Heima er bezt - 01.05.1990, Side 17

borgina og „Löginn“, því að allhátt ber þar á. Skemmti-
staðir eru þar margir og fjölsóttir.
Þarna söfnuðust nú stúdentar saman til miðdegisverðar.
Hafði svo verið til ætlast að borðað væri úti, en horfið var
frá því ráði, enda þótt upp væri stytt regnið. Var borðað á
tveim stöðum, því að ekkert eitt hús á Skansinum rúmaði
allan þann mannfjölda, er þar var samankominn. Hétu
staðir þessir Idunhallen og Högloftet. Þennan dag var röðin
komin að íslendingum að halda þakkarræðu fyrir matinn,
og gerði Þorkell Jóhannesson það í Idunhallen, en Einar B.
Guðmundsson á Högloftet og var góður rómur gerr að máli
þeirra.
Að miðdegisverði loknum söng flokkur stúdenta nokkur
lög og Jóhann Gunnar Andersson prófessor flutti ræðu
skörulega. Minntist hann þar sérstaklega hverrar Norður-
landaþjóðar. Þótti honum mikils um vert, hve forn og
hreimmikil nöfn okkar íslendinga væru, kvað hann þau
vera sem fagurt stuðlamál og væri engu líkara en þar væru
kappar fornaldarinnar ljóslifandi komnir inn á meðal
stúdentaskarans.
Um Norðurlandabúa í heild fórust honum meðal annars
svoorð:
Ég vil sýna ykkur ofurlítið dæmi sem skýrir sérstæðu
Norðurlanda í heiminum. — Hér í Svíþjóð er landshluti, er
Smálönd nefnast. Það er land ófrjótt og fátækir eru þeir
Smálendingarnir. En engu að síður er það staðreynt að ef
eitthvert stórvirki skal unnið hér í Svíþjóð verðum við að
kalla Smálendingana oss hinum til hjálpar.
Norðurlandabúar eru Smálendingar mannkynsins,
hvergi annars staðar, svo nærri heimskautakuldanum og
myrkrinu, hefir menningin blómgast svo, og engar þjóðir
hafa freistað svo mikilla stórvirkja af svo litlum efnum sem
Norðurlandabúar.
-----Vér norrænir menn höfum vaxið upp í sífelldri
baráttu við myrkrið. Þess vegna erum vér sérstaklega vel
fallnir til að vera blysberar mannkynsins og fremsta í þeim
flokki ljósriddara, væntum vér að sjá stúdenta vora. Það
fylgja því mikil hnoss að vera stúdent, en einnig miklar
skyldur. Margir yðar munu einhverntíma á æfinni standa
með angistarsvita á enni gagnvart viðfangsefnum og sýnast
þau langt ofvaxin kröftum yðar. Þá ríður yður á að fylgja
dæmi feðra yðar, og gera stóra hluti af litlum efnum. Því
aðeins, að þið reynist trúir þessum norræna anda, eruð þér
verðir að bera heiðursnafn það, er ég ávarpaði yður með,
og sem ég nú kveð yður með. Nafnið: norrænir stúdentar.
Þar á Skansinum sýndu og Stokkhólmsstúdentar mið-
aldasjónleik er nefndist „Miraklet og skt. Valentin“ og auk
þess var þar um kvöldið dans á ýmsum skemmtistöðum.
Þriðjudagurinn 5. júní var síðasti dagur mótsins. Hófst
þá fundur kl. 11 að morgni, með því að sýnd var kvikmynd
frá Uppsalaferðinni. Þar á eftir var fyrirlestur og umræður
um orsakirnar til aðstreymis stúdenta að háskólunum.
Frummælandi var E. F. Heckscher prófessor við Handels-
högskolen í Stokkhólmi.
Flutti hann langt erindi um þetta efni og benti á, að
ástandið væri hið sama í öllum löndum. Aðstreymið að
háskólunum ykist stórlega án þess að ný verksvið opnuðust
háskólamönnum. Orsakir aðstreymisins kvað hann vera:
1) Lægri stéttirnar kepptu eftir að komast úr viðjum
vanþekkingarinnar.
2) Menn álitu fjárvænlegt að ganga menntaveginn.
3) Meðal verkamanna væri uppkomin óbeit á líkamlegri
vinnu.
4) Kvenfólk sæktist nú mjög eftir að ná háskólamennt-
un.
5) Kennslan væri ókeypis.
6) Framundir þennan tíma hefði eftirspurnin eftir há-
skólalærðum mönnum farið vaxandi en nú væri það breytt.
Þótt þarna væri um merkilegt mál, og viðfangsefni allra
stúdenta að ræða, var ekki hægt að segja að umræður væru
fjörugar. Alls tóku sex menn til máls. En lítið nýtt kom fram
við umræður þær. Aðeins staðfestu þeir þann dóm, að
háskólalærðir menn væru orðnir fleiri, en þörf væri á til
embætta á Norðurlöndum.
Finni einn, Henrik Schybergsson, vildi takmarka tölu
háskólalærðra manna með því, að stúdentar gengju fyrsta
háskólaárið í einhverskonar reynsludeild, þar sem reynt
væri, hvort þeir væru hæfir til framhaldsnáms. Eins vildi
hann reyna að uppræta þá skoðun almennings, að nokkuð
eftirsóknarvert væri að vera stúdent.
Norðmaðurinn Herluf Stenberg kvað óþarft að álasa
verkamönnum fyrir það, þótt þeir leituðu upp í stétt hinna
lærðu manna, slíkt væri eðlileg afleiðing þess að yfirstétt-
irnar svonefndu litu niður á verkamannastéttina.
Að loknum umræðum söfnuðust menn til hádegisverðar
á sömu stöðum og áður.
Seinni hluta dagsins var varið til að skoða „Nordiska
museet“, sem er þjóðminjasafn frá öllum Norðurlöndum.
Að vísu er íslenska deildin heldur fátækleg. Ber þar mest
á prjónastokkum og rúmfjölum. Lítið eitt er þar af söðul-
reiði og málmsmíðum. En af söfnum hinna þjóðanna má
mikið læra um menningu þeirra og háttu, einkum er
sænska safnið frábærlega vel úr garði gert.
Um kvöldið var lokaþáttur mótsins. Þá hélt Stokk-
hólmsborg öllum gestum mótsins veislu geysimikla í ráð-
húsi sínu. Mun bygging sú vera ein hin prýðilegasta sinnar
tegundar í norðanverðri Evrópu.
I veislu þessari var sem endranær ræðuhöld og söngur,
og norræn samvinna í áti og drykkju. Vel var veitt og
rausnarlega og undu menn sér hið besta. Var það og góð
skemmtun að skoða sali ráðhússins.
Veislan endaði með dansi, er stóð til kl. 2.
Þar með var stúdentamóti þessu lokið. Fór það allt fram
með mestu prýði, þátttakendum til óblandinnar ánægju og
gestgjöfunum, Svíum, til stórsæmdar.
Miðvikudaginn 6. júni fengu þeir af meðlimum mótsins,
sem vildu, ókeypis aðgang að þjóðhátíð Svía, sem haldin
var á íþróttasvæðinu (Stadion). Og þá með kvöldinu lögðu
menn af stað frá Stokkhólmi með hugann fullan af glöðum
minningum.
Eins og fyrr er frá sagt fylgdu blöðin mótinu með hinum
mesta áhuga. Á degi hverjum voru langar greinar með
Heima er bezt 161