Eimreiðin


Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 22

Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 22
94 FYRIR 200 ÁRUM . . . EIMUEIÐIN Kennari Dantes, Brunetto Latini, hlaut eitt sinn að dvelja lengi í útlegð í suður-Frakklandi. Samdi hann þá mikla fræðasyrpu á próvensku eða suður-frakknesku, þar sem hann lýsir sköpun heimsins og rekur sögu mannkynsins eftir frásögn biblíunnar, og segir allt af létta um leyndardóma vísindanna, stjörnufræði, landa- fræði, náttúrusögu, mælskulist, siðfræði, og klykkir út með nokkr- um mergjuðum ræðustúfum um ófremdarástandið í heimalandi sínu. Það kennir margra grasa í syrpu þessari, og er hún rétt- nefnd alfræði á mælikvarða þeirrar tíðar. Brunetto þótti sjálfum rit sitt frábærlega gott. Hann gefur því nafnið „dýrgripur, fjár- sjóður“. Hann biður Dante þess lengstra orða, þá er þeir hittast í undirheimum, að láta sér annt um syrpu hans: „nel quale i’ vivo ancdra; e piu non chieggio“, — sem ég lifi í áfram; ég bið einskis annars. Ef einhverjum skyldi vaxa í augum fyrirferð og efnismergð sumra þessara fornu alfræðirita, og það væri sannarlega ekkert tiltökumál, þá mundi hann þó fyrst reka í rogastanz, ef hann hefði fyrir framan sig eitthvert af hinum meiriháttar alfræði- ritum Serkja á Spáni eða Araba í Austurlöndum. Tökum sem dæmi vinnuvíkinginn Salani Adalmelek, sem skrifaði alfræði í 1500 — fimmtán hundruð — bókum, og hann vann það allt einn, án nokkurrar aðstoðar. Lítið fer tiltölulega fyrir sumum greinum í þessu ritbákni; þar er um siðfræði á 7 bókum og um sögu á aðeins 5; aftur um læknisfræði á 60 bókum og um hernaðarlist á 90. Megnið af lesmálinu mun þó vera eitthvað í stíl við sögur Sindbaðs, og það ætla ég, að fuglinum Rok sé gert þar hærra undir höfði en páfanum í Róm. Alfræðileg rit í þessum dúr, sem samin voru á miðöldum, eru svo mörg, að hér er engin leið að birta nánari skrá um þau. Þau eru legíó, sem heita töfrandi nöfnum eins og summa, speculum, thesaurus, cyclopaedia, orbis disciplinarum og þar fram eftir göt- unum, og yrði það óskemmtilegt verk að fara að þylja upp hinar latnesku fyrirsagnir þeirra og nöfn höfundanna, sem kepptust um að velja bókum sínum hin glæsilegustu nöfn, enda var um fáar áhrifameiri auglýsingaraðferðir að ræða í þá daga. Nafnið varð að gefa skýrt til kynna, að bókin veitti fræðslu um allt, sem vitað var og vert var að vita. Og þeir, sem þyrsti eftir fróðleik, bitu á krókinn. Þeir tóku við því gagnrýnislaust, sem að þeim var haldið, og jafnaðarlegast bar ekki á óánægju hjá öðrum en keppinautunum. En það var nú í þá daga, þegar allt, sem stóð á prenti, hlaut að vera satt og rétt.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.