Heima er bezt - 01.09.1996, Blaðsíða 22

Pálsdóttir, þá komin um nírætt,
ásamt syni sínum, Hjalta Jónssyni.
Margrét var ein af þeim fjölmörgu
íslendingum, sem fluttust vestur um
haf í lok síðustu aldar. Hún hafði nú
verið búsett í íslendinga byggðum
Kanada í meira en hálfa öld og aldrei
litið ættjörðina augum á þeim tíma,
en maður hennar látinn fyrir mörg-
um árum, er hér var komið sögu.
Margrét bar aldurinn einstaklega
vel, var kvik á fæti og létt í lund, og
ekki gætti þess hið minnsta í máli
hennar, að hún hefði dvalið svo lengi
á erlendri grund.
Hún tók ekki í mál að leggja sig,
er hún kom árla morguns til Reykja-
víkur með næturflugi frá Ameríku,
kvaðst enga þörf hafa fyrir það, því
það hefði farið svo dæmalaust vel
um sig í flugvélinni á leiðinni.
Ekki höfðu þau mæðginin verið
marga daga á heimili okkar, er
ákveðið var að sýna þeim kirkjuna á
Valþjófsstað, en Margrét hafði verið
kaupakona þar, að mig minnir eitt
sumar, áður en hún hélt vestur um
haf.
En grípum nú niður í ritsmíð, sem
höfundur þessa greinarkorns setti
saman á sínum tíma í minningu
þessarar óvæntu komu í Valþjófs-
staðarkirkju hinn sólríka dag, sumar-
ið 1961. Þar segir á þessa leið:
„Það eru sólstöður, 21. júní, lengsti
dagur ársins. Hæg suð-, suðvestan
gola er á, hitablíða, og náttúran
skartar sínum fegurstu klæðum. Allt
vitnar um líf og yndi, frið og fögnuð
yfir lífinu.
Við göngum heim að Valþjófsstað-
arkirkju: við feðgarnir, frændi okkar,
föðuramma mín og systir hennar,
sem er nýkomin frá Ameríku ásamt
syni sínum, sem einnig er hér með í
för.
Ömmusystir mín er um nírætt og
hefur ekki litið ættjörðina augum í
meira en hálfa öld. Hún ber aldurinn
mjög vel.
Það er ætlunin að sýna henni kirkj-
una.
Ekki leynir það sér, er við göngum
að kirkjunni, að hún er orðin gömul
og hrörleg. Þetta er timburkirkja með
bárujárnsþaki. Hún er víða gisin og
sprungur í horni, svo að sér í gegn.
Jámið er farið að fjúka af, og trúlega
væri hún farin öll sömu leið, ef sverir
vírkaðlar héldu henni ekki enn fastri
við jörðina.
En hún er formfögur, og hár turn-
Síra Sigurður Gunnarsson.
inn, sem gnæfir til himins, gefur
henni helgisvip.
Er við höfum dregið slagbrandinn
frá dyrum og gengið inn kirkjugólf-
ið, er staðnæmst inni við gráturnar.
Hér blasir við altaristaflan, sem sýnir
ummyndunina á fjallinu, fagurt verk.
Uppi yfir er blámáluð hvelfingin.
Altari, predikunarstóll og bekkir eru
haglega gerðir. 1 loftinu hangir
[jósakróna og kertastjakar á veggj-
um. Allt er fornfálegt, stílhreint og
virðulegt.
Gamla konan litast um í kirkjunni.
Af svip hennar má lesa gleði og
undrun.
„Já, ég var kaupakona héma, sum-
arið sem hún var byggð. Hugsa sér
annað eins. Svona lítur hún þá út eft-
ir öll þessi ár, blessuð kirkjan mín.“
Og andlitið verður allt eitt sól-
skinsbros. Hún strýkur hendinni var-
lega og viðkvæmt yfir tréð, eins og
hún sé að strjúka bamshöfuð. Mér
virðist sem gamlir og visnir fingur-
gómarnir verði ungir í annað sinn.
„Hún þótti falleg í þá daga og er
það enn, blessuð kirkjan,“ heldur
hún áfram. „Hugsa sér annað eins.
Ekki datt mér nú í hug, að ég ætti
eftir að lifa það að standa hér aftur í
þessari kirkju, eftir öll þessi ár.“
Og hún heldur áfram að fara nær-
færnum höndum um þessa gömlu
muni. Það fer ekki framhjá okkur,
sem þarna erum áhorfendur, að hér
er heilög stund. Það er eins og tveir
vinir hafi mæst eftir langa ljarveru.
Engu er líkara en tíminn, þetta óá-
þreifanlega fyrirbæri mannlegs lífs,
standi nú allt í einu kyrr. Við finnum
ekki til hans. Þó vitum við, að stund-
in, sem er, líður, hún kemur aldrei
aftur.
Eitthvað þessu líkt fór íyrir mér
þarna í kirkjunni á Valþjófsstað
þennan bjarta sumardag.
Hugur minn reikaði sjö áratugi aft-
ur í tímann. í huga mér sé ég unga
stúlku, kaupakonu á stóru prests-
setri. Það er sumar, líf og gáski, og
gaman að vera ungur. Verið er að
reisa nýja kirkju á staðnum, margir
menn að verki. Þetta er stórhýsi,
vandað og glæsilegt. Það skal verða
tákn vorsins í íslensku þjóðlífi, tákn
um trú og stórhug.
Stundum á kvöldin, þegar unga
stúlkan hefur lokið dagsverki sínu,
gengur hún út að kirkjunni, sem ver-
ið er að smíða, og handleikur borð
og bekki með nærfærnum ungmeyj-
arhöndum.
En áður en varir líður sumarið, og
unga stúlkan yfirgefur fallega bæinn
í dalnum og flyst í annað hérað. Þar
kynnist hún ungum manni, og þau
ákveða að verða samferða í lífinu.
Þau ætla að freista gæfunnar í Vest-
urheimi, kanna undralandið nýja,
sem svo margir hafa talað um, þar
sem smjör drýpur af hverju strái og
akrar eru sjálfsánir.
Einn fagran dag er svo ættjörðin
kvödd með söknuði, og af skipsjfö
sjá ungu hjónin jöklana á íslandi
A
334 Heima er bezt
11511«