Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Blaðsíða 77

IIÐUNN
Þjóðmálastefnur.
167
frjálsum vilja, setja sér viðskifta- og skipulagsreglur,
bygðar á réttlæti og bróðerni. Ætlunarverk skipulagsins
er þríþætt: Að koma til leiðar almennri velmegun, rétt-
látum skiftum og borgaralegum þroska. Segja má, að
það sem jafnaðarmenn hyggjast að vinna með lagasetn-
ingu og ríkjaskipulagi ofan frá, hyggjast samvinnumenn
að koma til leiðar neðan frá með félagsbyggingu frá .
grunni í skjóli ríkisverndar og borgaralegra laga. Frá
iþjóðfélagslegu sjónarmiði á skipulagið að vinna tvent:
Það á að styðja almenna velmegun og siðmennileg skifti
•og það á jafnframt að ala borgarana upp, til þess að
hlíta slíku skipulagi og til þess að búa saman á jörð-
unni eins og siðaðir menn.
Skipulag samvinnumanna hefir, eins og kunnugt er,
náð mikilli rótfestu víða um heim og einnig hér á landi.
Því hefir að þessu verið beitt mestmegnis á sviði verzl-
unarviðskiftanna, en hefir, einkum á síðustu árum, einnig
þokast inn á framleiðslusviðið. Fylkingu samvinnumanna
hér á landi skipa einkum bændur og smáframleiðendur,
svo og ýmsir mentamenn, einkum kennarar. Aðstaða
bænda í atvinnufylkingum landsins styður skoðun og
hófsemisstefnu samvinnunnar. Þeir eru flestir einyrkjar
en bjargálnamenn. Um leið eru þeir sínir eigin hús-
bændur og eigin verkamenn. Þeir standa því miðja vega
milli þeirra kappsfulln flokka, sem þekkja enga miðlun,
en toga af alefli hvor til sinnar handar. — Þróun sam-
vinnustefnunnar meðal bænda verpur skýru ljósi yfir þá
staðreynd, að flokkaskiftingin er í raun og veru tvens-
konar: í fyrsta lagi skipast menn í flokka eftir innræti
og lífsskoðunum. I öðru lagi eftir atvinnu og lífskjörum.
Þó grípur þetta hvað inn í annað, því að lífskjörin móta
mennina og hafa áhrif á skapgerð þeirra og lífsskoðun.