Heimilisblaðið - 01.07.1959, Blaðsíða 19

,an er komið danska orðtækið að panere
eða fisk, áður en steikt er).
ót ketta kefur komið í ljós við hjálp
margra stofnorða, sem borizt hafa sem
Ur til ýmissa nútíðar-tungumála. Og
arria máli gegnir um töluorðin: 1: OINOS;
' DU0; 3: TREIES; 4: QETWER; 5: PEN-
S 6: SWEKS; 7: SEPTN; 8: OKTO; 9:
^EWN; 10; dekm_
tið n<^a ^ntt ^aU hreytzt nokkuð í nú-
ar-tungumálunum, myndi heilmingur
^anna — a. m ^ — skilja þau, hvort held-
Værr í Aþenu, London, Moskvu, Bombay
a Buenos Aires.
betta frumstæða fólk við nokkra ríkj-
Va ð S.^ern''? Urð þess yfir að ríkja, REG,
a indversku rajah, á latínu rex (kon-
. rL °g t. d. á dönsku að orðunum re-
tr Gíkisstjóm) og regere (að stjórna).
^?1 kéldu þessir forfeður okkar til?
sem tungu þeirra skortir orð yfir ljón,
^grisdýr, fíla, úlfalda og pálmatré, er nokk-
j., i Ve^lnn víst, að þeir hafa ekki búið í
a\a Utinu. Þeir hafa haft búsetu all-norð-
0 *6ga’ eD'r því að dæma, að þeir áttu til
dön Sn^n’ SNEIGHW (á ensku snow,
Vgj u sne, rússnesku sneig, grísku nipha,
hér U-nyf, latínu nix, frönsku neige — og
sncer^a elnnig m’nna á íslenzku orðmyndina
ptamin dýr, sem við vitum örugglega, að
a ír tekktu til, eru: slangan (SERP), bif-
jj. lnn (BHEBHRU), björninn, villigæsin,
yhrlnan °g vrBiöndin. Þeir höfðu einnig orð
j^ arstraum (STREW) og vötn, sem af eru
j 0íIlln B d. dönsku orðin mose og marsk,
^ neska orðið mare (haf), íslenzka orðið
sk^1" ls-ærl’ °S öll þau orð sem hafa for-
eytið marine í evrópskum málum. Hins
4ar virðast þeir lítið hafa þekkt til úthaf-
Vit ^ ^^erns á örfáum stöðum er vísað til
eskjunnar um saltvatn, reginsjó.
;sj triám þekktu þeir birki og beyki. Og
þe UZua orðið bók myndaðist alllöngu síðar,
^gar Norður-Evrópu-búar tóku að rista let-
sitt í mjúkan beykibörk.
forfl/æðÍngar hent á, að þessir mála-
h;^6 Ur °Bkar hafa þekkt jurta- og dýralíf
fjejS emPraða meginlandsloftslags. Ýmislegt
; j^a. endir til þess, að þeir hafi átt heima
'Evrópu, einhvers staðar ii
mnan
tak-
marka gamla austurríks-ungverska keisara-
dæmisins, sem síðar varð.
Á einhverjum ótilgreindum tíma hafa þó
þessir ,,indósvrópsku“ forfeður okkar tekið
sig til og flutzt á brott, annað hvort vegna
of mikillar fólksfjölgunar eða innrásar ann-
arra þjóðflokka. Flakk þeirra hefur tekið
þúsundir ára og þeir hafa komið víða við.
Ein greinin flutti slavneskt tungumál alla
leið norður að íshafi, annar latneska grein
til Miðjarðarhafsins, en þriðja greinin sem
fór til Englands og Frakklands nefndist kelt-
neska, og loks breiddist svonefnd germanska
til hægri bakka Rínarfljóts og þaðan norður
um alla Skandinavíu.
Við höfum sem sagt erft ríkuleg auðævi
orða, sem tengja margar þjóðir. Enn má þar
bæta við orðinu guð ,sem á uppruna sinn í
fomorðinu GHUTOM, og þýðir ,,sá, sem
er tilbeðinn". Orðið SAC þýddi heilagur
(sankti), rétt eins og nú. Og germanska
orðið bidja (að biðja) er náskylt latneska
orðinu fidere (að trúa).
Loks getum við verið vissir um, að for-
feður vorir hafa hugleitt margt varðandi orð
sín og tungumál — rétt eins og við erum
að gera þessa stundina.
Kúreki einn kom inn í veitingahús og bað um
glas af sterkri áfengisblöndu. Hann hvolfdi í sig
úr glasinu í einum teyg, en um leið var gerð til-
raun með kjarnorkusprengju skammt frá, svo að
húsið lék á reiðiskjálfi. — Ah! hrópaði kúrekinn
harðánœgður til veitingamannsins. Þú kannt að
blanda snapsinn eins og ég vil hafa hann!
Maður nokkur í einu þurrkahéraði Bandaríkj-
anna skrifaði heimilislækni sínum á þessa leið:
— Fyrir fjórum árum ráðlögðuð þér mér að flytjast
hingað mér til heilsubótar og forðast allan raka
og bleytu. En haldið þér ekki, að mér fari nú að
verða óhætt að fara í bað?
í Texas er stundum svo hvasst, að þegar bændur
þurfa að hornstýfa nautpening sinn, láta þeir grip-
ina aðeins reka hornin út um fjósdyrnar, og storm-
urinn feykir þá framan af þeim. Stundum eru svo
mikil frost þar í landi, að þegar kýrnar eru mjólk-
aðar, kemur ekki mjólk, heldur mjólkurís. í Kletta-
fjöllunum getur orðið svo kalt, að skuggar manna
gaddfrjósa og liggja eftir á veginum. Bændur hirða
þá oft og reisa þá upp á ökrum sínum sem fugla-
hræður.
^LISBLAÐIÐ
151