Heima er bezt - 01.01.1958, Page 19

og snjóa tekur. Skógarþjónustan hefir látið ryðja braut-
ir og rjóður um skógana, svo að skíðabrautir eru þar
naegar, en svo er landslag þar margbreytilegt, að skíða-
iand er þar við allra hæfi, frá byrjendum til heims-
meistara að kalla má.
Næst var haldið til skóglendis, sem heitir Mariposa
Grove,&n þar vex stórviðurinn (Sequoia gigantea) .Enda
þótt hann sé náskyldur rauðviðnum, eru tré þessi allólík
um margt. Stórviðurinn er nokkru lægri; verður hann
naumast meira en 80 metra hár, hins vegar er hann svo
miklu gildvaxnari, að viðarmagn er meira í honum en
nokkru öðru tré á jarðríki. Hann nær enn hærri aldri
en rauðviðurinn, og eru elztu trén á fjórða þúsund
ára gömul. Þar sem rauðviðurinn vex eingöngu í strand-
fjöllunum og myndar þar enn allvíðlenda skóga, þá vex
stórviðurinn aðeins uppi í háfjöllunum, í 1500—2500
metra hæð yfir sjó. Hvergi myndar hann samfelldan
skóg, en vex í trjáhópum eða lundum (groves) í til-
teknu belti í fjöllunum. Einn þessara stórviðarlunda er
Mariposa grove.
Voldugasta tréð þarna, og jafnframt eitt af þeim
stærstu, sem til eru, er Grizzly giant. Það er 62 metra
hátt. Ummál stofnsins er um 30 metra, og þvermál hans
við jörðu niðri er 10.5 metrar. Grein, sem vex út frá
bolnum í nær.25 metra hæð frá jörðu, er um 2 metrar í
þvermál, og má nokkuð marka stærð trésins af þessu.
Aldur þess er áætlaður eitthvað yfir 3000 ár, sumir
segja 3800, en líkur benda til að það sé of hátt reiknað.
Einna greinilegast finnur maður til stærðar þessara trjá-
risa, þegar þeir eru bornir saman við skóginn um-
hverfis þá. Þar eru mörg tré hin stórvöxnustu, en þó
sýnast bolir þeirra eins og grannar spírur við hliðina á
trjárisunum. Ekki þykir mér stórviðurinn eins fagur
útlits og rauðviðurinn. Börkurinn er dekkri, og ekki
með jafnfögrum línum. Barrið er hreisturlaga og krón-
an allóregluleg. Mörg trén eru með visnum toppi. Mörg
furðuleg tré er þarna að sjá, en mest finnst manni þó
til um stærðina. Gegnum eitt þeirra, Wavonatréð, hefur
verið lagður akvegur, og aka flest ökutæki greiðlega
gegnum það.
Stórviðurinn er miklu fremur stórfenglegur en bein-
línis fagur. Helzt væri unnt að líkja trjánum við ramm-
gerða kastala, sem staðist gætu allar óvinaárásir, en
hrörnuðu þó með aldri, eða þá klettadranga, sem tím-
ans tönn að vísu sverfur utan, en fær þó ekki eytt. Þó
er ekki svo að skilja, að ekkert geti orðið skógartröllum
þessum að fjörtjóni. Skaðvænlegastir eru skógareld-
arnir, og bera mörg trén minjar þeirra. Eitt tréð var
svo grálega leikið, að geil hafði brunnið umhverfis
miðju stofnsins, en utan hennar stóðu líkt og súlur
eftir. Þá eru sum skordýr hættuleg stórviðnum, en
minna þó en fjölda annarra trjáa. Er það eitt með
öðru sérkennilegt fyrir Sequoiurnar, að þau virðast
flestum trjátegundum ónæmari fyrir árásum sníkla, bæði
af plöntu- og dýratagi. Hengigróður er einnig sára-
lítill á þeim.
En þótt stórviðurinn standist allvel árásir skordýra,
þá herja þau samt alvarlega í skógunum, og er eitt
Wavona-tréð, sem akvegur er lagður i gegnum.
verkefni skógarvarðanna að fylgjast með skordýraplág-
unni og halda henni í skefjum, eftir því sem unnt er.
Hættulegustu skordýrin eru af bjöllukyni, verpa þau
eggjum sínum í trjábörkinn, en þegar lirfurnar skríða
úr eggjum, bora þær sér gegnum börkinn, og eta sund-
ur sáldvefi trésins og ónýta með því rás næringar-
efnanna, og er tréð þá von bráðar banvænt. Vænleg-
asta ráðið í baráttunni við skemmdarvarga þessa hefir
reynzt að höggva sýktu trén miskunnarlaust; eru þau
síðan birkt, viðnum ekið brott, og hann seldur til
eldsneytis, en börkur, greinar og aðrar leifar trésins
brennt til ösku á staðnum. Sá ég eina slíka bálför.
Síðari daginn, sem ég dvaldi í Yosemite fórum við
Glenn í alllanga gönguför upp að fossum innst í daln-
um. en náttúrufegurð er þar hvað mest, og jafnframt
fékk ég færi á að kynnast, hversu ferðamenn haga þar
fjallgöngum sínum. Margt hjartardýra var á beit, þar
sem við fórum, voru þau furðulega gæf, enda vön
matgjöfum frá ferðamönnum. Ekki var ég svo hepp-
inn að sjá birni á ferðum mínum þarna, en margt er af
þeim í þjóðgarðinum, og gerast þeir stundum full-
áleitnir við ferðamenn. Ekkert dýr er drepið, og engri
plöntu eytt í friðlöndum þessum, nema vegna slysa og
sjúkdóma. Þó er leyfð silungsveiði í ánum, en annars
fær náttúran að þróast þar samkvæmt eðli sínu, eins og
landið væri ónumið af mönnum.
Seinna um daginn heimsótti ég mr. Preston á skrif-
stofu hans og þakkaði honum góða fyrirgreiðslu. Sýndi
ég honum og starfsfólki þjóðgarðsins, sem þarna dvald-
ist, kvikmynd þá af hálendi íslands, er ég hafði með-
ferðis, og þótti þeim gaman að, því að enginn vissi
áður deili á landi voru.
Heima er bezt 17