Kirkjuritið - 01.01.1964, Blaðsíða 46

Harry Kallmark:
Getur verið um kristna list
að ræða?
Cennino Cennini liefur hina frægu bók sína um málaralist-
ina með orðunum: „Guð, liinn almáttugi“ og lýkur lienni með
orðinu: „Amen“. Höfundur dagsetur bókina 13. júní 1437 eða
í þann tíð, þegar nýjar endurreisnarliugmyndir í fornmenn-
ingarátt tóku að láta til sín taka á sviði listanna, sem fram að
því höfðu verið þrælbundnar kirkjunni. Paolo Veneziano varð
fyrstur til að freista þess að slíta sig úr hópi taglhnýtinganna.
Talið var að kirkjulistinni stafaði hætta af vaxandi heims-
liyggju. En listamennirnir báru sig upp undan hinum ríkjandi
austrænu formfjötrum. 1 þann mund, sem Cennino Cennini
lauk riti sínu, höfðu margir frægir listamenn skorið upp herör
fyrir frelsi listarinnar. Paolo Uccello, Donatello, Filippo Lippi
og Andrea del Castagno ollu ólgu á sínum tíma. Verið getur að
Cennini liafi liugsað sér að leitast við að leiða listina að nýju
undir væng kirkjunnar og beina þeim listamönnum, sem liann
taldi að færu villir vegarins, aftur á rétta leið. Þess vegna held-
ur hann því fram að þeir eigi að kynna sér listina á sama hátt
og menn sökkva sér niður í guðfræði, iðka lireinlífi, biðja að
staðaldri og leita eingöngu hugmynda til Biblíunnar, enda sé
þar um nægilega auðugan garð að gresja.
En það var annar gáll á öldinni. Því til sannindamerkis er
það, hve bók Cennino Cenninis féll fljótt í glcymsku. Hún var
fennt í fjórar aldir. Enginn hafði hugmynd um að liún væri
til, þangað til Guiseppe Tambroni gróf hana upp og gaf lianu
út að nýju 1821.
Áhrifaríkir íhaldsseggir tóku þó síðar fyrir kverkar þeirrar
listþróunar, sem hófst á tíma Cennino Cenninis. 1 margar ald-
ir ríkti ahnennt talað kyrrstaða á listasviðinu. Það er fyrst á
vorum dögum að þeir inenn koma fram, sem tekst að breyta