt erfitt
væri. Alla stórviði lét hann fyrst í sjóinn og strengdi
saman með sterkum kaðalbiindum, tróð síðan smærra
timbri þar ofan á, svo og saumkössum og járni, allt í
einn fleka. Var hann mjög illa útleikinn, er þessu var
lokið, allur hundrennandi og blóðugur um hendur. Ég
spyr svo Kristin, hvað hæfilegt sé að borga honum, ég
hafi ekki nema 15 krónur í vasanum, hvort það sé ekki
sæmilegt. „Jú,“ segir hann, „það er alveg nægilegt.“
Það greiddi ég svo stýrimanni, og var hann hinn ánægð-
asti, bauð mér inn í klefa sinn og gaf mér tvö staup af
brennivíni.
Nú var flekanum komið í land, og fór Kristinn
Havsteen með okkur og hafði gert ráðstafanir til þess,
að hann yrði sóttur á hesti frá Akureyri út á Böggvis-
staðasand. Ekki tók hann einn eyri fyrir alla sína fyrir-
höfn. Löndun á timbrinu gekk að óskum, við bárum
það þegar upp og bjuggum um. Komum við heim að
kvöldi hinir ánægðustu yfir ferðinni og árangrinum.
iVIilIi jóla og nýárs var öllu byggingarefninu ekið að
brúarstæðunum og kostaði 1/ eyri fyrir pundið. Efnið
var alls 30975 pund, þannig að aksturinn kostaði 77 kr„
44 aura.
Byrjað var á smíði Skíðadalsárbúar í janúar 1896, en
um haustið áður höfðu brúarstöplar verið hlaðnir. Um
steinsmíðina annaðist Sigurjón Þorsteinsson frá Glerá,
og var ég með honum við þau störf. Hann fékk þrjár
krónur í daglaun. Sigurjón þessi andaðist úr lungna-
bólgu veturinn eftir. Ég hafði veg og vanda af tréverk-
inu, og gekk smíðin allvel, enda hafði ég ágætan mann
mér til aðstoðar, Jón heitinn Þórðarson, mág minn.
240 Heima er bezt
Nr. 7-8 Heima 241
--------------------------------er bezt-----------------------------
Dagkaup okkar var 1.50 kr„ en auk þess fékk ég 25
krónur fyrir hvora brú, að verki loknu, og nokkra
þóknun fyrir allt reikningshald. Margir áhugamenn
fylgdust með þessu brúarmáli og studdu á drengilegan
hátt. Má þar sérstaklega nefna Jóhann Jónsson á Ytra-
Hvarfi, Halldór Hallgrímsson á Melum og Jón Run-
ólfsson á Hreiðarsstöðum auk margra annarra. Brýrnar
kostuðu báðar til samans 2595.30 kr„ og svo var mikill
áhugi hreppsbúa, að gjafaframlög þeirra urðu drýgsti
tekjuliðurinn, og námu þau nálægt þúsund krónum.
Auk þess var haldin tombóla og brotizt í þeirri ný-
breytni að sýna sjónleik, í fyrsta sinn í sveitinni, til
ágóða fyrir brúarsjóð. Nam ágóði af þessu hvorutveggja
174 krónum og einum eyri. Framlag sýsluvegasjóðs var
850 krónur.
Þann 29. maí 1896 voru brýrnar vígðar af sýslumanni,
Klemenz Jónssyni, og afhentar til umferðar. Vígslu-
daginn var bjart og gott veður og mikill fjöldi fólks
viðstaddur. Hélt sýslumaður vígsluræðuna við Skíða-
dalsárbrú, en fyrr um daginn hafði hann opnað brúna
yfir Svarfaðardalsá, og þar var sungið kvæði eftir Þor-
stein Þorkelsson. En aðal hátíðahöldin voru við Skíða-
dalsárbrú,og voru þar og sungin kvæði eftir Þorstein.
Þar var góður gleðskapur með fólki og mikið sungið,
enda þótt engin æfing hefði farið fram áður, en söngn-
um stjórnaði Hallgrímur Halldórsson á Melum. Veit-
ingar voru engar aðrar en lítils háttar vínveitingar til
hressingar, var brennivín þar selt á 5 aura staupið, en
ekki sást drykkjuskapur á nokkrum manni.
Brýrnar reyndust áyætlega. Eftir að bílferðir tókust
um dalinn, var oft farið með bíl yfir brúna yfir Svarf-
aðarda'sá, en að hinni var ekki bílfært. Hún fauk í
roki nóttina milli 31. janúar og 1. febrúar 1934.
Sumarið 1934 voru byggðar nýjar brýr á báðar árn-
ar. Á Skíðadalsá er brúin lítið eitt framar en hin gamla
stóð. Ganúa brúin yfir Svarfaðardalsá var seinna flutt
fram að Hæringsstöðum.
