Nýjar kvöldvökur - 01.10.1943, Síða 28

1 62
BÆKUR
N. Kv.
Haraldur Sigurðsson og Helgi Hálfdán-
arson. Isafoldarprentsmiðja h.f. Reykja-
vík MCMXLIII.
Margt kemur nú út góðra bóka, en fáar,
sem betur mun verða tekið en Ferðabók
Eggerts Ólafssonar. Eins og kunnugt er var
hún upphaflega rituð á dönsku og kom hún
út í Soröe 1772. Á þýzku kom hún út 1774
—75 og í ágripi 1779; á frönsku kom hún
út 1802 og á ensku 1805. Þýðandinn kemst
svo að orði í formála fyrir hinni nýju út-
gáfu:
„Það leikur vart á tveim tungum, að
Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna
Pálssonar sé eitt hið gagnmerkasta rit, sem
um ísland hefir skráð verið fyrr og síðar. 1
meira en heila öld var hún hin eina lreild-
arlýsing, sem til var á landinu, bæði um
lréraðaskipan, náttúrufræði og þjóðlíf. . . .
Það má einnig teljast vafasamt, hvort nokk-
urt annað rit hefir borið þekkingu um ís-
land jafnvíða nreðal erlendra þjóða“.
Nú fyrst, eftir nær því 1% öld, kemur
þetta merka rit út á íslenzku. í bókinni eru
allar þær myndir, sem voru í frumútgáf-
unni, ásamt korti af íslandi, sem fylgdi
þeirri útgáfu. Hafi þýðandi og útgefendur
þökk fyrir útgáfuna, með henni hafa þeir
unnið þjóðnytytjastarf.
Þ. M. J.
Þóileifur Bjarnason: Hornstrendingabók.
Útgefandi Þorsteinn M. Jónsson. Akur-
eyri 1943.
Það má með sanni segja, að Vestfirðir séu
á dagskrá í íslenzka bókmenntaheiminum í
ár. Sl. vor kom Barðstrendingabók, mikil
bók og merk, og nú er Hornstrendingabók
komin á markaðinn. Þetta er raunar alls
ekki undarlegt. Á Vestfjörðum er náttúran
hörð og hrikaleg. Baráttan fyrir lífinu hefir
skapað þar liarðgert fólk, og erfiðar sam-
göngur hafa valdið því, að fornar venjur og
menningarhættir hafa geymst betur vestra
en víðast annars staðar á landinu. En nú er
nýi tíminn að halda innreið sína þar eins og
annars staðar á landinu, og ber því að fagna
þeirri viðleitni, sem hafin er með bókum
þessum, til að forða frá gleymsku fornum
minjum og kynna landsmönnum menning-
ar- og lifnaðarháttu hinna afskekktustu
byg'gða.
Hornstrendingabók er mikið rit og sönn
prýði hverju bókasafni. Höfundurinn, sem
er Hornstrendingur að ætt og uppruna, er
hvort tveggja í senn gagnkunnugur við-
fangsefni sínu og hefir á því einlæga ást.
Hann er og stílfær maður í bezta lagi, og
ber bókin alls þessa ljósar minjar.
í fyrsta þætti bókarinnar er stutt land-
fræðileg lýsing Hornstranda 'og menning-
arþættir ýmsir. Annar þáttur heitir „Bar-
áttan við björgin" og sá þriðji „Dimma og
dulmögn“.
Enda þótt allir þættir þessir séu vel
samdir, er þó „Baráttan við björgin“ veiga-
mesti lrluti bókarinnar. Er þar lýsing á hin-
um hættulega atvinnuvegi Hornstrendinga,
bjargsiginu, og öllu sem þar að lýtur. Og
meira að segja fylgir höfundur Hornstrend-
ingum í verzluirarferðir þeirra með eggin
til ísafjarðar. Ýmsir hafa áður lýst bjarg-
sigi, en engin sú lýsing nálgast þessa. Þær
hafa allar verið þurrar skýrslur áhorfenda,
sem ekki hafa gert sér far um annað en að
lýsa lrinu ytra. En í frásögn Þórleifs finnur
lesandinn til með bjargfólkinu sjálfu. Hann
fylgir eftirvæntingu þess, að sigatíminn
byrji. Hann fylgir fyglingnum í hina geig-
vænlegu hættuför um hyllur og stalla og
tekur þátt í kvíða brúnarfólksins og fögn-
uði, þegar fyglingurinn kemur lreill á húfi
upp á brúnina. Og ekki má gleyma gleð-
skapnum heima á bæjunum um bjartar vor-
næturnar. En baráttan við björgin endar
ekki ætíð með sigri. Þarna eru einnig sagð-
ar margar harmsögur um þá vösku drengi,
er féllu í baráttunni. Ég tel vafamál að