Heima er bezt - 01.10.1983, Qupperneq 26

Sigtryggur Símonarson:
Eggin
Ég var 7 ára gamall þegar sá skrítni
atburður gerðist, sem ég segi hér frá.
Þetta skeði snemma sumars, eöa stuttu
fyrir túnaslátt, á æskuheimili mínu öl-
versgerði í Saurbæjarhreppi. Þar bjó
þá faðir minn, sem einbúi, að vísu með
mig í uppeldi og eftirdragi. I’ fjósi hafði
hann tvær kýr, þó að það rúmaði
reyndar þrjár. Á auða básnum beið nú
ungur kálfur skapadægurs síns. í fjós-
inu voru einnig fjórar hænur, allroskn-
ar. Þetta voru íslenzkar hænur, enda
útlend hænsnakyn áreiðanlega lítt
þekkt hér á landi, á þeim tíma, að
minnsta kosti í sveitum. Ein var dökk-
grá, önnur Ijósgrá, þriðja svört og sú
fjórða, hún Móra, var móbrún að lit.
Mér þótti vænst um Móru. Hún var svo
rólynd og auk þess bezta varphænan.
Það var alsiða í þá daga að hafa hænsn
ífjósum. Ekki var það þrifnaðarauki, því
að auðvitað gerðu blessaðar púddurn-
ar þarfir sínar hvar sem var, jafnvel á
bökum kúnna. Hænurnar verptu í
hreiður, sem var í jötunni fram undan
auða básnum. Ég er viss um að pabbi
hafði þessar hænur mest mín vegna og
hefði vafalítið verið búinn að lóga
þessum gamlingjum ef það hefði ekki
komið til að mér var nokkuð brugðið,
frá venju.
Ég sem hafði jafnan verið matlystug-
ur var nú orðinn lystarlítill og fannst fátt
gott í munni. Einhverjir kunningjar
pabba ráðlögðu honum að hræra sam-
an egg og rjóma, meö svolitlu af sykri,
og töldu að slíkt hnossgæti myndi fljótt
valda breytingu til bóta á bröggun
gemlingsins. Lítið varð þó úr rjóma og
eggjaeldi mínu og man ég samt vel hve
mér fannst þetta dásamlega gott í
fyrstu. En lystin þvarr fljótt og fyrr en
varði var svo komið að ég mátti ekki til
þess hugsa að bragða á þessum af-
bragðsrétti.
Lystarleysi mitt varð viðvarandi og
veturinn eftir tók eitill, sem ég hafði á
hálsi að stækka hægt en jafnt. Því var
það að vorið 1923 varð ég að fara á
Akureyrarsjúkrahús, þar eð Steingrím-
ur Matthíasson kvað upp þann dóm að
hér myndi um berkla að ræða. Hann
skar í eitilinn og hafði mig í röntgen-
geislum nokkurra vikna skeið. Sem
áður segir voru hænurnar gamlar og
varp þeirra var lítið, en þó vafalaust gott
ef miðað var við aldur þeirra. Vegna
lystarleysis míns á afurðum þeirra kom
fyrir að smáforði safnaðist af eggjum.
Þau geymdi pabbi í hillu í litlum vegg-
skáp í búrinu, og ef hún rúmaði ekki
framleiðsluna lét hann afganginn í
handraða búrkistunnar, sem komin var
á ystu nöf æfinnar, aldurs vegna. Það
var áreiðanlega einstakur viðburður ef
allar hænurnar verptu sama daginn,
enda þá kannske lítið eða ekkert varp
daginn áður, eða næsta dag. Nú var
önnur kýrin borin og kálfurinn beið
dauða síns, vonandi óvitað. Hann hafði
verið settur á auða básinn, bundinn
reiptagli um háls og bandið fest við jöt-
una.
Nú var búið að ala hann á aðra viku
ög einn sólbjartan morgun ákvað pabbi
að slátra honum, að loknum morgun-
verði. Ég fylgdist með honum ífjósið og
varð næsta hissa, er ég sá að fjögur
egg voru íhænsnahreiðrinu.
Þess var vel gætt daglega og alveg
víst að þau gátu ekki verið frá gærdeg-
inum. Pabbi virtist líka verða hálfhissa á
svo óvenjugóðu varpi, en sagði: „Taktu
nú eggin, Diddi minn, og láttu þau í
kistuhandraðann. Ég held að þar sé
ennþá pláss fyrir þau.“ Svo greip hann
kálfinn í fangið og bar hann út. Mér er
ekki grunlaust að honum hafi þótt gott
að geta látið mig hafa verk að vinna,
meðan aflífun kálfsins fór fram.
[ þá daga, að minnsta kosti, reyndu
flestir foreldrar að forða börnum frá
slíkri sjón. Ég fylgdi fyrirskipun föður
míns orðalaust og þessi fjögur egg
fylltu handraðann nákvæmlega. Síðan
fór ég út til pabba, sem var búinn að
aflífa kálfinn, sunnan við bæinn. Hann
var að „rista fyrir" á kálfsskrokknum og
bað mig nú að fara inn í fjós og sækja
reiptagiið, sem kálfurinn hafði verið
bundinn með. Það hafði lokið fang-
elsishlutverki sínu og átti nú að fara
aftur á sinn rétta stað. Ég fór inn í fjós
og fór aö bagsa við að leysa þá hnúta
sem festu reiptaglið við jötuna og þá
sem lokað höfðu hringnum um kálfs-
hálsinn. Ég var æðistund að þessu, því
að hnútarnir reyndust óþjálir barns-
fingrum mínum. Skyndilega verður mér
litið í jötuna — og hvað sé ég? Fjögur
egg! Nokkur augnablik stari ég á þau,
nær steingervur af undrun. Aldrei áður
hafði það komið fyrir að hinar öldnu
hænur verptu tvisvar á sama degi,
meira að segja allar fjórar.
Ég flaug, fremur en hljóp, úttil pabba
og hrópaði hástöfum: „Það eru ennþá
fjögur egg í jötunni." Pabbi tók þessu
tómlega og sagði aðeins: „Láttu þau
bara í kistuhandraðann, Diddi minn."
„En hann er fullur, pabbi. Ég fyllti hann
áðan. Sjáðu bara,“ hrópa ég og tvístíg
af óþolinmæði. Pabbi ansar mér ekki,
lýkur við að taka innan úr kálfs-
skrokknum og gengur frá honum svo
sem honum líkar. Svo gengur hann
með mér inn í fjós, horfir andartak á
eggin, tekur þau í lófa sinn og röltir inn í
búr. Þar lætur hann eggin á búrborðið,
lítur í skáphilluna sem ekki tekur á móti
meira magni og opnar svo kistuna.
Handraðinn er fullur eins og ég gekk frá
honum, stuttri stundu áður. Pabbi
stendur nokkra stund í þungum þönk-
um, kemur svo eggjunum fyrir á öðrum
stað og ræðir ekkert um.
Það var blíðuveður og blessaðar
púddurnar úti íguðsgrænni náttúrunni
þegar hann tók kálfinn og engin hæna
þá í fjósinu, né heldur þegar ég sótti
reiptaglið, enda gerðist þetta áreiðan-
lega á minna en hálfri klukkustund.
En aldrei framar verptu hænurnar
svona vel.
Skrásett 12/9 1977.
330 Heima er bezt