Kirkjuritið - 01.01.1964, Blaðsíða 23

KIRKJURITIÐ
17
liátt. Því næst stígur hann á bálköstinn. Þegar logarnir fóru að
brenna liann, þá tóku viðstaddir að beiðni lians undir sálminn:
«Kom þú liimins ástgjöf æðsta, Andinn belgi, til vor nú. Kom
þú, sálna liuggun liæsta, björtun sjálfur uppfyll þú. Kom og
eldinn kærleiks sanna, köldum glæð í björtum manna. Kom og
allan kristinn lýð, krýn þú blessun ár og síð“. Þannig gekk pré-
dikarinn og píslarvotturinn, Leonard Kayser, inn til betra lífs.
En siðbótarhreyfingin sótti sífellt á í Austurríki, þrátt fyrir
allar slíkar tilraunir til að gera bana að engu. Aðalsmenn í
landinu sýndu boðskap siðbótarinnar sérstakan ábuga. I höll-
nm þeirra og lierrasetrum voru baldnar evangeliskar guðsþjón-
ustur, sem íbúarnir í héruðunum umhverfis böfðu aðgang að.
Auk þess voru margir evangeliskir skólar settir á stofn og við
þá störfuðu duglegir kennarar. Evangelisku menntaskólarnir
stóðu brátt framar gömlu klaustur- og dómkirkjuskólunum í
Austurríki, svo að jesúítamunkur einn kvartaði sáran yfir
astandinu árið 1558 með þessum orðum: „Yín verður með
bverju árinu, sem líður, einna líkust annarri Wittenberg“.
Austurríki var nú nærri alevangeliskt. Af hverjum eitt liundr-
að íbúum voru níutíu evangeliskir. Þegar Ferdinand keisari 1.
lézt 1564, bafði lútherskur siður náð svo miklum tökum í
Kárnten og Steiermark, að yngsti sonur lians, Karl, fann aðeins
overulegar leifar rómversk kaþólsku kirkjunnar þar. Fram-
tíðin virtist blasa við evangeliskum mönnum alveg óvenjulega
björt og beillavænleg. En eftir nokkra áratugi var aðstaðan
gerbreytt. Árið 1590 dó Karl 2. erkihertogi. Eftirmaður bans
var sonur bans, Ferdinand 2., sem með tímanum var orðinn of-
stækisfullur stuðningsmaaður rómversku kirkjunnar. Hann
bafði svarið Guðs beilögu móður frammi fyrir liáaltarinu í
Maríazell dýran eið á þ essa leið: „Heldur ríkja yfir eyðimörk,
neyta beldur vatns og brauðs og fara betliferðir með konu og
börn og láta brytja líkama minn niður en gera kirkjunni rangt
og umbera villutrúarmenn“.
Erá aldamótunum 1600 og allt til 1781 voru evangeliskir
JOenn í Austurríki ofsóttir meira og minna. Keisaraættin, sem
'ennd er við Habsborg, og rómversk kaþólska kirkjan reyndu
n)eð öllum ráðum að leiða þjóðina til rómversks siðar að nýju.
argar kirkjur voru eyðilagðar og kirkjugarðar einnig. Marg-
lr nsu upp til andmæla gegn aðförum þessum, en án árangurs.
2