Kirkjuritið - 01.02.1955, Blaðsíða 13

KETILL ÞORSTEINSSON BISKUP 59
Ein er sú heimild um Ketil biskup, sem hvert lands-
barn mun kannast við. Frægast ritverk íslenzkt hefst á
þessum orðum: „íslendingabók gerða ek fyrst byskupum
órum, Þorláki ok Katli, ok sýndak bæði þeim ok Sæ-
mundi presti.“ Hér kemur fram, að það er eigi ófyrir-
synju að rifja upp það, sem vitað er um Ketil biskup, nú,
er 880 ár eru liðin frá fæðingu hans.
Hinn fyrsti biskup á Hólum, Jón ögmundarson, var
Sunnlendingur, af ættbálki Oddaverja, svo vel máttu
Norðlendingar una við þann ágæta merkismann, sem haft
hefir meiri þýðingu gagnvart menningarlífi Islendinga en
venjulega er bent á, þar sem hann stofnsetti skóla á
Hólum og fékk til hans valda, útlenda kennara.
En eftirmaður hans, Ketill biskup, var af norðlenzkum
höfðingjaættum. I bókarauka fslendingabókar er greint
frá ætterni hans og rakið frá Helga magra í Kristnesi.
Langafi hans í karllegg var Guðmundur ríki á Möðru-
völlum í Eyjafirði, en faðir Ketils var Þorsteinn Eyjólfs-
son á Möðruvöllum. Á þeim stað er Ketill því líklega
fæddur árið 1074, enda er hann talinn vel sjötugur, er
hann andast árið 1145. Hann er því af höfðingjaætt og
tilheyrir annarri kynslóðinni, er alin hafði verið upp í
hinni nýju trú. En bráðum skal sýnt, hvernig hið gamla
og hið nýja toguðust á í huga hans. Hann kvæntist og
fékk gott kvonfang, Gróu, dóttur Gizurar biskups fsleifs-
sonar, og bjuggu þau á Möðruvöllum. Um líkt leyti má
gjöra ráð fyrir, að Ketill hafi tekið prestsvígslu, og segir
heimild í Kristnisögu um það: „Þá váru flestir virðinga-
menn lærðir ok vígðir til presta, þó at höfðingjar væri.“
Ketill hefir þá í senn verið hinn veraldlegi höfðingi, goð-
orðsmaðurinn, og hinn andlegi, prestur heilagrar kirkju,
or vald hafði til að binda og leysa. Má segja, að höfðingja-
ættirnar hafi verið viðbragðsfljótar til að sameina hið
forna þjóðskipulag við hin nýju viðhorf. í þeim hefir
búið rík menningarviðleitni og þrá, og er eigi réttmætt
að túlka þessa sameiningu valds þessa heims og annars