Auk þessara brúa smíðaði ég brýr á Skallá, Holá,
Þverá í Skíðadal og Þorvaldsdalsá á Árskógsströnd, og
voru þær allar yfirbyggðar, enn fremur pallbrýr á Þverá
í Svarfaðardal, Brimnesá, Holtsá og Yngvaraós, en þar
hafði áður verið brú. Hafði ég enn fremur annazt und-
irbyggingu nær allra þessara brúa.
ÞEGNSKYEDUVINNA VIÐ VEGAGERÐ
Það var rétt eftir aldamótin 1900, að fyrstu kerrurn-
ar voru keyptar hingað í dalinn. Akfærir vegir voru þá
engir, svo að þær notuðust ekki nema til heimavinnslu,
þar sem sléttlendi var fyrir. Brátt fóru menn að reka
sig á, hver nauðsyn væri að byggja akfæra vegi. Árið
1909 var því máli hreyft á almennum sveitarfundi, en
ekki man ég, hver var fyrsti málshefjandi í því efni, en
nokkrir menn voru þegar kosnir til að leita hófanna hjá
almenningi um gjafavinnu til akvegagerðar hér í daln-
um. Menn þessir voru: Sigurjón Jónsson læknir í Ár-
gerði, sr. Stefán Kristinsson á Völlum, Hallgrímur Sig-
urðsson á Hrafnsstöðum, Vilhjálmur Einarsson á Bakka
og ég.
Nefnd þessi kom bráðlega saman til fundar og sam-
þykkti þá ávap til almennings, þar sem farið var fram
á, að verkfærir karlmenn legðu fram endurgjaldslaust
þrjú dagsverk á ári um næstu 10 ár til akvegargerðar frá
Dalvík fram að brúnni yfir Svarfaðardalsá utan við
Hreiðarsstaði. Þetta fékk svo góðar undirtektir, að
nokkuð yfir hundrað manns skuldbundu sig skriflega til
að inna þessa skylduvinnu af hendi. Þá sneri veganefnd-
in sér til sýslunefndar Eyjafjarðarsýslu og óskaði að-
stoðar hennar um útvegun á vegfróðum manni til að
ákveða vegarstæði á svæði því, sem áður er nefnt, og
verkstjóra til að standa fyrir verkinu. Brást sýslunefnd-
in vel við og fól oddvita sínum ásamt sýslunefndar-
manni hreppsins að annast um þetta. Enn fremur bauð
sýslunefndin fram 50 krónur í þessu augnamiði, án þess
að um væri beðið héðan heimanað. Samdist svo um við
Pál Jónsson Árdal, sem stundað hafði vegagerð allmörg
undanfarin ár, að hann kom hér út eftir snemma í júní
þetta sama ár, og að tilhlutan hans hafði Jón Siggeirs-
son, síðar bóndi í Hólum í Eyjafirði, tekið að sér verk-
stjórn. Þá voru ráðnir þrír fastir starfsmenn auk verk-
stjórans, einn vanur grjóthleðslumaður til að hlaða
stólpa við vegaræsi undir timburbrýr, annar til að kenna
mönnum að stjórna snidduhleðslu á vegarjöðrum og
hinn þriðji, er hafði með hendi timbursmíðar á brún-
um. Menn þessir voru: Ólafur Jónsson, barnakennari,
faðir Kjartans og þeirra bræðra, Þorgils Þorgilsson bú-
fræðingur og bóndi á Sökku og Arngrímur Jóhannes-
son nú búsettur á Dalvík. Verkstjórnin var allerfið,
sökum þess hve misjafnt menn komu til vinnu, suma
daga aðeins fáir, aðra daga fjölmenni mikið. Fórst Jóni
Siggeirssyni verkstjórnin með ágætum.
Það var oft mikið líf og fjör í þessum vinnubrögðum
og menn glaðir og ánægðir, þegar árangurinn fór að
koma í ljós. Smátt og smátt bættust nýir menn í þennan
þegnskylduhóp, jafnvel unglingar og kvenfólk tóku
þátt í þessum framkvæmdum, svo að á öðru ári voru
þátttakendur orðnir 175. Fyrirtækið mæltist mjög vel
fyrir, og man ég, að Björn Jónsson ráðherra og Jón Þor-
láksson landsverkfræðingur luku miklu lofsorði á það,
en Jón var hér einn dag að álíta brúarstæði á Svarfaðar-
dalsá, og þótti honum framtak hreppsbúa merkilegt.
Töldu þeir Björn sjálfsagt, að ríkissjóður veitti fyrir-
tækinu einhvern styrk. Gekk það greitt í gegn á Al-
þingi, að i/sj af kostnaði var greiddur úr ríkissjóði.
Eftir 10 ára starfstíma endurnýjuðu margir þessa þegn-
skyldu sína, sumir aðeins til 5 ára, aðrir aftur til 10
ára. Hélzt svo þessi vegagerð, þar til takmarkinu var
náð við Hreiðarstaðabrú, og var þá hafin vegagerð
austan Svarfaðardalsár, jafnvel áður en brúin yfir hana
var byggð við Árgerði. En nálægt 1929 er vegalögun-
um breytt á þann hátt, að allmikill vegaskattur er lagð-
Framhald á bls. 265.