Eimreiðin - 01.10.1933, Blaðsíða 29

eimreiðin
ÍSLENZK KIRKjA
379
hvers hrikalega voldugs úthafs, flæddi þessi kristna rómverska
mn yfir strendur landsins og bar í fangi sér nýtt líf og nýja
menningu. Angelus-hringing rauf þögn kyrlátra dala, íslenzk
mold tók að hlaðast upp sem klausturveggir, og norrænir vík-
>ngar sáust krjúpandi á bæn frammi fyrir ölturum latneskra
dýrlinga.
Er lúterskan herjar hér land, skeður það með svipuðu móti
°9 hjá öðrum þjóðum, og venjur hennar og kenningar voru
mótaðar samkvæmt siðum annara siðaskiftakirkna. En þrátt
^ynr það, þótt kirkja vor hafi skapast og þróast að erlend-
um hætti, þá er þó margt, sem sýnir það, að íslenzkt eðli og
lundarfar hefur kunnað því illa að fá ekki að nokkuru að
Setja fingraför sín og mark á þessa framandi stefnu. I kaþólsk-
uni sið var auðvitað vald Rómar viðurkent, en þó andæfði sá
hraftur, sem bjó með kynstofninum, betur en í nokkru öðru
landi ýmsum firrum þaðan að sunnan. íslenzkir kennimenn
9engu t. d. aldrei undir ok einlífis, meira að segja mjög fáir
biskupanna. Og skólar og klaustur urðu miðstöðvar norrænna
fræða, biskuparnir einskonar fylkiskonungar, sem höfðu manna-
f°rráð og héldu veizlur að fornum sið, og kostir og gallar
uíkingsins skinu trúlega í gegnum biskupskápuna.
Siðaskiftin ollu hér bylíingu á ytra formi guðsþjónustunnar
°9 hægfara breytingar í trú. Trúarsetningar, mótaðar á erlend-
Um kirkjuþingum, ná hér lögfestu, en áfram er kirkjan þó
slungin þjóðlegum þáttum. Rétttrúnaðurinn verður utanaðkom-
andi vald, sem menn lúta og beygja kné fyrir, en í skjóli hans
l3róast og vex kristileg-íslenzk menning.
Hallgrímur yrkir passíusálma sína sem trúr þjónn rétttrúnað-
ar'kirkju, en undir hinum rómönsku flíkum glittir þó í ís-
'enzka bóndann, sem á yfirburða listrænan hátt er að túlka
sina persónulegu trúarreynslu. Það er ort um kross Krists,
sem gnæfir við dimmbláan, austrænan himin á Golgatahæð.
^ baki þeirra þjáninga og þess sigurs getur jafnframt að
kta kaunum sleginn kotung hjúfra sig upp að brjósti frelsarans
°9 feita þar að lækning unda, sem blæða út í nótt norðurs-
ins. Frægð sína meðal þjóðarinnar eiga sálmarnir því að þakka,
að þar eru eilífustu hugsanir mannsandans framsettar á máli,
sem hver Islendingur getur skilið og orðið snortinn af.