Heima er bezt - 01.12.1975, Blaðsíða 12

STEINDÓR STEINDÓRSSON FRÁ HLÖÐUM:
arum
Alaskaför J óns Olafssonar
/
SÍÐARI HLUTI
Vér hikum því eigi við að ráða þeim löndum vorum,
er þegar eru í Ameríku, og eins þeim, er á annað borð
eru einráðnir í að flytja af íslandi til að koma hingað
og ldjúfa til þess tvítugan hamarinn, því að hér er létt-
ara að byrja búskap með litlum eða engum efnum en
nokkurs staðar ella, er vér þekkjum til. Og vér gefum
þetta ráð eftir nákvæma og samviskulega íhugun á öll-
um málavöxtum, í þeirri fastri sannfæring, að það
verði þeim til góðs, er því fylgja. Landið sýnist bein-
línis skapað handa íslendingum og svarar í því efni
fyllilega til allra vona vorra.
Það er sannfæring vor, að Kodiak sé betur lagað land
fyrir íslendinga en nokkurt annað land, er vér þekkj-
um á jörðunni.
Vér svikjum þá, er oss sendu, vér svikjum sjálfa oss,
og vér svikjum sannleikann, ef vér segðum annað en
vér höfum sagt.“
Skýrslu þessa undirrita þeir félagar allir þrír.
Jón sneri nú aftur og sat hann í New Yorlt og Was-
hington veturinn 1874—1875. Færði hann sjálfur Banda-
ríkjaforseta skýrsluna um álit þeirra félaga á Alaska, og
var hún síðan prentuð að boði hans. Var nú tekið að
leita eftir um að Bandaríkjastjórn létti undir með ferða-
kostnaði þeirra Islendinga, sem flytjast vildu til Alaska
og greiddi fyrir nýlendustofnun þeirra þar. En nú gerð-
ist allur róður í þá átt torsóttari. Máhð kom aldrei fyr-
ir Bandaríkjaþing, og stjórnin gerði ekkert til að greiða
fyrir íslensku landnámi í Alaska. Miklu mun hafa vald-
ið að kosningar höfðu verið háðar í Bandaríkjunum
áður en málið um stuðning við íslenskt landnám í Al-
aska kæmi fyrir þingið. Hefði eftir það verið vonlaust
um stuðning þingsins við það mál. Samt mun Marston
Niles hafa gert það sem í hans valdi stóð til framgangs
málinu. Á sama tíma hóf Canadastjórn ákafan áróður
fyrir landnámi íslendinga í Canada, sem bar þann ár-
angur, að straumur vesturfara beindist þangað, og að
byggðin í Nýja-íslandi við Winnipegvatn var stofnuð
1875, svo sem minnst er nú á þessu ári.
Þess má og geta, að er þeir Olafur og Páll ltomu aft-
ur eftir vetrarsetuna munu þeir lítt hafa fýst til Al-
askalandnáms, enda hafði dvöhn þar reynst þeim á
marga lund erfið.
Ymis blöð í Bandaríkjunum mæltu fast með máli
íslendinga og ámæltu stjórninni harðlega fyrir aðgerða-
leysið, en önnur mæltu á móti eins og gengur. Eitt blað-
anna lét að því hggja, að Jón væri of linur í sóknum
og væri meira skáld og menntamaður en póhtískur er-
indreki. Það er þó naumast trúlegt um jafnmikinn
áhuga- og áhlaupamann að hann hafi ekki unnið máli
þessu, sem var óbifanleg sannfæring hans, aht það gagn
er hann mátti.
Ekki verður framhjá því sneitt, að meðan Jón dvald-
ist þar samdi hann ritið Alaska, sem sennilega var prent-
að á kostnað Bandaríkjastjórnar, og er formáli þess
dagsettur í febrúar 1875, og má af því ráða, að þá hef-
ir ekki enn verið búið að leggja landnámshugmyndina
fyrir róða.
f riti þessu er fyrst stuttorð lýsing á Alaska, full af
fróðleik og skemmtilega skrifuð eins og flest, sem kom
frá penna Jóns. Ljóst er þó að nokkurs áróðurs gætir
þar í lýsingum á landi og landkostum.
Aftan við landslýsinguna er svo hnýtt skýrslu þeirra (
Alaskafaranna, sem þegar hefir verið lýst að nokkru.
Síðari hluti bókarinnar heitir Um stofnun íslenskrar
nýlendu. Þar gerir hann grein fyrir útflutningum al-
mennt og ver sjónarmið útflytjenda, og hefir þess hclsta
verið getið.
Einn aðalkafhnn er þar um Landval og rekur hann
þar þær kröfur, sem gera verði til þess lands, sem fs-
lendingar nemi og eru þær í 9 hðum svohljóðandi:
„Kröfur þær, sem reynsla vor hefir sýnt og skyn-
semin segir oss að séu ómissandi, eru þá þessar helstar:
1. Að landið hafi frjálsa stjórn og sem rýmst borg-
aralegt frelsi.
2. að það sé frjórra og bjargræðissamara en ísland.
410 Heima er bezt