Eimreiðin - 01.04.1958, Síða 54

126
EIMREIÐIN
með öllu, þegar hraunið féll yfir farveg hennar, braut hún
sér fljótlega nýjar leiðir og kvíslast nú suður hraunið uni
Rótarhólma.
Eftir að liafa dvalið næturlangt á Hánípufit, héldum við
aftur upp með Skaftá til þess að skoða Eldgjá nánar. Fórum
við þá upp með Nyrðri-Ófæru, þar sem hún rennur í flúðuni
og fossum eftir hraununum. Kemur hún norðan úr Græna-
fjallgarði, en steyptist af norðurbarmi gjárinnar fram af
klettunum í hinum fegursta fossi. Fellur hann niður í tveim-
ur áföngum, og liggur steinbogi yfir hann um þrepið. Þótt
fossinn sé ekki vatnsmikill, er hann einn af fríðustu fossum
landsins, enda er umhverfið allt hið tilkomumesta. Hrika-
legir hamraveggir gnæfa á báðar hliðar, rauðir af eldi, en í
fjarska rís Gjátindur, kolblár við norðurbotn gjárinnar.
Úr Eldgjá var nú aftur haldið niður að Hánípufit, tjöld
upp tekin og farið sem leið liggur niður með Skaftá yfir
Kálfasléttur og um Núpsheiði. Þessi heiðarlönd, sem stund-
um eru einu nafni kölluð Búlandsheiði, eru gróin mosa og
stör, en eru þó sums staðar nokkuð uppblásin. Eru það af-
réttarlönd Skaftártungumanna, en áður var þar blómleg
byggð, sem hét Tólfahringur. Voru þar tólf bæir, er áttu
kirkjusókn að Réttarfelli. Þar á kirkjustaðnum er talið að
átján hurðir hafi verið á hjörum, og má af því marka húsa-
kostinn. Er álitið, að byggð þessi hafi eyðzt í Svartadauða,
en auk þess hafa Kötlugos þráfaldlega grafið þetta hérað i
ösku og sand sem sjá má af þykkum öskulögum, er hvar-
vetna getur að líta þar í rofabökkum. Suðaustan í Núpsheiði
liggur leiðin spölkorn frá bænum Svartámúpi, sem senm-
lega er einn þeirra Tólfahringsbæja. Em þar sjáanlegar bæj'
arrústir, enda hefur þar verið byggð á seinni tímum allt
fram undir síðasta Kötlugos. En þá fór sú jörð einnig í eyði-
Suður af Svartámúpi eru sléttar flatir, þar til komið er að
ávalri heiði, sem kölluð er Krókur. Sér þaðan að Skaftárdab
efsta bæ austan Skaftár. Mun þar vera gamall ferjustaður á
ánni og vað nokkm neðar. Hefur þar áður legið alfaraleið
austur um sveitir, þegar komið var af Fjallabaksvegi. Ráú
fyrir sunnan Krókinn er Meltungugljúfur. Fellur Árgil þa1
um og niður í Skaftá. Þar sem vegurinn liggur yfir gilið>