Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 72

144
MÁTTUR MANNSANDANS
EIMKEIÐIN
þeir, sem hafa í frammi svokallaðar svefngöngur og geta þá, auk
þess að ganga í svefninum, framkvæmt flóknar athafnir (má
stundum segja þeim fyrir um þær), talað, jafnvel beitt ofbeldi
og framið glæpi. Þess eru dæmi, að svefngenglar hafi ekki verið
gerðir ábyrgir slíkra gerða fyrir rétti. Lögvísindin viðurkenna,
að þær geti verið framkvæmdar ósjálfrátt og fyrir áhrif frá öðr-
um en svefngenglinum sjálfum. En þessi fyrirbrigði benda þá
einnig til þess, að eftir djúpan svefn sé minnisleysið um það,
hvað gerzt hafi á svefntímabilinu, aðeins minnisblinda og sanna,
að vitundin er engan veginn þurrkuð út í djúpum svefni, heldur
er aðeins sambandið rofið við vökuvitundina. Hinsvegar haga
venjulegir sofendur, með sina fjötruðu vitund, sér öðruvisi en
svefngenglar, enda þótt ekki sé öruggt að álykta, að heilabörkur
sofandans hljóti að vera algerlega ónæmur fyrir áhrifum, þó að
hreyfitaugar hans séu óvirkar. Margir gleyma öllum sínum
draumum, sefja sjálfa sig til minnisblindu. Þó vaknar maður
varla svo snögglega af svefni, að ekki muni hann einhver draum-
slitur um leið og hann vaknar. En þessi slitur gleymast, nema
að skrifa þau hjá sér samstundis og maður vaknar. Það, sem
við kunnum að muna af draumum okkar, er aðeins upprifjuð
mynd í svefnrofunum, þess, sem dreymt var, en sjálfur draum-
urinn gleymist svo að segja undantekningarlaust skömmu eftir
að við vöknum. Annað einkenni á draumum er, að skynáhrif
þau, sem dreymandinn verður fyrir, hafa ekki eðlilegar verk-
anir á svefnvitund hans, heldur brenglast þær og verða að hvik-
skynjunum.
Dáleiddur maður er að vissu leyti ekki frábrugðinn sofandi
manni í öðru en því, að sá fyrrnefndi gerir sér fullkomlega ljóst,
að hann er undir áhrifum frá dávaldinum. Að öðru leyti hagar
hann sér eins og sofandi maður, sem dreymir. Og dávaldurim1
notar sér þetta til þess að blekkja hann á ýmsan hátt, lætur
hann til dæmis éta kerti í þeirri trú, að þau séu bjúgaldin, o. m-
fl. Þetta og því um líkt hefur margoft verið sýnt á leiksviði. Á
svipaðan hátt getur sofandi maður ímyndað sér í draumi, að
hann framkvæmi athafnir, sem hann þó í rauninni ekki fram-
kvæmir, af því hann getur ekki breytt ímyndunum sínum 1
hreyfingar. Annað mjög athyglisvert fyrirbrigði er það, hve
siðgæðisvitund manna sljóvgast í draumi. í draumi getur maðui