Heima er bezt - 01.10.1983, Blaðsíða 36

Umsagnir um bækur
Goít verk nýs höfundar:
Harmsaga listamannsefnis og aldarfarslýsing
Valgarður Stefánsson:
EITT RÓTSLITIÐ BLÓM
Akureyri 1983. Skjaldborg.
Nýr höfundur kveður sér hljóðs með
merkri bók, þar sem hann tekur sér fyrir
hendur að segja sögu listamanns, sem
löngu er gleymdur, og var raunar „rótslit-
ið blóm“ áður en það gæti opnast. Lista-
maður eða ef til vill réttar sagt lista-
mannsefni, þetta var Skúli Skúlason, Ak-
ureyringur, sem lést í eymd og örbirgð
1903. Heimildirnar um Skúla eru fáar og
smáar, gætu líklega allar rúmast á einni
blaðsíðu, en Valgarður hleður utan á
þessa litlu beinagrind staðreynda læsilegri
sögu, svo að lesandinn finnur ekki annað
en hér sé rakin sönn saga þessa unga
manns. Og ef til vill tekst honum þetta
best, vegna þess hve frásögnin er látlaus
og einföld. Engir vafningar né útúrdúrar,
Ekkert óþarft skraut né skrúðmælgi. Saga
Skúla Skúlasonar er harmsaga, raunar
meiri en títt er. Af því litla, sem heimildir
herma er ljóst, að hann hefir verið gæddur
góðum gáfum listamanns, og það hafa
þeir séð, sem lögðu honum liðsyrði og
studdu að því að hann hlyti námsstyrk frá
Alþingi, sem þá var næsta fátítt. Eiga þeir
K-lemens Jónsson og Jón frá Múla heiður
skilið fyrir framkomu sína. En Skúli hefir
verið veiklundaður um of, heilsa hans
einnig á veikum þræði, og heimsborgin
Kaupmannahöfn orðið honum ofurefli
eins og mörgum fleiri. Því fór sem fór,
nám hans fer út um þúfur og hann kemur
með skip sín brotin hingað heim til Akur-
eyrar og deyr nokkru síðar í fyllsta um-
komuleysi fyrir 80 árum. Lífsferill Skúla
er vitanlega meginefni sögunnar en utan
um vefst einnig nokkur aldarfarslýsing frá
Akureyri um aldamótin síðustu og getið
þar nokkurra merkra manna á fróðlegan
hátt. Valgarður hefir unnið hér gott verk,
og mætti góðs af honum vænta, ef hann
legði meiri stund á sagnagerð.
Merkileg bók og
skemmtileg
ARBÓK AKUREYRAR 1982.
Akureyri 1983. Bókaforlag Odds
Björnssonar.
Þá er Árbók Akureyrar orðin þriggja ára,
og bráðum fer hún að slíta barnsskónum
til fulls og verða jafn öruggur gestur hjá
oss og jól og nýjár. Nýr ritstjóri, Ólafur
H. Torfason, hefir tekið við ritstjórninni
og ferst það vel úr hendi. Árbókin er sem
fyrr fallega frá gengin og flytur greina-
góðan annál um það sem markverðast
hefir gerst á Akureyri árið 1982, bæði í
almennum fréttaþætti og yfirlitsgreinum
um einstök mál og málaþætti, sem rit-
stjórinn skipar í eftirtalda flokka: Sam-
félagið, Atvinnuhættir, Menning, Iþróttir
og tómstundir og Or kirkjubókum. Ýmsir
undirkaflar eru síðan í hverjum þætti um
sig. Þannig fjallar Samfélagið um heil-
brigðismál, félagsmál og stjórnmál, er þar
t.d. greinagott yfirlit um bæjarstjórnar-
kosningar og stjómskipun bæjarins. Úr
kirkjubókunum flytur dánarskrá og skrá
um fermingarbörn. Allt sem Arbókin
flytur er glöggt og greinagott og flest af því
tagi, sem til tíðinda má telja, enda þótt
mér þyki óþarflega margt til tínt um svo-
kölluð menningar- og íþróttamál, en það
þykir vafalaust öðrum merkilegt lesefni,
og allt til samans gefur það góða mynd af
lífinu í bænum s.l. ár. Arbókin er bæði
skemmtileg og gagnleg og aðstandendum
sínum til sóma. Og vonandi sjá Akureyr-
ingar fjær og nær sóma sinn í því að taka
þannig á móti henni, að hún megi verða
árlegur gestur. Nágrannahéröð vor hafa
gefið út myndarlegar árbækur nú um
langt skeið, það væri því til lítillar sæmdar
Akureyringum, ef slíkt rit gæti ekki dafn-
að meðal þeirra. En á eitt vandamál vildi
ég benda, og það er að gæta þess að bókin
verði ekki of stór. Þar er ritstjóranum
vandi á höndum að þjappa efninu saman
innan hæfilegrar umgerðar.
Meitlað form
Guðmundur Þorsteinsson frá Lundi:
LJÓSBROT.
Akureyri 1983. Bókaforlag Odds Björns-
sonar.
Guðmundur frá Lundi leggur á margt
gjörva hönd. Hann hefir skrifað um göm-
ul vinnubrögð og þjóðhætti, samskipti
manna og dýra, dulræn fyrirbæri og ort
ljóð. Hér sendir hann frá sér dálítið kver
með orðskviðum, sem hann hefir samið
flesta, en orðfært suma. Orðskviðir eru
ævafornir meðal þjóðanna, og margir
hinna fornu spekinga settu fram kenning-
ar sínar í formi orðskviða, og bókmenntir
vorar og tunga er býsna auðug af þeim, en
ekki er mér kunnugt að nokkur nútíma
íslendingur hafi notað slíkt tjáningarform.
I þessu litla safni, orðskviðirnir eru rösk-
lega 300, er víða vel að orði komist, en
orðskviðir verða að hitta í mark líkt og vel
kveðin vísa, ef þeir eiga að koma að gagni.
Guðmundur setur hér fram lífsskoðun
sína og siðfræði af alvöru og ábyrgð. Og
mega margir orðskviða hans verða les-
andanum umhugsunarefni og til eftir-
breytni. Hefir honum víða vel tekist að tjá
skoðanir sínar í hinu meitlaða formi
orðskviðanna. Kverið er fallega út gefið.
Fjölbreytnin meiri,
efnið áhugaverðara,
— eitt læsilegasta
bindið
Erlingur Davíðsson:
ALDNIR HAFA ORÐIÐ.
Akureyri 1983. Skjaldborg.
Þetta er 12. bindi viðtalsbóka Erlings
Davíðssonar og flytur það sjö viðtalsþætti
eins og hin fyrri. Safnið í heild er löngu
orðið merkilegt fyrir að flytja æfiþætti og
atburði úr sögu hins fjarskyldasta fólks, í
stétt og störfum. I þessu bindi er elsti við-
mælandinn fæddur 1891, annar 1896, en
hinir eru börn þessarar aldar, sá yngsti
fæddur 1917. Tvær konur eru í hópnum
og halda vel hlut sínum við hlið karlanna.
Þótt kalla megi að allar frásagnimar séu
340 Heima er bezl