Sjómannadagsblaðið - 03.06.1963, Page 49

Síldin
Á löngum tíma hefur þjóðinni lærzt
það, sem hún veit og kann í dag um
veiðiaðferðir og fiskimið. Þótt vafa-
laust hafi gengið á ýmsu með há-
karl og þorsk, þá er engum blöðum
um það að fletta, að síldin hefur
reynzt erfiðust, því það liðu aldir
áður en mönnum lærðist að veiða
hana að nokkru gagni, og allt fram
á síðustu mánuði hafa nýjar aðferðir
verið reyndar til að gera síldveið-
amar árvissar og ábatasamar.
Suðurlandssíld.
Þó síldveiði í Faxaflóa sé aðeins
50 ára gömul atvinnugrein, þá eru
margar aldir síðan íslenzkir sjómenn
fóru að hugleiða, á hvern hátt mætti
nýta þessa fisktegund. Þeir vissu,
að næg síld var í Flóanum og á Sel-
vogsbanka nær allt árið. Þorskur-
inn, sem dreginn var á færi undir
Stapagati og austur á Breddu var
með troðinn maga af síld, þeir sáu
hana vaða í stórum flekkjum í sjó-
skorpunni og það rak kynstur af
henni á land af óþekktum ástæðum.
Til dæmis rak eitt sinn svo mikið
af síld á fjörur Vogabænda, að það
tók í klof fullorðnum manni. En þó
nóg væri- af síldinni, var það verra,
að menn kunnu engin ráð til þess að
veiða hana, þótt þá fýsti, þó ekki
væri til annars en í beitu, því síld
er tálbeita á króki.
Um aldamótin, eftir að frost-
geymsluhúsin komu til sögunnar,
hófst síldveiði í reknet í Faxaflóa.
Var hún nær einvörðungu notuð til
beitu, en línuveiðar voru um það
leyti að útrýma handfærunum, sem
verið höfðu helzta veiðarfærið :<
nokkrar aldir. Lítilsháttar var saltað
af síld í tunnur og smám saman varð
reknetaveiði í Faxaflóa árviss at-
vinnuvegur.
Heldur þróaðist þessi atvinnuveg-
ur — Suðurlandssíldariðnaðurinn —
hægt. Hinar fljótvirku herpinótar-
veiðar fyrir Norðurlandi voru aðal-
og kraftblökkin
síldarvertíð landsmanna. Milljónum
mála af spikfeitri Norðurlandssíld
var ausið upp á hverju sumri, eftir
að herpinótin og hringnótin komu
til sögunnar. Herpinót er veiðarfæri,
sem hentaði vel í kyrrum sumarsjó
yfir nótinni og var hún fest í aftur-
fyrir Norðurlandi. Hinsvegar varð
hún ekki notuð að gagni á umhleyp-
ingasamri vertíð syðra, þar sem vest-
anbrim deyr aldrei milli veðra. En
nú hefur orðið breyting á, sem menn
hafa tekið eftir. Nýtt ævintýri —
ævintýralegra en nokkurt annað hef-
ur gerzt. Síldarskip koma dag eftir
dag drekkhlaðin af Suðurlandssíld,
sem þau veiða í hringnætur. Ný að-
ferð hefur rutt sér til rúms: kraft-
blökkin.
Fyrstur með kraftblökk,
er bar árangur.
— Sjómannadagsblaðið hafði tal
af Baldri Guðmundssyni, útgerðar-
manni, en skip hans, „Guðmundur
Þórðarson11, sem er 200 tonna stál-
skip, varð fyrsta skipið til þess að
innleiða kraftblökkina hér á landi.
— Við höfum ekki fundið upp
kraftblökkina, segir Baldur og bros-
ir. Hún hafði verið notuð í allmörg
ár í Bandaríkjunum og er þaðan
upprunnin. Annars er höfuðkostur-
inn við blökkina sá, og það sem
mestu máli skiptir, að síldarskipin
losna við nótabátana og allt sem því
fylgir. Blökkin er staðsett í veiði-
skipinu sjálfu og dregur síldarnótina
um borð í það. Utilokað væri að
veiða hér syðra með sömu aðferð og
tíðkast fyrir Norðurlandi — með
nótabátum, því þeir verða ekki not-
aðir nema þegar bezt er og blíðast.
Þetta hefur verið reynt, en hefur
ekki borið árangur.
Annars vil ég taka það fram, segir
Baldur, að það er fyrst og fremst
Haraldi Ágústssyni, skipstjóra ó
„Guðmundi Þórðarsyni“, að þakka,
hversu vel tókst þegar í upphafi að
nota blökkina. Haraldur hefur ein-
mitt ritað hjá sér nokkuð um það
efni, fyrstu tilraunir sínar, og er
rétt að það verði birt, en það hljóðar
svo:
„Þann 21. júní 1959 var lagt af stað
frá Reykjavík á mb. Guðmundi
Þórðarsyni RE 70 til síldveiða fyrir
Norðurlandi með hringnót. Utbúnaði
var þannig háttað, að draga átti nót-
ina með kraftblökk, sem fengin var
frá Ameríku. Var nótin höfð aftast
á þilfari skipsins og blökkin í bómu
mastur skipsins. Enginn nótabátur
var hafður meðferðis, en í þess stað
var nótinni kastað beint af skipinu
og hún dregin inn í það aftur að
kasti loknu. Lítill stál-vélbátur var
hafður meðferðis og var hann í ugl-
um bakborðsmegin. Var báturinn
hafður í enda nótarinnar, þegar kast-
að var og síðan til þess að halda nót-
inni frá skipinu meðan háfað var úr
henni, svo var hann og notaður til
annars, sem til féll og kom að góð-
um notum.
Bóma var höfð ca. 2 metra aftan
við bakka skipsins. Var korkaendi
Baldur Guðmundsson.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 35