Heima er bezt - 01.06.1977, Síða 16

THEODÓR GUNNLAUGSSON FRÁ BJARMALANDI:
Fágæt greiðvikni í 50 ár
Litast um í lundum minninganna
i
egar ég, sem þessar línur rita, er nú ekki orðinn
til neins nýtur, vegna sjóndepru og vesal-
mennsku, virðist mér stundum Elli kerling
hvísla, hlakkandi rómi:
„Þú ert víst nóg búinn að bjástra um dagana, og átt
fyrir því að halla þér á vangann og una við minning-
arnar.“
Ekki get ég neitað því, að þetta finnst mér fremur
harðneskjulega mælt og af lítilli tillitssemi, því sú gamla
veit það vel, að mér væri það mikil fróun og dægradvöl,
að mega dunda við að setja á blöð, sitt af hverju um
minnisstæða atburði, sem orðnir eru margir, á ævigöng-
unni, með ferðafélögunum og móður náttúru. Þá minn-
ist ég líka þess, að ég er í býsna erfiðum fangbrögðum
við aðra stranga húsmóður, sem er sjónin. Meðan ég
get greint stafina á ritvélinni minni, en þeir eru stórir
ög hvítir, á svörtum grunni, hef ég heitið því að þráast
við, enda þrjóskan í blóð borin. Ég á heldur ekki langt
að sækja hana, því feður vorir og mæður létu ekki í
minni pokann, þrátt fyrir ógnir náttúruaflanna og illra
norna, er að þeim sóttu. Það er því ætlun mín að klóra í
bakkann og reyna að bjarga örfáum minningamyndum,
sem oftast hafa leitað á hugann, og mér eru svo kærar.
Þær eru tengdar hjónunum Ólafi og Aðalheiði, sem
lengst bjuggu á Ferjubakka í Öxarfirði, og síðar verður
frá greint. Þeirra mun ég ávallt minnast með ástúð og
þökk fyrir auðsýnda vinsemd og hjálp í ótal myndum.
Og — það veit ég — með vissu — að margir sveitungar
mínir og samtíðarmenn þeirra, munu — af heilum hug —
taka undir þessi orð.
Áður en lengra er haldið, finnst mér það ekki fráleitt
— lesandi góður — að segja þér í fáum orðum frá því,
hvernig umhverfi er á þessum stað, hafir þú aldrei kom-
ið þar áður. Við skulum því tafarlaust bregða okkur
þangað, því hugar-gandurinn er fljótur í förum, 'enda
telur hann ekki sporin sín.
Setjum svo, að við komum úr Ásbyrgi í Kelduhverfi,
á leið austur í Öxarfjörð, síðla dags, í sólskini, seint í
júní. Okkur hefur oft orðið litið til fjallanna í austri,
hve fagurlega þau eru vaxin, og hve styrkum fótum
þau standa gegn norðaustan rosanum, sem oft er svo
áleitinn. Við nálgumst fagurlega byggða brú, yfir
Jökulsá, sem eitt sinn skóf hér burtu allan gróður á
stórum svæðum, svo enn er þar víða bert grjótið og
gróðurlausir sandar. Þegar við komum austur fyrir
brúna og upp á Ferjuhraunin, nemum við staðar. Við
okkur blasir nú önnur sjón og ólík. Næst okkur — að
austan — rís bungumynduð, skógivaxin hæð, upp á
hvirfil. Skógurinn teygir sig líka alveg niður að Jökuls-
ánni, skammt sunnan við okkur. í þessari skógarkinn
er víða skjól, hvaðan, sem vindur blæs, enda mikill
gróður og þó hvergi eins og í rjóðrum, móti suðvestri.
Þessi hæð heitir Ferjubakkakinn. Þar hafa líka tveir
staðir hlotið nafnið Paradís. Sá fyrri, sem fáir vita nú
hvar er, fékk það nafn þegar ungu hjónin, sem eru aðal
persónurnar í þessum minningamyndum, voru þar eitt
sinn á ferð, sólroðið júníkvöld. Þau námu þar staðar,
til að njóta umhverfisins og skoða blómin, sem brostu
við þeim, og bæði unnu. Nú er þessi staður allur annar,
þó enn vaxi þar sömu blómin, því bjarkirnar, sem þá
teygðu sig hæzt, í sólarátt, eru nú allar hofnar, fyrir
yfirgangi þeirrar forynju, sem enginn fær rönd við reist
og við köllum Elli.
Hinn staðurinn, sem einnig hefur hlotið þetta hríf-
andi nafn, er mun sunnar og nær ánni. Það er lítil,
skógivaxin lægð, rétt vestan við gamla veginn, norðan
við svonefnda Hraunabrekku. Þar kom nokkrum sinn-
um saman ungt fólk úr Öxarfirði, til að skemmta sér,
og varð því mörgum staðurinn ógleymanlegur. Ef við
svo rennum augum til norðurs, ber við loft, næst til
vinstri, skógivaxinn höfði, talsvert hár og herðabreiður.
Hann heitir Skinnastaðahöfði. Gegnt honum, að aust-
an, er önnur skógarkinn, móti vestri, og horfir til hans
hýrum augum, eins og systir hennar, sem nær okkur er.
Þetta er Akurskinnin. Lítum við svo nær, og eftir vegin-
um, norður, vekur athygli okkar stórt tún, vestan við
hann. Þar nema augu staðar, við steinhús, sem þar glamp-
ar á, og rís upp, norðan við mitt túnið, á hól, þar sem
bezt sér yfir, örstutt vestan við veginn. Þetta er býlið
Ferjubakki. En — til að skýra örlítið þá breytingu, sem
þarna hefur orðið síðan 1916, þá var þetta síðast nefnda,
þ. e. vegurinn, húsið og mestur hlutinn af túninu ekki
196 Heima er bezt