Kirkjuritið - 01.11.1969, Blaðsíða 4

386
KIRKJURITIÐ
líta yfir lióp sinn. Og snemma gat liann liaft með sér börn
og unglinga, við að brynna og reka fénaðin ná beit, var slíkt
góður skóli, sem jók ábyrgðartilfinningu og sjálfsvirðingu?
veitti unglingum jafnframt mikla skemmtun.
1 liinu mikla verki um Vestræna menningu, ræðir Osval
Spengler meðal annars um sveit og bónda og segir: Bóndi
allra tíma skýtur rótum djúpt í jörð, sál manns, keinst i
snerting við sál landsins, ný kennd skapast, náttúran, sem
virtist andstæð, verður vinveitt. Jörðin verður móðir jörð?
milli sánings og uppskeru, liausts og dauða, barns og sáð-
korns, verður órofa samband. — Og ennfremur segir bann •
öll sönn menning befst í sveit, öll liáleit trúarbrögð eiga þaI
rætur. Þar stendur lífið í náinni snertingu við frumuppspretti
tilverunnar, og þar heyrast bezt þær raddir, sem auka vilja
æðri þroska.
Söguskoðun Spenglers er um margt merkileg, ekki sízj
fyrir okkur. Landið og þjóðin liafa verið nátengd allt f*'a
fyrstu tímum. Að baki þeirri menningu, er bér skapaðist sto<
þjóðin öll, en liún átti sér bólfestu, iun allt bið víðáttuniikk'
land, og stundaði jöfnum böndum sjó og land. Bæir risu i'1"
lil dala, út til stranda, í eyjum, undir báum slútandi fjölluu1’
og á breiðu undirlendi. Og víðs vegar að, jafnvel frá ólíkustu
stöðum, konni ábrifamenn, sem voru til forystu fallnir, °r
mikið kvað að. Svo var þetta á landnámsöld og liélst gegnu*"
söguna, til mikils styrks fyrir livert liérað, og landið í beild'
Eðlilegt er að þessarar merkilegu sögu sé að einhveri"
getið, við þessi tímaskil, þar eð veturinn befur átt ríkan þ;l,t
í að skapa og viðhalda sérstæðum þáttum í menningu þjóðar-
innar frá öndverðu, ekki sízt með kvöldvökum, og þvi pl
þeim fylgdi. Að loknum gegningum, safnaðist allt lieiniil's'
fólkið saman við störf, á palli. Þar bafði liver sitt verk ;l‘
vinna. Einn skyldi skemmta. Sat liann miðsvæðis og las upp
liátt fyrir aðra, eða kvað rímur. Lestrarefnið voru Islending1*'
sögur, þjóðsögur, eða annað sem til var. Vakan endaði me(
lestri hugvekju, og þegar komið var frarn á föstu Passíusábn'
um. Allar voru bækur þessar rammíslenzkar og margar skráð'
ar með þeim ágætum að frægt er um lieim allan. Mál og stn ’
livort tveggja liið fegursta, og persónur þannig að ekki gleyi"
ast. T liverri baðstofu um land allt, dáðu menn vitsnnini Njál&’