Sjómannadagsblaðið - 03.06.1963, Blaðsíða 31

MEDUSUSTRANDIÐ
árið 1816
Skipströnd, skipbrotsmenn, upp-
reisnir á skipum, sjóræningjar og
sjórán hafa alltaf verkað sterkt á
huga almennings um allan heim.
Af sjóslysum er Medusastrandið
í fremstu röð hvað þetta snertir. Sá
atburður vakti meiri hrylling um
alla Evrópu en nokkur annar at-
burður svipaðrar tegundar hefur
gert :"yrr og síðar.
Napoleon hafði verið sigraður við
Waterloo. Samkvæmt friðarsamn-
ingunum áttu Bretar að skila Frökk-
um aftur nokkrum löndum í Afríku,
sem þeir höfðu hertekið á meðan á
styrjöldinni stóð. Eitt þeirra var
Senegal á vesturströnd Afríku. St.
Louis var höfuðborg Senegals, hún
stóð við suðurtakmörk eyðimerkur,
sem talin var allt að því ófær yfir-
ferðar. Til þess að efla fyrri völd
sín í Senegal sendu Frakkar þangað
flota fjögurra skipa með nýjan land-
stjóra og fleira fólk. Skipin lögðu út
frá hafnarbænum Rochefort á vest-
urströnd Frakklands. Þau voru frei-
gátan Medusa, corvettan Echo,
birgðaskipið (flute) La Loire og
briggskipið .Argus.
Ostjórn og óhöpp einkenndu ferð-
ina frá. upphafi. Medusa var næstum
strönduð á Biscayaflóa. Vegna
skekkju í útreikningnum villtist Me-
dusa margar mílur út af réttri leið.
Brátt urðu skipin La Loire og Argus
viðskila við hana. Þann 22. júní féll
15 ára gamall piltur fyrir borð, þeg-
ar skipið var út af Finisterrehöfða á
Hið stórkostlega málverk Medusuflekinn,
eftir Théodore Géricault. Málarinn talaði
við menn, sem komust lífs af, þegar frei-
gátan Medusa strandaði út af vesturströnd
Afríku og kynnti sér það, sem gerzt hafði.
Hann tók að beina athygli sinni að skýja-
fari og sjólagi og lét smíða fleka til þess
að athuga, hvernig hann hreyfðist á sjón-
lun, loks lauk hann við að mála myndina
árið 1819.
Spáni. Löngum tíma var eytt í gagns-
laust fálm, loks lét skipstjórinn setja
sexróinn bát í sjóinn með aðeins
þremur mönnum í, pilturinn drukkn-
aði.
Nóttina 29. júní kom upp eldur í
skiplnu, vegna kæruleysis bakarans,
eldurinn var slökktur. Daginn eftir
var bakarinn valdur að annarri í-
kveikju, bökunarofninn eyðilagðist.
Maðurinn, sem stjórnaði þessu
skipi, verður að teljast í röð hinna
óhæfustu skipstjóra allra tíma. í
skýrslum um Medusu-slysið er Le
Chaumareys talinn gjálífur og skeyt-
ingarlaus sjómaður. Hann var með
fallega lagskonu sína í för með sér
og birgðir af góðum vínum. Undir
stjórn hans á skipinu voru 400
manns. Auk yfirmanna voru þetta
setuliðsmenn, skrifstofumenn, lækn-
ar, bakarar, garðyrkjumaður og auk
þess nokkrar gleðikonur og ævintýra
menn.
Fjórir af farþegum skipsins áttu
eftir að koma sérstaklega við sögu.
Þeir voru: Schmaltz, hinn nýi land-
stjóri, herra Picard, smávaxinn,
snarráður lögfræðingur, sem var á
leið til höfuðborgarinnar með fjöl-
skyldu sína, miðaldra kona frá sviss-
nesku Olpunum, hún hafði verið
herkcna (Vivandiére) í her Napo-
leons og loks herra Richefort, tal-
inn málsmetandi meðlimur „Mann-
úðarfélagsins frá Cape Verde“.
Richefort var ungur, mjúkmáll og
tölugur, honum tókst á einhvern hátt
að telja Le Chaumareys trú um, að
hann væri siglingafróður og reyndur
sjómaður. Þó ótrúlegt sé, fékk skip-
stjórinn Richefort stjórn skipsins í
hendur, sjálfur fór hann undir þilj-
ur cg hélt sig þar hjá lagskonu sinni
og vínbirgðunum.
Tenerife var fyrsti viðkomustaður
Medusu. Þaðan virtist siglingaleiðin
vera greið til Senegal. Vandinn virt-
ist í fljótu bragði vera sá einn að
halda niður með Afríkuströndinni.
En á miðri leið, við Blancohöfða, er
mikið rif, sem teygir sig 100 mílur
til hafs. Þar sem fjöldi skipa hafði
lent á þessu rifi, gaf franska flota-
stjórnin Le Chaumareys skýr fyr-
ir mæli um, hvernig hann ætti að
haga siglingunni til þess að forðast
hið hættulega neðansjávargrunn.
Hinn ungi Richefort kærði sig koll-
óttan um fyrirmælin og stefndi glað-
ur og reifur beint á grunnið. Cor-
vettan Echo, sem hafði haldið sig á
eftir Medusu, sá hvað verða vildi og
flýtti sér að senda út aðvörunar-
merki, en lét síðan Medusu eina
um að sigla sína brjálæðislegu stefnu
og hélt áfram ferð sinni til Senegal
án hennar. Le Chaumareys var und-
ir þiljum og vissi ekkert um aðvör-
unarmerkin, en Alexandre Corre-
ard, ágætur vélfræðingur, sem síðar
hjálpaði til að skrifa skýrslu um
harmleikinn, gerði sér ljósa grein
fyrir hættunni og lét skipshöfnina
vita.
Lögfræðingurinn Picard íilkynnti
öllum, að slys væri yfirvofandi. —
Maudet undirforingi mældi dýpið,
skipið var komið upp á grunnsævi.
En Richefort hélt sinni stefnu þrátt
fyrir það. Hinn 2. júlí árið 1816
kl. 3,15 eftir hádegi strandaði skipið
í sléttum sjó og undir heiðum himni
I fyrstu kom ekkert annað alvar-
legt fyrir, skipið stóð í sandi og var
óbrotið. Allt, sem þurft hefði að
gera, til þess að Medusa losnaði, var
að létta hana með því að kasta fall-
byssunum fyrir borð, og ef til vill
mjöltunnunum, þá gat hún flotið á
næsta flóði. En skipstjórinn neitaði
að fórna nokkurri byssu og Schmaltz
landstjóri neitaði að verða af með
mjölið. Landstjórinn sagði, að skipið
mundi losna samt. A næsta flóði
flaut Medusa að vísu, en aðeins
snöggvast. Síðan settist hún djúpí
niður í sandinn.
Erfitt er að leggja trúnað á þá
ringulreið, sem nú hófst um borð í
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ T 7