Nýjar kvöldvökur - 01.10.1943, Page 23

N. Kv,
SÆNSKIR HOFÐINGJAR
159
matast af. Brotin brökuðu undir fótum
þeirra, þegar þeir fóru út og lokuðu dys-
inni.
— Nú hefir þú fengið annað að hugsa
um — og þú hefir nógan tímann! kölluðu
þeir inn til hans. — Nú situr þú þarna inni
í dysinni og undrast með sjálfum þér og
spyrð, hvaðan það muni hafa komið forð-
um daga, þetta sigursæla fólk, sem alltaf
stöðugt ber sólskinið með sér í vopnum sín-
um. — Vér skiljum þig, Ura Kaipa! — Nú
viltu vera aleinn!
Eldurinn logaði ennþá undir pottinum
inni í dysinni hjá þeim dauða og kastaði
bjarma sínum í gegnum sprungurnar milli
efstu steinanna.
— Já, hvaðan komum vér forðum daga?
endurtók Karilas og rétti hendina spyrjandi
móti suðri og austri. — Skáld! Getur nokk-
ur ykkar svarað spurningu Ura Kaipa? Er
nokkur meðal yðar, sem treystir sér til að
ráða gátuna? — Lengi höfum vér nú þegar
búið í landinu.... Og smám saman höfum
vér lært að smíða oss hin leiftrandi vopn.
Eitt — aðeins eitt veit ég, skáld! Og það
er, að ekkert af yðar fornu kvæðum segir
frá bjartari né dýrðlegri sumarnótt en þess-
ari. — Og hér munum vér nú ryðja land og
rækta. Land, sem menn geta lifað í um ald-
ur og æfi. —
J. B. S. HALDANE:
Hættan af vondu lofti.
Fyrir um öld síðan héldu menn að næt-
urloft væri sérstaklega óhollt. Nú telur
fjöldi manna það heilsusamlegt að sofa við
opna glugga. Hver vísindaleg rök liggja til
þeirrar skoðunar?
Það er ekki öruggt að treysta áliti al-
mennings, og jafnvel hagfræðilegar tölur
og útreikningar geta leitt menn afvega.
Það er t. d. enginn efi á því, að í Englandi
•eru minni tannskemmdir hjá því fólki, sem
notar tannsápu, en hinum, sem það gera
■ekki. En þegar á það er litið, að þeir, sem
;geta veitt sér það að hreinsa tennurnar með
tannsápu, eiga einnig kost betri fæðu
en Itinir og geta hæglegar leitað tannlækna,
þá er þetta engin sönnun þess, að tannsáp-
an ráði úrslitum um verndun tannanna.
Á líkan hátt er hægt að sýna fram á, að
fólk, sem lifir í offylltum húsakynnum hef-
ir almennt lakara fæði og minni möguleika
til almenns hreinlætis, en hinir, sem nægi-
legt hafa liúsiýmið. Af því leiðir, að ekki
verður unnt að benda á, að þrengslin ein
valdi nokkru sérstöku meini. En nú vill svo
til, að hægt er að sanna, að þrengsli í hús-
um voru orsök sjúkdóma þar, sem íbúarnir
höfðu gnótt heilnæms fæðis og hreinlætis-
aðgerðir í bezta lagi, og enginn vafi er á
því, að sjúkdómarnir bárust í andrúmsloft-
inu.
Eitt skýrasta dæmi í þessu efni er úr stríð-
inu 1914—18. Þá var heilahimnubólga
skæður sjúkdómur meðal hermannanna.
Sjúkdómur þessi er ætíð mjög mannskæð-
ur, en undir venjulegum kringumstæðum
er hann fremnr sjaldgæfur, þótt sýkillinn
sé svo útbreiddur, að hann sé að finna í
hálsi hundraðasta hvers manns. Þegar sjúk-
dómurinn gengur sem farsótt, hafa meira