Afturelding - 01.01.1986, Page 8

MQfflM®
Gísli J. Óskarsson
Aldrei áður í sögu mannkyns hafa menn
átt kost á öðru eins flóði upplýsinga, frétta
og afþreyingar og nú. Afkastamestu tœkin á
þessum vettvangi kallast einu nafni
fjölmiðlar. Tilþeirra teljast dagblöð, útvarp
og sjónvarp, einnig tímarit, hljóðritanir og
bœkur. Nú eru tölvur sem óðast að koma inn
íþessa mynd, til að auka enn afköstin.
Alheimssjónvarp
Allt bendir til þess að sjón-
varpið sé áhrifaríkast fjölmiðl-
anna og enn er ekki fyrirsjáan-
legt að vænta megi neins sem
veltir því úr sessi. Sífellt koma
fram nýjungar, sem styrkja veldi
sjónvarpsins.
Sjónvarpið er þeim kostum
búið að geta sýnt Iifandi myndir
af mönnum og málefnum, auk
þess að gefa myndunum tal og
tóna. Einnig ersjónvarpið miðill
augnabliksins. í heimi hraðans
hefur sjónvarpið þann ótvíræða
kost að geta „verið á staðnum“,
verið í miðri hringiðu heims-
málanna. Áhorfendur verða
beinir þáttakendur í heimsvið-
burðum.
Fjölmiðlarnir, og þá einkum
sjónvarpið, hafa mjög mótandi
áhrif á viðhorf manna. Það er
eftirtektarvert að sjá hvernig
gildi manna hefur breyst fyrir
áhrif Ijölmiðlanna. Menn kippa
sér lítt upp við það þótt þeir sjái
stórslys, aftökur og þess háttar á
skjánum. Fólkið hefur harðnað
svo við að sjá slíka atburði svið-
setta í leiknum myndum, að
raunveruleikinn er settur á stall
með óraunveruleika kvikmynd-
anna. Áhorfendur nútímans eru
jafn ónæmir og múgurinn í Róm
forðum, þegar menn skemmtu
sér við að horfa á meðbræður
sína neydda til að murka hverja
aðra niður í hringleikahúsunum.
Viðhorfið til náungans hefur
breyst og er enn að breytast.
Kærleikurinn til óborinna, jafnt
og borinna manna hefur kólnað
niður úr öllu valdi.
Á sjöunda áratugnum var gerð
tilraun, í Þýskalandi og Banda-
ríkjunum, um hvernig fólki
þætti að vera án sjónvarps um
nokkurn tíma. Þeir sem gengu
undir tilraunina áttu afar erfitt
með að ná tökum á heimilislíf-
inu fyrstu vikuna. Það var sam-
dóma álit allra tilraunarþolanna
að sjónvarpsmissirinn hefði ver-
ið líkastur ástvinamissi. Þetta
var svo alvarlegt að sum bam-
anna hefðu fremur kosið að
missa föður sinn en sjónvarpið.
Eftir nokkurn tíma komst aft-
ur jafnvægi á í heimilislífinu.
Fólk tók til við að lesa bækur,
hlusta á útvarp, föndra við tóm-
stundaiðju - og tala við börnin
sín.
Foreldrar játuðu það hrein-
skilnislega að vegna sjónvarpsins
hafi þeir ekki haft tíma til að tala
við börnin. (Sjónvarpað var 14
stundir á dag og víða var kveikt á
sjónvarpstækinu allan daginn).
Nú fyrst gáfu þau sér tíma til að
tala við börnin um vandamál
þeirra og leiðbeina þeim.
Tuttugu árum síðar, eða nú
nýlega, var talað við fólkið sem
tók þátt í tilrauninni. Kom í ljós
að fljótlega hafði sótt í sama far-
ið eftir að sjónvarpsbindindinu
lauk. Sjónvarpið varð aftur ráð-
andi afl í heimilinu, enginn tími
var fyrir börnin, uppeldi þeirra