Æskan - 01.05.1990, Síða 33

ömsjón: Óskar Ingimarsson
Samskipti
manna og dýra
Þegar í fornöld var farið að safna
villtum dýrum saman á ákveðna
staði til sýninga og rannsókna og á
miðöldum komu sumir aðalsmenn
sér upp einkadýragörðum. Fyrstu
dýragarðar í svipaðri mynd og við
þekkjum þá urðu þó ekki til fyrr en á
18. öld og á öldinni, sem leið, voru
dýragarðar opnaðir í mörgum helstu
borgum í Evrópu og Ameríku. Þar
var fólki boðið upp á að horfa á dýr-
in jafnt til skemmtunar og fræðslu.
Fyrir nokkur þúsund árum tóku
menn að temja dýr: hesta, nautgripi
og sauðfé. Þau gegndu margvíslegu
hlutverki, voru notuð við jarðyrkju
og gáfu af sér mjólk og kjöt og fleiri
afurðir. Hestar voru farartæki þeirra
tíma, jafnt í stríði og friði. Seinna
urðu þeir vinsælir á veðhlaupa-
brautum og nú á tækniöld er hesta-
mennska einkum tómstundagaman.
Ekki er vitað hvenær fyrst var far-
ið að kenna dýrum ýmsar listir til að
skemmta áhorfendum. Hringleika-
hús í einhverri mynd voru til meðal
Forn-Egypta en fyrir 2-300 árum var
byrjað að sýna á markaðstorgum og
öðrum opnum svæðum. Síðar komu
svo yfirbyggð hringleikasvið, ýmist í
færanlegum tjöldum eða sérstökum
húsum sem reist voru til þeirra nota.
Þar „koma fram“ alls kyns dýr, allt
frá smáhundum upp í ljón og tígris-
dýr.
Mjög misjafnt er hve auðvelt er að
kenna dýrum listir. Ljóst er sam-
kvæmt nýjustu rannsóknum að það
eru mun fleiri tegundir en áður var
haldið. Sæljón
eru sívinsæl,
einnig apar og þá
ekki hvað síst
simpansar en ó-
trúlegt er hve
margt má kenna
þeim eins og sést
á myndinni sem
fylgir þessari
grein.
þið gruflið eitthvað í gömlum
°rðatiltækjum rekist þið á setningar
e,ns °g „þetta er mesti kattarþvott-
Ur ■ >,hafa ekki hundsvit“ eða „mis-
ta/n sauður í mörgu fé“, svo að dæmi
Seu tekin. Þetta sýnir að menn hafa
y gst vel með hátterni dýra, einkum
tisdýra, enda má segja að þeir hafi
þau daglega fyrir augunum með-
an bsendaþjóðfélagið var og hét.
En fuglar komu líka við sögu. Næg-
‘r þar að benda á viðskipti fólks við
ra'ninn og eru af þeim margar frá-
Sagnir. Fuglar, sem boðuðu vor-
0rnu, voru aufúsugestir, oft eftir
angan og harðan vetur. Þeir urðu
s áldum vinsælt yrkisefni.
,^er á landi voru engar hjarðir
VlHtra dýra sem menn veiddu sér til
”skemmtunar“
6lns °g tíðkaðist
v‘ða erlendis,
f!nkum meðal
J°ðhöfðingja og
aðalsmanna.
JUndum var
einlínis gerður
1 *eiðangur til
annarra heims-
v a 1 því skyni að
e*ða sem stærst
a^r °g festa síð-
,n hausinn af
vlrn upp á stofu-
^§g til sanninda-
erkis um einkar
reystilega fram-
§ongu
Simpansar að tafli.
Skyldi annar þeirra verða
„stórmeistari".
Æskan 37