Kirkjuritið - 01.03.1955, Page 14

108
KIRKJURITIÐ
n.
Líf og starf brautryðjandans er oft erfitt. Því hefir Einar
sjálfur lýst, meðal annars með lágmyndinni á styttu Jóns Sig-
urðssonar. Flokkur manna sést í oddfylkingu. Einn gengur
fremstur, en fyrir þeim verður stórgrýtisurð, sem ekki virðist
öðrum fær en fuglinum fljúgandi. En foringinn hikar ekki,
hann ræðst á björgin, er teppa leiðina, þrífur þau í fang sér
af feikna afli, kastar þeim til beggja hliða og ryður þannig
braut gegnum urðina fyrir sig og fólkið, er á eftir kemur.
Hver skildi lítinn dreng, sem lifði svo í heimi listarinnar,
að hann gleymdi öllu öðru? Allt innan sjóndeildarhrings
bernsku hans, frá fjarlægustu fjöllum til baðstofunnar heima,
var eins og stór myndabók fyrir honum, þar sem hann upp-
götvaði sífellt nýjar dásemdir. Og þessum dásemdum leitaðist
hann við að lýsa með því að gjöra myndir, meðan aðrir unnu
dagleg skyldustörf að búskapnum. Hlýðinn innri löngun sinni
hlaut hann að skilja við Galtafell og foreldra og systkini,
Ijúfustu ástvini sína fyrr og síðar. Hann lýsir því sjálfur svo:
„Tvennt var það, er ég kveið mest að kveðja: þær manneskjur
allar, er mér voru kærar, og svo umhverfið allt — brekkur
og grundir, hæðir og dalir, móar og mýrar, klettar og fjöll,
og ekki eingöngu hið næsta, heldur allt á allar hliðar, til yzta
sjóndeildarhrings þessarar jöklum og bláfjöllum luktu veraldar,
sem líkt og í spegli hafði sýnt mér hin margvíslegu blæbrigði
síns dularfulla lífs, endurskin einhvers eilífs veruleika, sem
ég skildi ekki, en hafði þó komizt í snertingu við, og þegið
af að gjöf þá sterku þrá, er því olli, að ég var nú að kveðja
þetta allt.“
Um fjölda ára verður hann fjarri ættjörð sinni að ryðja
sér braut listarinnar, við svo þunga raun, að margur myndi
hafa kiknað, við örbirgð og skuldir, áhyggjur og kvíða um
varðveizlu listaverka sinna, alltaf sjálfum sér samkvæmur og
trúr, óháður öðrum listastefnum og listamönnum, nógu mikill
til þess að læra af hinum mestu listamönnum og halda þó
öllum sínum séreinkennum. Hann dáði mjög svipinn íslenzka
yfir verkum Bertel Thorvaldsens; en verk hans sjálfs voru
þó runnin af enn dýpri rótum íslenzks þjóðernis. Og styrkur-
inn í verkum hans varð aldrei kaldur. List hans var sjálfstæð.
Hann vildi vera hann sjálfur, sjálfum sér trúr og list sinni í