Æskan - 01.11.1978, Qupperneq 82

Kortið sýnir þau svæði þar
sem enn verður vart við bjór-
inn, þó hann sé orðinn þar
heldur fátíður og mjög
dreifður.
en lifir þar nú aðeins á tak-
mörkuðum svæðum. Á Norð-
urlöndum er hann útdauður
nema á einstaka stað í S,-
Noregi þar sem hann er frið-
aður. Á kortinu er merkt all-
stórt belti í Mið- og Austur-
Evróþu, en þýðir nú orðið ekki
annað en að hann er þar
dreift. Auk Evrópu hefur bjór-
inn einnig lifað í Síberíu og
N.-Ameríku, en er þar nú
einnig orðinn mjög sjaldgæf-
ur.
í óteljandi ævintýrum og
kynjasögum þar sem hérinn
kemur fram, er honum
sjaldnast ætluð mikil skyn-
semi. Venjuiega er þaö dýr
sem æðir óttaslegiö og hugs-
unarlaust beint í dauðann.
Þetta er þó ekki réttmætur
dómur; raunverulega er hér-
inn nokkuð hygginn, því ó-
vinafjöldinn sem hann á, gerir
honum slíkt að lífsnauðsyn.
Vilji hann t. d. nálgast heimili
sitt, — sem er grunn hola er
hann grefur sér í jarðveginn,
— óttast hann að einhverjir
uppgötvi fyrirætlanir sínar og
beitir því snjöllum brögðum til
þess að dylja þær. Fyrst
hleypur hann fram hjá, síðan
hleypur hann í ýmsar áttir, en
tekur svo snögglega langt
stökk inn í hreiðrið.
Héranum hefureinnig verið
tileinkaður bleyðiskapur, sem
marka má af því, að ef sagt er
um einhvern að hann sé
,,héri“, þýðir þaö raunveru-
lega sama og aö hann sé
heigull. En einnig að því leyti
hefur honum verið gert veru-
lega rangt til, því að líkams-
bygging hérans gerir honum
það lífsnauðsynlegt að vera
léttur á fæti og hlaupa hratt
undan óvinum sínum.
Kanínan telst einnig til
héraættarinnar og er mjög
svipuð héranum að öðru en
því, að hún hefur styttri eyru,
lægri afturfætur og er nokkru
minni. Hún er af ýmsum kyn-
þáttum, víða mjög algengt
húsdýr, t. d. í Belgíu og
Frakklandi, en einnig ræktuð
á stórum búgörðum til kjöt-

HBBSSBBBB&BH9HBB9HH
Ýmsir flokkar héraættarinnar
þekkjast um alla jörðina. í
heimskautalöndum og á há-
fjöllum lifir snæhérinn.
framleiðslu. Þegar kanínan er
meðtalin, er héraættin út-
breidd um alla jörðina. Upp-
runalega var kanínan þó ekki
til í Ástralíu, en hvítir menn
fluttu hana þangað með sér
og þar æxlaðist hún svo ört
að hún varð algjör plága.
Villisvínið
Eins og mörg önnur dýr
hefur villisvínið fyrr á tímum
verið útbreiddara um jörðina
heldur en nú gerist. Þetta á
einkum við um Évrópu, þar
sem það þekktist í Danmörku
og S.-Svíþjóð, en hins vegar
ekki í Noregi. Nú er útbreiðsla
þessi takmörkuð við Eystra-
salt og í mörgum þeirra landa
þar sem það þekkist enn, er
■HIHBBBBHnB
þaö orö\ö m'\ög s'\a\dgætt.
Þaö er útdautt í Eng\and\ og
írlandi. Þau lönd þar sem þaö
lifir enn eru helst einstök
fjallahéruð í Þýskalandi, enn-
fremur í Póllandi, S.-Rúss-
landi, á Balkanskaga og á
Spáni.
Villisvínið lifir einkum í
þéttum skógum og mýrlendi.
Það er talsvert stærra heldur
en hið almenna alisvín, hefur
svartan eða dökkbrúnan
makka á framhryggnum, sem
rís ískyggilega ef dýrið reiðist
og hefur höggtennur sem
geta verið hættulegt vopn.
Menn hafa lengi óttast villi-
svínið, sem sjá má af frásögn
grísku goðafræðinnar um
villisvínið sem Herakles barð-
ist við og sigraði. Raunveru-
lega mun það þó vera þannig,
að jafnvel stærsta villisvín
gerir manninum ekkert mein
nema það sé reitt til reiði, en
sé svo getur það orðið
hættulegt. Þá er helsta ráðið
að bíða rólegur árásar dýrsins
og víkja svo snögglega til
hliðar þegar það nálgast, því
það er svo þunglamalegt í
hreyfingum að það getur ekki
sveigt snögglega, en hleypur
beint áfram. Tennur gömlu
galtanna verða hvassari með
aldrinum og kvendýrið espast
fljótt til reiði meðan það gætir
unga sinna.
Ýmsar tegundir villisvína
eru þekktar utan Evrópu, um
mestan hluta S.-Asíu og nær