Kirkjuritið - 01.04.1957, Blaðsíða 27

HVERS VEGNA EG GERÐIST FRIÐARSINNI
169
hvaða afstöðu bæri að taka til stríðs og friðar. Nú skeði það í fyrsta
sinni, að efi vaknaði um hvort frá kristilegu sjónarmiði væri nokkru
sinni réttlætanlegt að leggja út í styrjöld. En svo skall hún á ári síðar,
og vér vorum komnir í hana alveg fyrirvaralaust, án þess að kristnum
mönnum i landi voru hefði tekizt að taka nokkra fasta ákvörðun um
hvað bæri að gera. Aðeins fáeinir „andmæltu af samvizkuástæðum", en
meiri hlutinn hélt vananum: Landið átti í styrjöld, allir urðu að einbeita
kröftum sínum í þá átt að bæta úr þörfunum og gera það, sem í þeirra
valdi stæði, til að sigur ynnist og sæmileg útkoma fengist.
Með tímanum varð þúsundum manna ljóst, að sigur Hitlers rnundi leiða
til hins mesta ófagnaðar. En um þetta voru samt skiptar skoðanir innan
kirkjunnar, enda kirkjan svo klofin, að enginn gat leitað sér huggunar
nema hjá vissum einstaklingum. Þannig stóðu málin til stríðsloka árið
1945. Þróun málanna hafði verið svipuð og í fyrra stríðinu. Stríðstímar
®ru yfirleitt reynsluríkir, en ekki hentugir til ályktana. 1945 var það
almenn skoðun, að afnema bæri styrjaldir sem tæki til að ná stjómmála-
legum markmiðum. Evangeliska kirkjan í Þýzkalandi játaði, að hún hefði
ekki gaett ábyrgðar sinnar gagnvart þjóðinni, og sú spuming var hafin,
hvort nokkurn tíma yrði nokkuð unnið með valdi. Fáum árum síðar varð
það almenn skoðun, „að ofbeldið hefði aldrei neina blessun í för með
ser.“ Þetta var fyrst kirkjuleg kenning, sem síðar var viðurkennd á stjóm-
málasviðinu. Nú rak að því, að Vestur-Þýzkaland yrði endurhervætt.
Hvernig átti kirkjan að snúast við því? Þá var það sem ég gat raun-
verulega ekki varizt þess lengur að taka ákveðna afstöðu. Menn rifjuðu
að nýju upp kenningu lúthersku kirkjunnar. Hún er á þá leið, að ein-
staklingnum sé ekki leyfilegt að beita valdi eða ofbeldi í sínum einka-
málum, en aðstaða og hlutverk ríkisvaldsins sé með öðmm hætti. Það
hafi ekki einvörðungu rétt til að nota valdbeitingu og kúgun, heldur sé
beinlínis skylt til að gera það til þess að halda uppi lögum og rétti.
þessu var ennfremur dregin eftirfarandi ályktun: Ríkisvaldið hefir rétt
til að nota valdbeitingu og kúgun gagnvart öðmm þjóðum, og þess er
®kki aðeins krafizt af kristnum mönnum, að þeir inni af hendi skyldu
sina í þessu efni, sem almennir borgarar, heldur gegni útboði og taki
Mtt í herþjónustu.
l’essi skylda borgarans hafði ekki verið dregin í efa í meira en heila
en nú vaknaði þessi spurning, sem vér komumst ekki undan að
svara: Er það í raun og veru rétt af kristnum manni að hlýðnast þessu
kalli? Af vana og tilhneigingu reyndi ég að bjarga mér með svari Lúthers
sjálfs, sem var í fullu samræmi við kenningu Ágústínusar: Kristinn maður