Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 14

86
VIÐ ÞJÓÐVEGINN
EIMREIÐIN
sem hinn helmingurinn telur svo óþolandi kúgun. Hvor helming-
urinn um sig telur andstæðing sinn blekktan með lognum áróðri.
Þannig eru milljónir manna fjötraðar af valdi lyginnar, sem hefur
í för með sér þá hjáguðadýrkun blekkingarinnar, sem svo mjög
gætir í þjóðfélagsmálum, listum og bókmenntum. Málverk, sem
er ekki annað en klunnaleg strik og skellur, krabb á krabb ofan,
eins og óvita börn væru að verki, er dæmt listaverk af þeim gagn-
rýnendum, sem starfa í þágu blekkingarinnar. Og hinir blekktu
stara hugfangnir á nýju fötin keisarans og klappa þeim lof í lófa.
Skáldsagnahöfundur ritar bók, sem blaðsíðu eftir blaðsíðu er ekki
annað en óskiljanlegt orðahröngl, ef til vill án greinarmerkja svo
heilum síðum skiptir. Sjá, þarna er listin í algleymingi! segja
fulltrúar blekkingarinnar. Einhver meistarinn úr flokki hinna
blekktu sendir frá sér „Ijóðabók", þar sem allar rímreglur eru
brotnar. Orðunum er kastað saman í graut eins og þegar verka-
maður brýtur niður vegg og kastar grjótinu og mylsnunni úr hon-
um saman í hrúgu á jörðina. Hér er sú viðleitni ríkust að gera
óskapnað úr hinu skapaða — öfugt við alla framvindu lífsins.
Víðfræg er sagan um myndina, sem dómnefndin dæmdi bezta á
málverkasýningunni. En þegar farið var að leita að málaranum,
kom í Ijós, að hann var krakkasnáði, sem komið hafði kroti sínu
inn á sýninguna með brögðum, og þetta meiningarlausa krot snáð-
ans var myndin, sem fékk 1. verðlaun. Það fylgir reyndar sögunni,
að dómnefndin hafi farið dálítið hjá sér, þegar hún fékk að vita
hið sanna um uppruna myndarinnar.
Nýlega skeði það á listaverkasýningu í stórborg einni, að hópur
aðdáenda safnaðist saman um ,,mynd“ á vegg í einum salnum.
Hópurinn hafði um það mörg orð og fögur, hve myndin væri
frumleg og táknræn. Leiðsögumaðurinn varð loks að koma til
skjalanna og gefa þá skýringu, að þetta væri alls ekki mynd. Það
var nefnilega ekki annað en vindspeldi á veggnum!
Það er svo sem ekki neitt nýtt fyrirbrigði í sögu mannsandans,
að ofmenntun og falsspeki geri menn miður sín, lami skilning og
dómgreind. Tökum t. d. háspekingana á miðöldunum. Þeir rétt-
lættu hinar fáránlegu kenningar sínar á mjög fræðilegan hátt.
Rannsóknarrétturinn, trúarbragðastyrjaldirnar og bannfæringarn-
ar voru árangur af blekkingum hinna lærðu. Einræðis- og harð-
stjórnarkenningar, sem leiðtogar á ýmsum tímum hafa fjötrað
þjóðirnar í — og fjötra enn í dag — eru venjulega verk ákaflega
lærðra manna.
Fegurstu hugsjónum vorum, svo sem friði, frelsi og jafnrétti,