Eimreiðin


Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 12

Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 12
84 VIÐ ÞJÓÐVEGINN EIMREIÐIN þing. Þess hlutverk er að smíða löggjöfina fyrir þá, sem falið hafa því umboð til þess, þ. e. fyrir sjálfa þjóðina. Þjóðin velur sér síðan leiðtoga til að framkvæma lögin, leggur framkvæmdarvaldið í hans hendur um ákveðið árabil (forsetavald) eða kynslóð eftir kynslóð (konungsvald). Hitt, að ætla þinginu hvorttveggja, lög- gjafarvaldið og framkvæmdarvaldið, er ekki þingræði, heldur flokksræði — og þá oft skammt yfir í einræði. Eins og valdi forseta hins íslenzka lýðveldis er nú háttað, getur hann ekki, hve mikilhæfur sem hann er, annast framkvæmdarvald- ið eitt kjörtímabil, hvað þá meira, ef þingflokksræðið leggst gegn því. Stjórn Björns Þórðarsonar, sem ríkisstjóri íslands skipaði í árslok 1942, af því þingið reyndist ekki þess megnugt að koma sér saman um ríkisstjórn, fékk ekki vinnufrið né gat framkvæmt stjórn ríkisins, beinlínis vegna þess að þingið hafði bæði vald og vilja til að gera henni ófært að inna af hendi hlutverk sitt. Að vísu er þetta ein merkasta ríkisstjórn, sem setið hefur að völdum á íslandi, síðan landið fékk aftur innlenda stjórn. Því meðan hún sat að völdum var lýðveldið stofnað á Þingvöllum, 17. júní 1944. Hefði hún svo ekki verið svipt framkvæmdarvaldinu af flokkum þingsins, mundi henni að líkindum hafa tekizt það, sem flokks- stjórnum og alþingi hefur ekki tekizt enn í dag: að stöðva dýr- tíðina og verðbólguna í landinu, sem síðan hefur verið að sliga allt og alla. „Konungur ríkir, en stjórnar ekki“ eru áherzluorðin í einni þeirra greina, sem birzt hafa gegn endurbótum á stjórnarskránni. Þessi orð verða ekki skilin öðruvísi en svo, samkvæmt því, sem á eftir fer, en að þau skuli eiga við forseta vorn, eins og konunginn. En hvernig fer forseti að ríkja, ef hann stjórnar ekki? Og hver á þá að stjórna? Svarið virðist hljóta að verða: flokkarnir, sá þeirra, sem sterkastur er í það og það skiptið. Slík er hin göfuga stjórnarhugsjón framtíðarinnar! En þjóðin er áreiðanlega búin að fá nóg af flokksræðinu og óskar ekki eftir meira af slíku fram- vegis. Forsetakosningarnar, sem nú standa yfir, sýna Ijóslega, að nú- verandi fyrirkomulag embættis forsetans kemur á engan hátt í veg fyrir deilur um kjör hans og starf, hvorki flokkspólitískar deilur né aðrar. Það er engin ástæða til að ætla, að þær deilur yrðu harðskeyttari og óeiningin meiri þó að þjóðin væri að kjósa sér raunverulegan framkvæmdastjóra til fjögra ára í stað þess ríkistákns, sem nú á að kjósa og farið er um svo óviðurkvæmi- legum orðum nú í kosningabaráttunni, að nefnt er toppfígúra og
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.