Heima er bezt - 01.09.1996, Síða 24

h
trck*íírdL
latasóttln | ckki 4
i/ni crjjú *6gð koraia hing- j srjómin
hun f?utzt hin^aO sunnan • veðnutt
icraðslxkni/ \ lNCiu>/um!i ! inna^r,*^
nr þ**5- '/■ 'ýðé
:u aí haus y \ X „v V:érr*
' . 'v
ytttliutniir
/finni rc.l
x á lantíi |
x nokkumi
' fer munj
//<0 ol
cir,att, su> ttð Ti
Ur ósórainn lcn
JicfC^Étarfi
ft
hggu.
ficraðsl:
* sama ^
J Jcggja mikinn.s*.
urs, eM.nn xtti um
bbOið sC scnt tT
irfúinast, cða inai.i
| frv.. því að stjómíi
vcrði, jafnvcW stjOrn.
' ið cptirlit mtyd
li
| Gluggað í gömul
| blöð og rit og
1 forvitnast um það,
Ísem efst var á baugi
fyrir nokkuð margt
löngu
Umsjón: Guðjón
Baldvinsson
Þjóóólfur 17. október 1902.
Hugleiðingar um
höSuðstaðinn
eptir Ævar gamla.
Það ber sjaldan við að ferðamenn,
er koma til höfuðstaðarins og dvelja
þar lengri eða skemmri tíma, finni
köllun hjá sér til að láta opinberlega í
ljósi álit sitt á þessum höfuðstað
landsins en ég verð samt að álíta að
það gæti haft nokkra þýðingu að
bæjarbúar fengju stundum að heyra
einhveijar raddir ffá utanbæjarmönn-
um um höfuðstaðarlífið, eptir því
sem það kemur öðrum fyrir sjónir.
Sé sá málsháttur sannur að glöggt
sé gests augað, og ég efast ekki um
að svo sé, þá getur verið að aðkomu-
maður geti bent á hitt og þetta er bet-
ur mætti fara og öðruvísi ætti að
vera. Eins og það er eðlilegt að bæj-
arbúar „krítiseri“ okkur sveitakarl-
ana, er þeir heimsækja okkur, eins
verðum við að hafa leyfi til að segja
okkar meiningu um höfuðstaðinn, er
vér gefum oss tóm til frá vinnunni og
arginu heima í sveitinni, að bregða
oss þangað.
Eg hef ekki komið til Reykjavíkur
næstliðin 12 ár, þangað til í sumar,
að svo stóð á að ég varð að dvelja þar
einn mánuð, mánuðinn sem þingið
var haldið. Ég kynntist því dálítið
bænum og fólkinu. Breyting sú, sem
orðið hefur á bænum síðan 1890 er
mjög stórfelld, miklu meiri en ég
hafði gert mér hugmynd um. Að vísu
hafði ég frétt um hið mikla aðstreymi
úr sveitinni til bæjarins þessi síðustu
ár og þar af leiðandi fólksfjölgun, en
ég hélt samt ekki að bærinn væri orð-
inn svona víðáttumikill að hann væri
búinn að gleypa allt Skuggahverfið
og teygja sig allt inn að Rauðará, en
á hinn bóginn suður um Skólavörðu-
holt og næstum að svo nefndum Fé-
lagsgarði. Þá er ég var hér 1890,
þótti nokkurs konar einsetubústaður í
Þingholtunum og í Skuggahverfinu
var álitið að enginn almennilegur
maður settist að. Það úthverfi var í
hinni mestu fyrirlitningu en nú er
annað orðið uppi á teningnum. Þar
kváðu búa ýmsir sterkefnaðir menn,
skipstjórar og fleiri bæjarstöplar,
enda eru hús þar allreisuleg og stað-
urinn einna fegursta plássið í bæn-
um, að mér þykir. Það hefur því
skinnast upp Skuggahverfið gamla.
Og nú mun engum þykja nein læging
að búa þar.
Hinar miklu húsabyggingar í bæn-
um á síðustu árum, munu margir
vilja telja til framfara. Getur verið að
svo sé. En húsafjölgunin leiðir af
fólksljöguninni, það tvennt helst í
hendur. Og í fólksfjölguninni munu
vera framfarir, segja menn, að
minnsta kosti fyrir höfuðstaðinn. En
ég get ekki varist þeirri hugsun að
það, sem er framför eða gróði fýrir
höfuðstaðinn, að því er fólksíjölgun
snertir, er í mínum augum apturfor
og tap fyrir þann hluta eða þá hluta
landsins, sem verða fyrir burtflutn-
ingnum. Að vísu er mikill munur á
því hvort menn flytja af landi burt til
Ameríku eða til Reykjavíkur, því að
hinir síðartöldu eru þó ekki tapaðir
ættjörðunni, en hvorutveggja eru
jafnt tapaðir fyrir sveitirnar, fýrir
landbúnaðinn. Og það tap er allmikið
á ári hverju. Það hlýtur að vera eitt-
hvað öfugt við það, þegar efnaðir
bændur rífa sig upp frá góðum búum
og stundum frá sjálfseignarjörð sinni
og flytja til Reykjavíkur, hrófa þar
upp húskofa yfir sig og ganga á eyr-
ina eða verða hlaupadrengir einhvers
kaupmannsins. Og fæstir þessara
manna munu sitja á sjálfs síns eign
þar í bænum, þegar fram í sækir.
Ég þekki meðal annars tvo sveit-
unga mína, sem fyrir 3-4 árum fluttu
sig til Reykjavíkur, menn, sem
bjuggu við góð efni og annar sjálfs-
eignarbóndi. Hann seldi jörðina fyrir
litlu meira en hálfvirði og það, sem
þeir báðir seldu af fénaði urðu þeir
að lána að mestu leyti. Hitt, sem eptir
var óselt, var rekið til Reykjavíkur
um haustið og slátrað þar.
Báðir þessir menn hafa byggt sér
hús í bænum. En fátæklegt þótti mér
inni hjá þeim og að mun óþrifalegra
en í baðstofunum þeirra í sveitinni