Æskan - 01.09.1986, Síða 26

Vísindaþáttur
Líf í alheimi
Á borði mínu liggja tvœrfræði-
greinar sem fjalla um samband
við lífverur í öðrum sólkerfum.
Hvorug er eftir spámanninn í
föðurlandi okkar, dr. Helga
Pjeturss, sem þreyttist aldrei á
því að minna menn á stjörn-
urnar. Hann héltþvífram statt
og stöðugt afmikilli sannfœr-
ingu að víða í alheiminum
leyndust vitsmunaverur og gœtu
þœr jafnvel haft áhrifá okkur
mennina með fjarskynjun, hug-
magni eða þvíumlíku. Skoðanir
hans voru stórkostlegar tilgátur
sem ekki verður hœgt að sann-
prófa í bráð.
Fyrrnefndar greinar eru eftir
eðlis- og stjörnufrœðinga og leita
þeir ekkifanga útfyrir óvé-
fengjanlegar uppgötvanir eðlis-
frœðinnar. Önnur greinin er
skrifuð árið 1959, hin 1979.
Fjarskipti sólna á milli
Fyrir tæpum þremur áratugum birt-
ist tveggja blaðsíðna grein í tímaritinu
Nature um fjarskipti milli fjarlægra
sólkerfa og hugsanlegt samband við
vitsmunaverur í grennd við nálægar
stjörnur. Grein þessi var eftir Giu-
seppe Cocconi og Philip Morrison við
Cornell-háskóla í íþöku í New York-
ríki (Nature, 19. sept., 1959)
Þessi stutta grein vakti mikla athygli
og örvaði mjög bollaleggingar og vís-
indalegar rannsóknir í þessum efnum.
Við gefum þeim félögum orðið:
Engar kenningar eru enn á boðstól-
um sem gera mönnum kleift að meta á
áreiðanlegan hátt líkindin á eftirtöld-
um meginatburðum tilveru okkar: í
fyrsta lagi á myndun reikistjörnu eða
hnattar á borð við hnetti sólkerfis okk-
ar, í öðru lagi á uppruna lífs og í þriðja
lagi á þróun samfélaga sem búa yfir
háþróaðri vísindalegri þekkingu.
Þótt fullan skilning skorti á þessum
undirstöðum mannlegrar tilvistar má
þó ætla að stjörnur (þ.e.a.s. sólir)
svipaðrar gerðar og okkar eigin ágæta
sól fari ekki einar saman ef svo mætti
segja: hnattkríli sveima umhverfis
slíka sól. Sumir þessara hnatta eru
þannig gerðir og settir í sólkerfi sínu
að lífinu tekst að hreiðra um sig. Líkt
og á okkar jörð endur fyrir löngu,
kviknar líf í faðmi dauðrar náttúru.
Áramilljónir líða og þá kemur að
því líkt og á okkar jörð ekki alls fyrir
löngu að vitverur verða til: skynjun og
skilningur eykst smám saman, að vísu
ekki þrautalaust. Stundum nær
blindan og misskilningurinn undir-
tökunum, þessi vitiborna vera fellur í
gamla farið og vitleysan ræður ríkjum.
Þess á milli rofar til og vera tekur
sprett fram á leið í leit að sannleikan-
um.
Við menn, vitsmunaverur í þessU
sólkerfi, vitum um margt en ekki enn
hversu lengi slík „þjóðfélög“ gætu ver-
ið við lýði. Ekki er þó út í bláinn að
ætla að sums staðar séu til samfélóg
margfalt eldri en okkar, jafnvel svo
gömul að aldurinn jafnist á við jar®'
sögutímabil, tugi og hundraða mill'
jóna ára. Það má því búast við að a
þessum stöðum, langt, langt úti j
geimnum í grennd við einhverja
sól
sem minnir á okkar sól, sé „menning
með vísindalegum áhuga og tækm-
kunnáttu á miklu hærra stigi en her
tíðkast.
Forskot þessara fjarlægu með-
bræðra í lífsins leik er vísast mun
meira en okkar yfirburðir gagnvart
kettinum okkar, hundi og hestum °6
öðrum dýrum í kringum okkur. En
hvað skyldu þeir hafa fyrir stafni þessæ
náungar í ókunnum sólkerfum " u
því tagi sem kæmi okkur við? Skyldj
þá renna í grun að hér við þessa so
okkar, sem þeir sjá í sjónaukum sin-
um, sé lítill hnöttur iðandi af
plöntum, dýrum — og þar á meðal eitt
aðsópsmeira en önnur dýr, fer um a
fótum tveim og virðist í mörgu furðu
frumlegt.
Erum við í siktinu hjá þeim? ^u
þegar á skrá eins og nýfundin mosateg
und hjá grasafræðingi? Eru þeir jafn"
vel að reyna að ná sambandi við okkur
með hætti sem enginn skilningur er a
„hérjarðar", enn sem komið er?
í tvarp Epsilon Eridani
Cocconi og Morrison reyndu a^
giska á hvaða brögðum fjarlægt tækm-
samfélag mundi beita til að fá áheyrn
hjá okkur mannkyninu - eða öðrum
vitverum í geimnum. Þeir gerðu ra
fyrir að boðin á milli væru borin me
rafsegulbylgjum. Þrautin þyngri er a
26